Kleine IJstijd: klimaatverandering van 1300 tot 1850

[taigitu]

Kleine IJstijd: klimaatverandering van 1300 tot 1850
26 januari 2017 - Robin Bruggeman

Het debat over het klimaat en de opwarming van de aarde woedt al lange tijd. Het is een debat dat op wereldniveau gevoerd word, zoals te zien aan de conventie van Parijs in 2016. Veranderingen van het klimaat zijn niet alleen een verschijning van vandaag de dag: ook vroeger vonden er grote veranderingen plaats in de temperatuur. Van de 14e tot de 19e eeuw was er sprake van een Kleine IJstijd: wat voor effecten had deze IJstijd op het leven in die tijd?

Van middeleeuws klimaatoptimum naar Kleine IJstijd
Het middeleeuws klimaatoptimum vond plaats tussen 950 en 1250 n.Chr. In deze periode waren de temperaturen op het noordelijke halfrond behoorlijk mild: lange zomers en milde winters zorgden voor goede oogsten. De welvaart nam hierdoor toe. Aan deze periode kwam echter een eind. Het klimaatoptimum werd in de 14e eeuw opgevolgd door een lange, koude periode met strenge winters en kortere zomers: de Kleine IJstijd.

Honger en de Zwarte Dood
De gevolgen van de klimaatverandering waren vooral te merken in Europa. Koude winters en zware regenval hadden grote invloed op oogsten en veestapels. In 1315 leidde dit tot de Grote Hongersnood. Deze hield aan tot 1317 en verspreidde zich over Europa. Deze hongersnood kostte miljoenen mensen het leven. Hoewel de oogsten na 1322 weer beter werden, kwam de voedselproductie nooit meer op het oude peil terecht. Minder voedsel zorgde voor een minder goed immuunsysteem voor de bevolking. Dit was een van de redenen dat de Zwarte Dood in 1348 zo om zich heen kon grijpen.

Politieke gevolgen van de Kleine IJstijd
De voedseltekorten en klimaatverandering hadden ook politieke gevolgen. In China werd de Ming-keizer in 1644 afgezet, wat het einde betekende van de Ming-dynastie. De oorzaak was dat het volk na jaren van voedseltekorten en overstromingen de belastingen die hen opgelegd werden niet meer kon betalen. In Europa woedde van 1618 tot 1648 de Dertigjarige Oorlog, die werd deels veroorzaakt door slechte oogsten, voedseltekorten en de hierop volgende sociale onrust.

Oorlogsvoering tijdens de Kleine IJstijd
De Kleine IJstijd had ook directe invloed op het verloop van oorlogen. Een interessant voorbeeld hiervan is een oorlog tussen Zweden en Denemarken. Meren en rivieren raakten bedekt met een stevige laag ijs, waardoor ze begaanbaar werden voor legers. In 1658 leidde de Zweedse koning Karel X Gustaaf zijn legers over de Grote Belt. De Grote Belt is een zeestraat tussen Zweden en Denemarken. Via deze weg kon hij Kopenhagen binnenvallen. Ook in Nederland gebeurde dit. Tijdens de oorlogen van de Franse Revolutie konden de Franse invasielegers tijdens de strenge winter van 1794-1795 over de Maas. Tegelijkertijd lag de Nederlandse vloot vastgevroren in Den Helder.

Schilderkunst en positieve gevolgen
De Kleine IJstijd had niet uitsluitend negatieve gevolgen. Een positief gevolg was het effect van deze periode op de schilderkunst. Er zijn veel winterlandschappen overgebleven van bekende schilders. Daarnaast werd de aardappel in de 18e eeuw een belangrijk onderdeel van het Europese dieet: de aardappel was beter bestand tegen de strenge winters. Mogelijk hebben we ook de uitvinding van de fiets te danken aan de Kleine IJstijd. Een gebrek aan paarden zou geleid hebben tot een zoektocht naar andere vervoersmiddelen.
Met het oog op de huidige debatten rondom klimaatverandering is het extra belangrijk om deze perioden in de geschiedenis in het achterhoofd te houden. Verandering van het klimaat, of dat nu opwarming (middeleeuws klimaatoptimum) of afkoeling (Kleine IJstijd) is, heeft in het verleden zowel positieve als negatieve gevolgen gehad.

http://www.isgeschiedenis.nl/nieuws/kle ... more-31174

Dagelijkse historische achtergronden bij het nieuws
Het middeleeuws klimaatoptimum: positieve opwarming van de aarde?

