Over zondige mensen en overgewaardeerde dieren

Christendom, Islam, Boeddhisme, het leven, de dood, bijbel- en koranteksten. Al ben je agnost of polytheïst, je bent hier welkom om er over te praten.
Plaats reactie
Gebruikersavatar
taigitu
Orakel
Berichten: 14687
Lid geworden op: 04 dec 2011, 14:37

Over zondige mensen en overgewaardeerde dieren

Bericht door taigitu » 22 mei 2016, 05:36

Over zondige mensen en overgewaardeerde dieren
Jaap de Wit 20 mei 2016

Dieren zijn een beetje overgewaardeerd.

En als je het niet van mij wilt aannemen, neem het dan maar aan van de paus. Afgelopen weekend deed hij tijdens een speciale audiëntie voor het Jaar van Barmhartigheid althans een nogal opmerkelijke uitspraak. “Medelijden mag niet verward worden met het mededogen dat we voelen voor de dieren die bij ons wonen. In feite gebeurt het, dat we dit sentiment voelen voor dieren, maar onverschillig blijven voor het lijden van anderen. Hoe vaak zien we niet dat mensen zeer gehecht zijn aan katten en honden, maar vervolgens de naaste, die hen nodig heeft, in de steek laten? Dat kan niet,” aldus Franciscus.

Het lijkt misschien vreemd dat een paus die zo begaan is met onze natuurlijke omgeving, een dergelijke uitspraak doet. Het suggereert immers dat hulp aan dieren minder belangrijk is dan hulp aan onze medemensen. Is dit dezelfde paus die de term ‘milieu-encycliek’ aan onze woordenschat heeft toegevoegd?
‘Als dieren beter zijn dan mensen, is er een absolute moraal.’

Eerlijk gezegd, vind ik het helemaal niet zo schokkend. Sterker nog, onze verknipte relatie met dieren heeft een niet geringe rol gespeeld in mijn bekeringsproces. Toen ik nog ongelovig was, had ik namelijk twee tegenstrijdige meningen, die ik in onze huidige cultuur nog steeds regelmatig tegenkom. Ten eerste dacht ik dat de mens een dier was, dat soms beter, maar meestal een stuk slechter was dan andere dieren. En ten tweede, vond ik dat de kerk mensen een onnodig schuldgevoel probeerde aan te praten, door te stellen dat wij zondaars zijn, terwijl er volgens mij helemaal geen objectieve moraal bestond. De ene mening sluit de andere logischerwijs uit, en je kan daar als atheïst maar beter niet al te diep over nadenken, want anders loop je het risico om christen te worden.

Ik hoor weleens van christenen die met een enorm schuldgevoel zijn opgegroeid, omdat het besef van de zonde er in hun jeugd nogal werd ingestampt. Ik denk dat dit eerder een kwestie is van een slechte opvoeding dan van een slechte theorie, want toen ik de zondeleer ontdekte, heb ik het ervaren als een enorme bevrijding. De Engelse auteur G.K. Chesterton noemde de erfzonde zelfs de enige christelijke doctrine die kan worden bewezen. Je hoeft immers maar om je heen te kijken om te zien dat er iets mis is met de menselijke natuur, waardoor wij heel wat ellende in deze wereld veroorzaken.

Ik zie dan ook regelmatig op Facebook berichten verschijnen van zowel gelovige als ongelovige vrienden, die beweren dat dieren een stuk beter zijn dan mensen. Vaak gaat deze stelling gepaard met nieuwsberichten over huisdieren die het leven van hun baasje hebben gered, of met de constatering dat huisdieren trouw zijn en niet over je roddelen, terwijl de mensen om je heen dat wel doen.
Prentjes als deze zijn niet ongebruikelijk op sociale media.

Je kunt natuurlijk heel gemakkelijk constateren dat wij in dergelijke gevallen met twee maten meten. We prijzen de goede kwaliteiten van dieren, terwijl we hun slechte kenmerken afdoen als natuurlijk instinct. Een leeuw die de welpjes van een rivaliserend mannetje doodt, volgt simpelweg de wetten van de evolutie. Als een mens zoiets doet, voelen we afschuw, noemen hem een monster, en stoppen hem – terecht – in de gevangenis. Onze morele waardering van dieren is dus nogal selectief.
‘De mens kon diep vallen, omdat zijn bestemming zo hoog was als de hemel zelf.’

Maar de werkelijke paradox ligt in het feit dat we überhaupt dieren ‘beter’ kunnen vinden naar maatstaven die zijn ontsproten in de hoofden van mensen. Want ofwel is elke morele vergelijking tussen mensen en dieren zinloos, omdat goed en kwaad slechts menselijke verzinsels zijn, ofwel bestaat er een moraal die onafhankelijk is van biologische levensvormen.

