Met veel moeite uit de internet-archieven terug gevonden mijn vrije vertaling betreffende het Hattemisme.
De vrije vertaling had de bedoeling om een indruk te geven van de roerselen destijds in de Christen-gemeenschap in Zeeland en de ondervragingen in oa.Dordrecht bij de " synodiale inquisitie"?
Zie:
Vrije vertaling (oktagon) van een oud geschrift van de Hullu over:
DE KETTERIJEN VAN DE AANHANGERS VAN DS.VAN HATTEM (HATTEMISTEN)
IN DE WAALSE KERK VAN CADZAND van omstreeks 1720-1733,
een fragment uit een geschrift van de hullu over de historie van de
vluchtelingen in west zeeuws vlaanderen .
=============================================================
Omstreeks het jaar 1732 veroorzaakte de verspreiding van bepaalde
afwijkingen van de orthodoxe leer veel "turbulentie" in de boezem
van de Waalse kerk van Cadzand ;
gelijk of niet,men identificeerde deze ketterijen met de beleden inzichten
van ds.van Hattem in zijn kerk van St.Philipsland en,
na zijn ontslag,in zijn afwijkende denkwijze en door zijn geschriften.
Hoewel Van Hattem altijd heeft volgehouden dat zijn preken volledig
overeenkomstig de gereformeerde doctrine was en wel zodanig als in de
symbolische geschriften,
weken zijn ideeen toch af van de denkwijzen van de gereformeerden in
het algemeen , op het punt van de goedgekeurde kerkdoctrine.
En in hun ogen-gedachten-zij hun ( de Hattemisten) bezoedeld zagen door
de denkwijzen van Spinoza ( zie bijlage over de vrijdenker Spinoza) en welke
het als hun plicht beschouwden om de verspreiding ervan energiek te
bestraffen /tegen te gaan.
Deze schadelijke ketterijen drongen ook in de loop van de tijd bij de
waalsen van Cadzand door,zoals zij,die het bestreden,vertelden.
Wij leren (lezen,nemen waar),dat hetgeen begon met het verspreiden en het
bevechten ervan,door een brief vanGast1 Bruckner,toen "pasteur"in Cadzand
en gericht aan zijn collega Dumont in Rotterdam.(Orig.actes aanwezig!):
"Het schijnt,dat door onze actes (geschriften uit de consistorie Cadzand),
zegt hij dat Jean Francois Ballieu de eerste zaden van twijfel strooide van de
vergissingen in de periode van de de hevigheid (het gedonder!) toen
Mr.Casaudoumecq nog hier was en hij heeft onderwezen en in stand gehouden :
'1 dat het gebed geen zin had,
'2 dat het een kwestie van onverschilligheid was om kinderen te dopen,
'3 dat het niet nodig was om heilge bijeenkomsten te bezoeken
'4 dat een hervormde zoals hij niet kon vissen in troebel water,
'5 dat hij geen zonde beging,
'6 dat hij zich gepakt voelde door de onbetrouwbaren,hij zou nooit zo gek zijn
om zich door zijn religie tot martelaar te laten maken.
'7 dat de Schrift niet lijdt (geleid wordt) door literaire gevoelens (richtingen),
'8 dat wij niet verplicht zijn de tien geboden te bekijken (in de gaten te houden),
fouten,waardoor hij verplicht werd ,die te herroepen in het aangezicht van de
kerk en te beloven zijn mond te houden .
Hij hield geen woord,want in het jaar 1723 werd hij opnieuw beschuldigd en toen
de Koning van Frankrijk (messieurs) zich erin mengde,vluchtte hij naar Zeeland,
alwaar hij stierf.
Hij liet hier vele volgelingen achter,waaronder er 6 leidinggevende werden
ondervraagd door onze bestuurders (magistraten),die hun opdroegen hetzelfde
te doen als hun leermeester. (Dus herroepen)
Ook werd bevonden,dat er enkele jaren waren dat het aantal afgescheidenen fors
was toegenomen,dat hun families erbij werden betrokken en dat ze onbeschaamd
werden.
Vandaat dat wij ons verplicht voelen om daarvan kennis te geven aan de Synode
van Zwolle ."