25 januari 2017 - Arnout van Bergenhenegouwen

Met de inauguratie van Trump en de aanstelling van enkele van zijn naaste medewerkers is de discussie over de opwarming van de aarde weer in volle kracht losgebarsten. Ook in de middeleeuwen kampte men al met een veranderend klimaat: zo staat de periode tussen 950 en 1250 n.Chr. bekend als het middeleeuws klimaatoptimum. Direct na het middeleeuws klimaatoptimum begon de kleine ijstijd. Deze duurde van grofweg 1300 tot in de 19e eeuw. Wat betekende deze periode van het middeleeuws klimaatoptimum voor het noordelijk halfrond?

Het middeleeuws klimaatoptimum
Het idee van een middeleeuws klimaatoptimum is niet oncontroversieel te noemen. Volgens sommige paleoklimatologen was er sprake van een warmere periode op het noordelijk halfrond. Volgens anderen was het wereldwijd zo. Het is om verschillende redenen moeilijk om hier een definitief antwoord op te geven: pas in de 19e eeuw begon men echt goed het weer en klimaat bij te houden en te registreren. Voor de periode daarvoor baseert men zich op historische documenten. Met behulp van deze documenten probeert men het klimaat te reconstrueren. Ook kan gekeken worden naar bijvoorbeeld de jaarringen in boomstammen: hieraan kunnen ook weersomstandigheden afgelezen worden.

Welvarend noordelijk halfrond
Het middeleeuws klimaatoptimum zorgde voor een relatief welvarende periode in Europa. In deze tijd breidden de Noormannen hun gebied uit. Zij richtten nederzettingen op in onder andere IJsland en Groenland. Door het relatief goede en warme weer konden ze daar komen. In andere delen van Noord-Europa steeg de agrarische productie en werden er meer verschillende soorten gewassen verbouwd. Er is bewijs voor grote en goede oogsten in Europa, wat wijst op milde winters en lange zomers. Heel interessant bewijs is misschien wel dat in deze periode de wijnproductie in Nederland redelijk succesvol was. Tegenwoordig is dat wel mogelijk, maar slechts op kleine schaal.

Het middeleeuws klimaatoptimum in hedendaags debat
In het hedendaagse debat over global warming wordt het middeleeuws klimaatoptimum regelmatig aangehaald. Volgens sceptici van global warming toont deze periode aan dat de gevolgen van de opwarming van de aarde lang niet enkel negatief zijn. Een warmere periode kan zelfs leiden, zoals destijds, tot een welvarender noordelijk halfrond. Aanhangers van de theorie van de opwarming van de aarde stellen dat de veranderingen destijds niet kwamen door menselijk handelen, zoals dat nu wel het geval is.

Arnout van Bergenhenegouwen
http://www.isgeschiedenis.nl/nieuws/mid ... more-77789

Zelf ben ik van mening dat de opwarming van de aarde een onderdeel is van in de cyclus
van het universum. Dat wij mensen daar het nodige aan toevoegen...... JA.
Alleen denk ik wel dat er grote belangen gediend zijn met massale bangmakerij van de mens
en daarmee vergroting van macht en geld die het kan opbrengen. Hoe staat het met de
berichten over de klimaatverandering, in hoeverre zijn die integer?

Moeten we er met z'n allen aan werken om een positieve bijdrage te leveren en minimaal
onze eigen handel en wandel, in gebruik en verbruik van alles wat ons ter beschikking
staat, nader te bekijken,.. JA. Vanuit het principe van verantwoordelijkheid voor welke
'voetstappen' wij zelf nalaten op deze aarde.

