‘Groene erwten’ maakten het heelal doorzichtig

[univers]

Nieuw onderzoek door een internationaal team van astronomen bevestigt wat al een tijdje werd vermoed: het waren de eerste sterrenstelsels die ons heelal doorzichtig hebben gemaakt. Waarnemingen van een bijzonder ‘groen’ stelsel laten namelijk zien dat stelsels van dit type genoeg energierijke straling produceren om grote hoeveelheden waterstof in hun omgeving te ioniseren (Nature, 14 januari). Na de oerknal begon het heelal uit de dijen en af te koelen. Daarbij ontstond een dichte ‘mist’ van waterstofgas die het heelal goeddeels ondoorzichtig maakte. Pas toen enkele honderden miljoenen jaren later de eerste sterrenstelsels ontstonden, kwam daar verandering in. Hun ultraviolette straling ioniseerde het waterstofgas (weer), waardoor licht vrij spel kreeg in de kosmos. Tot zover het standaardscenario, waar één belangrijk bezwaar aan kleefde: er waren weinig of geen sterrenstelsels bekend die voldoende straling produceerden. Om dit probleem op te lossen, hebben de astronomen hun hoop gevestigd op zogeheten ‘groene-erwtstelsels’ – een bijzondere klasse van kleine, groenachtige sterrenstelsels die in het nabije heelal vrij zeldzaam zijn. Sterrenstelsels van dit type zijn heel compact, en vermoed werd dat ze genoeg supernova-explosies en sterrenwinden produceren om grote hoeveelheden ioniserende fotonen uit te stoten. Waarnemingen van het 3 miljoen lichtjaar verre groene-erwtstelsel J0925, gedaan met de Hubble-ruimtetelescoop, bevestigen dat. Genoemd stelsel produceert ultraviolette straling van een ongekende intensiteit. Daarmee is aangetoond dat stelsels als deze, die in het vroege heelal waarschijnlijk veel talrijker waren dan nu, werkelijk in staat waren om het kosmische waterstofgas te ioniseren. Verdere Hubble-waarnemingen zullen moeten uitwijzen waarom sterrenstelsels van dit type zulke grote producenten van ioniserende straling zijn. (EE)



Hubble Space Telescope image of the compact green pea galaxy J0925. The diameter of the galaxy is approximately 6,000 lightyears, and about twenty times smaller than the Milky Way. Credit: © Ivana Orlitová, Astronomical Institute, Czech Academy of Sciences (Prague)

Read more at: http://phys.org/news/2016-01-big-reveal ... e.html#jCp