In de brief van het consistorie aan de Synode van Zwolle,van 25 aug.1732,men leest
oa . het volgende:
"Wij voelen ons onvermijdelijk verplicht om de eerbiedwaardige assemblee te
waarschuwen (op de hoogte te stellen) van een kwestie,welke zeer ernstig is geworden
en die,indien wij die niet in de gaten houden,mogelijk een verlies van een groot deel
van onze groepering (troep) zal zijn .
Wij schreven reeds naar de Synode van Gouda,die ons attendeerde om waakzaam te zijn
en maatregelen te nemen hetgeen we deden,maar we durven te zeggen
dat onze maatregelen bijna zonder resultaat waren en dat het kwaad groter is geworden dan ooit.
In onze brief aan de Synode van Gouda hebben we alleen gesproken over mensen die de
publieke cultus verwierpen en de dominee in deze kerk verachten,die de noodzaak van het
gebed en de sacramenten ontkent, (en nog veel meer zaken niet braaf in overeenstemming
van de geref.doctrine,niet in acht neemt,vn.op gebied van doop en overlijden!)
Vervolgens (okt.) worden er op de resterende 7-8 bladzijden retorieken gehouden over uitleg
van bijbeldelen als Corinthiers,Job.,ea. en hoe zij-de geref.erover denken en de correspon-
dentie met andere kerkgemeenschappen en met de Mess. de France betreffende uitsluitingen
en verbanningen.
In feite voelde Bruckner in september 1735 zich verplicht ,ook door de activiteit van een collega
in Rotterdam om opnieuw de gedragingen van de andersdenkenden in zijn kerk te melden aan de
Synode.
Bij deze gelegenheid vermeldde hij opnieuw de afdwalingen (vergissingen) die zij in zeker mate
begingen met betrekking tot de opstanding en de bijbelteksten waarop deze waren gebaseerd.
Hij schreef:
"Zij voeren aan vers 32 uit hfst.21 (Job) om te bewijzen dat er geen aanwijzing van opstanding
was.
Zij gebruiken bij onze diensten (saintes assemblees)en bij het zingen van de psalmen uit (over)
David op ps.2,1 of nog meer over datgene in de oudere versies van die psalmen.Zij belijden
(onderhouden)dat David hfst.12 en I ep (epos,gedicht?) van St.Petrus hfst.5 zijn bedoeld voor
hen die dromen en die zich bevinden in de (tronck)"greep?" van de vissers.
Ze zeggen dat deze zwijnen waarover wordt gesproken in Math.8,degenen zijn die niet in hun
denkwereld passen.Ze voeren bij onze consistories aan dat hetgene dat staat in St.Petrus
Acte 4,27.
Ik zou het nog met enige andere uitleggingen kunnen aanvullen,maar zij zijn niet minder onbeschaamd
dan degenen die ik al voorging ( in kerkdienst).
Wat betreft het gedrag van het merendeel van die mensen,heb ik de eer U te zeggen dat het zeer
ongeregeld ( niet meer onder controle te houden ) is en bewijst dat hun hart net zo bedorven is als
hun geest .Velen onder hen leven in losbandigheid,allen spotten met de discipline van de kerk en
verwaarlozen helemaal onze heilige diensten.
Hier nog iets meer,maar waarvan ik geen voldoende bewijzen heb;enige personen hebben me gemeld
dat Jean Lorent,een man die is ondergedompeld in de ondeugd van de dronkenschap,bracht het
volgende in omloop:
"dat hij geld van zijn broers had ontvangen om te drinken en om uit hun naam te zeggen,dat hij
aan de drank was en omdat een gestoorde man niet verantwoordelijk is voor hetgeen hij zegt; dat
hij me opdracht had me aan te vallen en mij te bestrijden op het gebied van de Schrift,dat hij
geen idee van God had,dat de Schrift niet goddelijk was,dat hij papiste ( rk) was,dat het bloed
de ziel was,dat de vluchtelingen schurken waren door hun land te verlaten uit liefde voor hun religie,
dat als iedereen zijn gevoelens (denkwereld) had men alleen te maken zou hebben met overheid
(magistraten) en dominees!
Het lijkt me dat ik,bovenop hetgeen ik heb gezegd nog een lijst moet toevoegen van de aanvoerders
van de afgedwaalden (afgescheidenen),welke zijn Francois Millecamps,Jacques del Haye en Jean
Marc Poley"!