[Gast1]

Zelf ben ik van mening dat de opwarming van de aarde een onderdeel is van in de cyclus van het universum.

JA.

Dat wij mensen daar het nodige aan toevoegen...... JA.

Juist.

Alleen denk ik wel dat er grote belangen gediend zijn ...

JA met de toevoeging van mij 'ook', dus dit denk ik er van: Alleen denk ik wel dat er 'ook' grote belangen gediend zijn ...

... met massale bangmakerij van de mens en daarmee vergroting van macht en geld die het kan opbrengen.

Misschien is het bangmakerij, misschien ook niet.
Vaak worden dit soort zaken geïnterpreteerd als bangmakerij.
Dat de mens bijdraagt aan de opwarming van de Aarde staat voor mij rotsvast, net als bij jou taigitu.

Hoe staat het met de berichten over de klimaatverandering, in hoeverre zijn die integer?

Dat is voor mij geen vraag meer omdat het rotsvast staat dat de mens er aan bijdraagt en dat de gevolgen apert nadelige consequenties heeft voor het voortbestaan van talrijke organismen.

Moeten we er met z'n allen aan werken om een positieve bijdrage te leveren en minimaal onze eigen handel en wandel, in gebruik en verbruik van alles wat ons ter beschikking
staat, nader te bekijken,.. JA.
Vanuit het principe van verantwoordelijkheid voor welke 'voetstappen' wij zelf nalaten op deze aarde.

Juist.



Wij als mensheid met grootheidswaan en egoïsme zijn een onderdeel van het Universum.
Een onderdeel van de Kosmische Kracht.
Wij zijn als mensheid slechts een 'uitprobeerseltje' met enkel één doel: Overleven.
Mogelijk zorgt het Universum, de Kosmische Kracht ervoor dat dat gaat gebeuren ...
Mogelijk dat echter daarvoor de Aarde opgeofferd 'moet worden' ... en de mens daaruit en daarvan weet te ontsnappen.
Mogelijk dat de mens bij het vinden van een andere -bewoonbare- planeet dan 'voorzichter' zal zijn en een groter inzicht zal krijgen.

Ik zou het heel erg jammer vinden dat we tot een vernietiger verworden van ons eigen 'nest' ...
Dat wat ik zie, is echter dat wat aan het gebeuren is.
De mensheid gedraagt zich als een niet te remmen -mondiale- sprinkhanenplaag ex aequo eikenprocessierupsenplaag of iets dergelijks.

De helaasheid der dingen ... én het gevolg van het menselijk onverstand.

[entropy]

Wetenschappers zijn echt geen sukkels als je begrijpt wat ik bedoel. En wie heeft er belang bij dat het klimaat verandert? Trump verkondigt dat het klimaat NIET verandert, omdat het bedrijfsleven dan vrolijk verder kan gaan. Zó liggen de zaken!

[Fenna]

Zelf ben ik van mening dat de opwarming van de aarde een onderdeel is van in de cyclus

Absoluut.

Dat wij mensen daar het nodige aan toevoegen......

Minimaal.
In de periode van 950 tot 1250 was er geen sprake van overbevolking, gemotoriseerde voertuigen, fabrieken of ander millieubelastend materiaal.
Wie of wat moet dan veroorzaker zijn geweest voor die opwarming?
Het is uit onderzoek gebleken dat het gas wat vrij komt bij rottend blad ook een negatief effect heeft op opwarming.
Waren toen destijds dan de bomen en struiken verantwoordelijk voor de opwarming?

Één ding begrijp ik dan niet, als het allemaal aan ons mensen ligt, waarom pleiten onze bestuurders dan niet voor geboortebeperking en dat er iets word gedaan word aan de overbevolking.
Onze volksmenners vinden de vergrijzing tegengaan veel belangrijker en willen het liefst meer jeugd.
Ik kom dan tot maar één conclusie dat wij bedonderd worden en dat ze helemaal geen interesse hebben in het millieu redden, maar wel in ons geld uit de zak kloppen door ons hierover een schuldgevoel aan te praten en ons scheel te laten betalen voor allerlei millieu sparende middelen.