Wanneer we ervan uitgaan dat er een objectieve moraal is, waaraan we zowel mensen als dieren kunnen meten, dan is volgens mij het verhaal van de zondeval de enige manier waarop we de natuur in een gezonde en logische verhouding kunnen plaatsen. Het atheïstische alternatief zou ons juist een onnodig schuldgevoel moeten geven. Wanneer we ons verlagen tot het niveau van de dieren, overschatten we de dieren en doen we onszelf tekort. We zijn dan de enige diersoort die zichzelf uitroeit en de natuur vernietigt.

Onze broeders in het dierenrijk bezitten echter geen mythes over een oerhond, die vanwege zijn zonden uit het paradijs is geknikkerd. Moderne kruisspinnen fluisteren ook geen verhalen rond een kampvuur over een oerspin die hardhandig het verschil tussen goed en kwaad leerde kennen. Adam en Eva bewijzen dat de mens alleen maar zo diep heeft kunnen vallen, omdat zijn bestemming zo hoog was als de hemel zelf.
‘In behulpzame dieren herkennen we het plan van God, terwijl we in behulpzame mensen de genade van God herkennen.’

Dieren denken niet in abstracte termen als ‘trouw’ of ‘heldhaftigheid’, dus het feit dat wij hen op deze kwaliteiten kunnen beoordelen, suggereert al dat we een streepje voor hebben op de dieren. Zij doden omdat ze geen andere keuze hebben, en ze zorgen voor elkaar omdat ze geen andere keuze hebben. Wanneer een hond trouw of heldhaftig is, komt dat omdat hij geen wolf meer is. Wij hebben, met onze kennis van goed en kwaad, de eeuwige idealen vastgelegd in onze legenden, bezongen in onze poëzie en gefokt in onze huisdieren. En we projecteren deze idealen ook graag op het hele dierenrijk. Wanneer we op het internet een plaatje zien van een koe die verweesde lammetjes adopteert, dan raken we daardoor vertederd en kunnen we inderdaad het plan van God herkennen. Maar alleen wanneer de gevallen mens – bijvoorbeeld in de persoon van de barmhartige Samaritaan – zijn hand uitsteekt om een beroofd en mishandeld medemens overeind te helpen en hem in veiligheid te brengen, kunnen we ook de genade van God herkennen. De koe ziet de lammetjes en volgt haar moederinstinct. De Samaritaan besluit om ondanks zichzelf niet door te lopen.

De echte bevrijding van de zondeleer is dan ook dat we juist niet gedoemd zijn om onszelf als een mislukte diersoort te beschouwen. We hebben de vrije keuze om het goede te doen. Uiteraard behoort de zorg voor de natuur en voor de dieren ook tot dat goede. Paus Franciscus heeft hier in het verleden ook al op gewezen en zijn recente uitspraak verandert daar natuurlijk niets aan. Maar juist omdat dieren moreel neutraal zijn, is het relatief eenvoudig voor hen te zorgen. Natuurlijk moeten we het opnemen voor de onschuld, maar als we daar onze prioriteit leggen omdat onze medemensen zo gemeen kunnen zijn, dan sluiten we onze ogen voor onze eigen tekortkomingen. Het grootste goed is daarom de liefdadigheid naar een ander persoon die zich in dat zelfde spanningsveld tussen goed en kwaad moet manoeuvreren. Iemand helpen die fouten maakt, is inzien dat je zelf ook in zijn positie kan verkeren. Zeker, dieren kunnen goede dingen leren, maar alleen de mens kan zich – elke dag opnieuw – bekeren.
.

.

Vraag je af wat anderen van je denken
en je bent voor altijd hun gevangene.


Lao Tse

gusteman

Re: Over zondige mensen en overgewaardeerde dieren

Bericht door gusteman » 22 mei 2016, 17:47

Ik kan me heel goed vinden in de algemene strekking van dit artikel, en ook met de eindconclusie.

Waar ik het echter moeilijk mee heb is de opmerking "Het suggereert immers dat hulp aan dieren minder belangrijk is dan hulp aan onze medemensen."

Persoonlijk vind ik die suggestie niet terug in wat eraan voorafgaat, namelijk "Medelijden mag niet verward worden met het mededogen dat we voelen voor de dieren die bij ons wonen. In feite gebeurt het, dat we dit sentiment voelen voor dieren, maar onverschillig blijven voor het lijden van anderen. Hoe vaak zien we niet dat mensen zeer gehecht zijn aan katten en honden, maar vervolgens de naaste, die hen nodig heeft, in de steek laten? Dat kan niet".
Hier wordt gewoon vastgesteld dat mensen vaak begripvoller staan tegenover dieren dan tegenover een medemens.

Niks geen suggestie dat hulp aan dieren minder belangrijk zou zijn dan hulp aan mensen. Er wordt enkel gezegd dat het niet verdedigbaar is dat mensen wel meeleven met dierlijk leed maar in één zucht voorbijgaan aan menselijk leed.

En ik ben ook die mening toegedaan; in sommige gevallen vind ik het zelfs getuigen van inconsequent egocentrisch gedrag en derhalve pervers.

Plaats reactie