Baas in eigen genoom

In sommige opzichten is het menselijk lichaam te vergelijken met een machine, soms zelfs een zeer geavanceerde: het lichaam herstelt zich en past zich aan aan de omstandigheden. Alles hier over virologie, anatomie, biomedische technologie en genetica en nog veel meer.
Plaats reactie
Gebruikersavatar
taigitu
Orakel
Berichten: 14687
Lid geworden op: 04 dec 2011, 14:37

Baas in eigen genoom

Bericht door taigitu » 22 mei 2018, 09:52

Baas in eigen genoom
Verschenen in Columns en Opinie, EOS Magazine, Nieuws, Volkskrant

Wist u dat van elke vijf genen in uw genoom er één gepatenteerd is?
Ja, het is even schrikken, maar u bent geen eigen baas in eigen genoom. Die tijd is allang voorbij. Maar een recente uitspraak van een rechter in New York kan daar mogelijk verandering in brengen. Deze rechter stelde dat het patenteren van genen domweg niet grondwettelijk is. En die uitspraak zou wel eens voor een revolutie kunnen zorgen.

Patenten op stukken DNA
In 1978 werd het eerste gen gepatenteerd: het humane groeihormoon. Toen in de jaren negentig steeds meer van de sequentie van het humane genoom bekend werd gingen alle remmen los en in 2005 was twintig procent van al uw genen gepatenteerd. Dat betekent natuurlijk niet dat deze patenthouders nu twintig procent van uw genen bezitten. Dat kan ook niet, want elke keer als er zich ergens in uw lichaam een cel verdubbelt, verdubbelt het DNA in die cel zich ook. Dat kan zo’n bedrijf u toch mooi niet afnemen. Wat het wel betekent is dat alles dat onder het patent valt, verboden terrein is voor andere onderzoekers en artsen. In sommige gevallen gaat dat zo ver, dat ook nog niet ontdekte ziekteverwekkende veranderingen in een gen al door het patent gedekt zijn. En dat weerhoudt anderen er dus van onderzoek naar dat soort veranderingen te doen, of tests te ontwikkelen om zulke veranderingen op te sporen.

En dat is verontrustend. Want op deze manier zorgen patenten er voor dat er geen concurrentie is, en geen vrij verkeer van kennis. En als gevolg daarvan komen bepaalde tests om genetische afwijkingen op te sporen veel te duur op de markt. Ja, ook ik begrijp dat een bedrijf niet voor niets tests kan ontwikkelen; er moet natuurlijk geld in het laatje komen. Dus als een bedrijf een test ontwikkelt waar een genetische afwijking mee opgespoord kan worden dan begrijp ik dat het daar een patent op kan aanvragen. Maar een patent op een stuk DNA dat iedereen met zich meedraagt, nog voordat een bedrijf er ook maar iets mee gedaan heeft, dat gaat toch wat ver.

Hoezo marktwerking?
Voorstanders van patenten op genen beweren dat bedrijven het beschermde gevoel van een patent nodig hebben om rustig aan ontdekkingen te kunnen werken. Maar daar is weinig bewijs voor. Recent onderzoek van Robert Cook-Deegan naar bedrijven die genetische tests ontwikkelen heeft zelfs uitgewezen dat bedrijven met de exclusieve rechten steeds de laatste waren die hun producten op de markt brachten. Vervolgens gebruikten zij hun exclusiviteitrechten wel om de snellere, wellicht betere, en hoogstwaarschijnlijk goedkopere concurrenten van de markt te verjagen.

Het is dus nergens goed voor, patenten op stukken DNA. En nu heeft een rechter in New York, in een zaak die was aangespannen om de patenten op BRCA1 en BRCA2 aan de kaak te stellen, gezegd dat het niet grondwettelijk is om genen te patenteren.

De zaak Myriad
Veranderingen in de genen BRCA1 en BRCA2 zijn verantwoordelijk voor de meeste gevallen van erfelijke borst- en eierstokkanker. Myriad Genetics en de University of Utah Research Foundation hebben samen sinds jaar en dag het patent op deze twee genen. Dat betekent dat elke keer waneer een vrouw getest wordt op de aanwezigheid van veranderingen in deze twee genen, een test moet worden gebruikt die door Myriad ontwikkeld is. Een test die handen vol geld kost. En het meest frustrerende van de hele zaak is dat het voor iedereen die de beschikking heeft over een laboratorium heel simpel is om die test zelf te doen. Maar dat mag dus niet. En reken maar dat Myriad dat allemaal nauwlettend in de gaten houdt.

In 2009 besloot een groep patiënten, onderzoekers en artsen, verenigd in de American Civil Liberties Union dat het genoeg was met deze monopoliepositie en zij spanden een rechtszaak aan om een einde te maken aan het patent op BRCA1 en BRCA2. En, totaal tegen alle verwachtingen in, zei rechter Robert Sweets op 29 maart jongstleden in zijn uitspraak in deze zaak dat genen, omdat het natuurproducten zijn, niet te patenteren zijn.

Een heel bijzonder natuurproduct
Maar wat is dan het verschil tussen DNA en stoffen als adrenaline en insuline, twee natuurproducten die in synthetische vorm wel gepatenteerd zijn? Volgens Sweets is DNA een heel bijzonder natuurproduct. Omdat de lettervolgorde van het DNA zich niet direct laat vertalen naar de functie van dat stuk DNA. Met andere woorden, als je de sequentie van een stuk DNA weet, weet je nog niet automatisch wat dat stuk DNA doet. En dus is de sequentie niet voldoende basis om er een patent op aan te vragen.

De uitspraak van de rechter in New York is een kleine maar enorm belangrijke stap in de goede richting. Hoewel Myriad al heeft aangekondigd in beroep te gaan, en de kans groot is dat ze de zaak in hoger beroep winnen, denk ik dat dit het begin van een revolutie is. Onze genen zijn publiek bezit en het patentrecht moet daarop aangepast worden.

De uitspraak in New York heeft natuurlijk geen enkele rechtsgeldigheid in Europa en Nederland, maar ook hier zie ik mogelijkheden. In de van Dale staat bij patent, ofwel octrooi: een octrooi wordt toegewezen aan een uitvinder wanneer de uitvinding aan drie vereisten voldoet: nieuwheid, inventiviteit en industriële toepasbaarheid. Het lijkt mij toch duidelijk dat het in het geval van genen al misgaat voordat we aan de drie vereisten toekomen, want genen zijn natuurlijk geen uitvindingen. Dus als we het daar over eens zijn, kunnen al de patenten op genen ook in Nederland meteen de deur uit.

http://www.sciencepalooza.nl/2010/05/ba ... en-genoom/
.

.

Vraag je af wat anderen van je denken
en je bent voor altijd hun gevangene.


Lao Tse

Plaats reactie