[taigitu]

Wij als mensheid met grootheidswaan en egoïsme zijn een onderdeel van het Universum.
Een onderdeel van de Kosmische Kracht.

Deze uitspraak is geheel voor jouw rekening. Dus je begrijpt dat ik het anders zie.

Wij zijn als mensheid slechts een 'uitprobeerseltje' met enkel één doel: Overleven.

Ik vind deze kwalificatie te kort door de bocht.
De mens is onderdeeltje van de kosmos en leeft (zover we nu weten) zoals hij door een/zijn
evolutieproces is geprogrammeerd op deze aarde. Dat wij, als mens, ambities hebben en die niet
'lijken' te stroken met de wetmatigheid van de aarde..... Weten hoe het werkelijk afloopt doen
we niet dus gaan we voor aannames n.a.v. het beperkte wat we weten over het universum.
Maar wij hebben geen weet van de werkelijke 'wetmatigheid' van het universum, waar onze
aarde maar een stofje in is.

Mogelijk zorgt het Universum, de Kosmische Kracht ervoor dat dat gaat gebeuren ...
Mogelijk dat echter daarvoor de Aarde opgeofferd 'moet worden' ... en de mens daaruit en daarvan weet te ontsnappen.
Mogelijk dat de mens bij het vinden van een andere -bewoonbare- planeet dan 'voorzichter' zal zijn en een groter inzicht zal krijgen.

Ik zou het heel erg jammer vinden dat we tot een vernietiger verworden van ons eigen 'nest' ...
Dat wat ik zie, is echter dat wat aan het gebeuren is.
De mensheid gedraagt zich als een niet te remmen -mondiale- sprinkhanenplaag ex aequo eikenprocessierupsenplaag of iets dergelijks.

Ik reken de mensheid als geheel niet tot een plaag. Ik hou so wie so niet van dat woord
als het op deze manier wordt gebruikt. Ik vind het te makkelijk, en gaat voorbij aan de vele
mensen die positief in het leven staan voorbeeld zijn voor degenen die dit nog niet zelf kunnen
ervaren. Zelf geloof ik in een ander scenario. Eén van inzicht en de kracht van vertrouwen
omdat ik er van uitga dat in ieder mens een 'held' schuilgaat. Zoals mensen als Ghandhi,
Mandela en op dit moment vele anderen die, voor ons mogelijk nog onzichtbaar, werken aan een
geestelijk- en lichamelijk gezonde wereld.
Verander jezelf, en je verandert de wereld....
Alles is dan mogelijk.....

[Gast1]

Dat wij mensen daar het nodige aan toevoegen......

Minimaal.

Serieus Fen?

In de periode van 950 tot 1250 was er geen sprake van overbevolking, gemotoriseerde voertuigen, fabrieken of ander milieubelastend materiaal.
Wie of wat moet dan veroorzaker zijn geweest voor die opwarming?

Hier speelde de invloed van de mensheid op Aarde een veel mindere rol in, lijkt mij inderdaad ook.
"Dat wij mensen daar het nodige aan toevoegen ..." zegt dus niet dat we de veroorzaker zijn ...
Zelf -ook voor mijn eigen rekening- meen ik op te merken dat het uiterst simpel te verklaren is dat de mens wis-en-waarachtig bijdraagt aan de opwarming van de Aarde.
Ik begrijp niet dat er mensen zijn die dat ontkennen., ik bedoel:
-ontbossing - uitbreiding stedelijke gebieden en infrastructuur - monocultuur - erosieveroorzaker - verontreiniger van lucht/water en Aarde - oorlogen en ga maar door:

Één ding begrijp ik dan niet, als het allemaal aan ons mensen ligt, waarom pleiten onze bestuurders dan niet voor geboortebeperking en dat er iets word gedaan word aan de overbevolking.
Onze volksmenners vinden de vergrijzing tegengaan veel belangrijker en willen het liefst meer jeugd.
Ik kom dan tot maar één conclusie dat wij bedonderd worden en dat ze helemaal geen interesse hebben in het milieu redden, maar wel in ons geld uit de zak kloppen door ons hierover een schuldgevoel aan te praten en ons scheel te laten betalen voor allerlei milieu sparende middelen.