L'Hattemistery,zoals men de doctrines noemt van Millecamp en zijn aanhangers heerst niet alleen
in de waalse kerk van Cadzand,maar dringt ook binnen in de boezem van de zusterkerken in de
omgeving.
Bekijken we ook Claude Wicard,dominee te Groede en beschreven in 1737 naar de Synode
van Maastricht,dat gedurende zijn "diensttijd" van 6 jaar in Groede hij:
" voortdurende pogingen deed om de meest verschrikkelijke dwalingen als wrede voorbestemming
(hel?) uit te roeien,die God maakt tot de l'autheur ( houder?) van de zonden van de mens en hun eeuwige verdoemenis en dit automatisch dankzij zijn "tronck" (lot,voorbestemming),tot de dood door hetgene men
navolgt dat men zal worden gered door de verdienste(?) van Jezus Christus zonder er spijt van te hebben
van de nutteloosheid van het gebed,de goede werken en de moraal,de onfeilbaarheid met interpretatie van
de heilige Schrift,men kan niet zondigen (met brede omschrijving!) ,er is geen aanwijzing (punt) voor opstanding van het Kwade! "
Gereed Kerstavond 24 december 2008,
Bijlage over Spinoza.
Baruch Spinoza (1634-1677) Hollander,probeerde intussen de dilemma's van Descartes op te lossen op een rationalistische manier.Rationalisten geloven dat het verstand en niet de zintuigen de ware bron van kennis is.Alleen een a-priori-basis (als de waarheid ervan onafhankelijk van de waarneming kan worden gekend)is juist voor de filosofie;een basis afgeleid van de zintuigen kan niet juist zijn.
Spinoza probeerde de Cartesiaanse metafysica te onderwerpen aan een meetkundige methode die nog drastischer was dan de methode van Descartes zelf.De filosofie van Spinoza draait om een definitie van substantie,net als de filosofie van Descartes.Spinoza had een tegenstelling in de uitspraken van Descartes ontdekt en wel zijn bewering van het bestaan van een oneindige substantie-een substantie-=God en eerder beweerde D. twee substanties,nl.lichaam en geest!
Dit was het radicale dualisme van Descartes.
Spinoza ging uit van een onafhankelijke substantie en definieerde God als een substantie met een oneindig aantal attributen (eigenschappen) en vond dat iedereen vrij was om ergens in te geloven,maar dat religie wel moest worden beperkt tot de privesfeer!
http://www.phil.uu.nl/~piet/Spinoza_overzicht.html
John Locke vond dat de kerken wel hun aanhang mochten domineren.
Historicus Jonathan Israel (1946-..) bestudeerde de architecten van de Verlichting en meende dat niet Voltaire of J.J.Rousseau,maar 17e eeuwse denkers als Baruch de Spinoza en Gast1 Baile dat waren.Zij bedachten in de Nl.Republiek (1581-1794) de fundamenten van de moderne westese maatschappij:gelijkheid,democratie en vrijheid.
De Verlichting verwerpt de officiele leer van alle kerken (RK,Prot.Grieks,Oosters). Je kunt geen
rechtvaardige en stabiele regering hebben als je niet eerst alle theologische invloeden uitsluit.
Latere filosofen als Voltaire-gematigden-probeerden juist de ideeen van de radicale verlichters
af te zwakken. Niet iedereen moest vrij zijn.
Israel schreef daarover oa. zijn meesterwerk Radical Enlightment (2001). Ex.VVD-politica Ayaan Hirsi Ali is van mening om de vrijheid van godsdienst in te perken omdatr religie volgens haar onverdraagzaamheid en fundamentalisme in de hand werkt en zij verwijst naar de Verlichting,die rede boven geloof stelt.
P.H.Donner (minister in 2007) en neo-conservatieven stellen dat met de Verlichting de hoogste morele waarden verloren gingen. Hij beschuldigde H.Ali van verlichtingsfundamentalisme (Volslagen idiote opmerking vindt Israel,hij vindt Verlichting onverenigbaar met fundamentalisme)
Er wordt gepoogd om de originele tekst (14 A4's) van Dr.de Hullu op deze site te krijgen,na vijf pogingen,incl.fototext nog niet gelukt!