Ik ben ervan overtuigd dat dit heel zeker mee speelt.

[Fenna]

in ieder mens een 'held' schuilgaat. Zoals mensen als Ghandhi,
Mandela

Hoe zie jij dictators als Hitler, Mussolini, Idi Amin e.d.?
Ik kan bij deze mensen echt niets heroïsch bedenken.

[taigitu]

Zelf ben ik van mening dat de opwarming van de aarde een onderdeel is van in de cyclus

Absoluut.

Dat wij mensen daar het nodige aan toevoegen......

Minimaal.
In de periode van 950 tot 1250 was er geen sprake van overbevolking, gemotoriseerde voertuigen, fabrieken of ander millieubelastend materiaal.
Wie of wat moet dan veroorzaker zijn geweest voor die opwarming?
Het is uit onderzoek gebleken dat het gas wat vrij komt bij rottend blad ook een negatief effect heeft op opwarming.
Waren toen destijds dan de bomen en struiken verantwoordelijk voor de opwarming?

In de tijd dat er minder mensen op aarde waren, was de natuur minder verstoort door de mens.
Zoals je zelf ook zegt 'de invloed van de mens was minimaal'. Totdat de mens ging 'woekeren' als klimop en wij en de natuur, daar nu de vruchten van dragen.

Één ding begrijp ik dan niet, als het allemaal aan ons mensen ligt, waarom pleiten onze bestuurders dan niet voor geboortebeperking en dat er iets word gedaan word aan de overbevolking.
Onze volksmenners vinden de vergrijzing tegengaan veel belangrijker en willen het liefst meer jeugd.
Ik kom dan tot maar één conclusie dat wij bedonderd worden en dat ze helemaal geen interesse hebben in het millieu redden, maar wel in ons geld uit de zak kloppen door ons hierover een schuldgevoel aan te praten en ons scheel te laten betalen voor allerlei millieu sparende middelen.

Je vergeet één ding over het aantal mensen op aarde dat in de loop van de eeuwen erbij kwam.
- Nog maar kort geleden riep Erdogan 'zijn' volk op om meer kinderen te krijgen.
Zo kan hij zijn invloed/macht steeds verder uitspreiden in de andere landen waar zijn volk woont. Slim toch?

- De katholieke kerk 'vecht' al eeuwen tegen de geboortebeperking (anticonceptie verboden).
Bij dit instituut mag/moet de daad gericht zijn op 'leven'..... En daar bedoel ik niet mee
'herrie'. Ik weet dat het vroeger voorkwam dat meneer pastoor op visite kwam als een
pasgetrouwde vrouw niet binnen een jaar zwanger was..... Ook hier gaat het om macht
(wereldwijd) al zal dat zeer waarschijnlijk ontkend worden.

Grote gezinnen
Het huwelijk gold als door God ingesteld, bedoeld voor de voortplanting en de opvoeding van
kinderen in de katholieke geest.

Voordat een paar kon trouwen, moest eerst de huwelijksbiecht worden afgelegd. Niet zelden gaf de pastoor of kapelaan dan een kleine seksuele voorlichting. In principe mochten katholieken niet aan geboortebeperking doen; voorbehoedsmiddelen waren uit den boze. Echtparen werden door de kerk gestimuleerd om grote gezinnen te stichten. Hoewel lang niet iedereen op dit punt de kerk gehoorzaamde, waren Nederlandse katholieke gezinnen lange tijd de grootste in West-Europa. Met name op het platteland kwamen grote gezinnen veel voor. Katholieken werden hierom vooral voor de Tweede Wereldoorlog gewantrouwd door de rest van Nederlanders. Men dacht namelijk dat ze de grootste en machtigste bevolkingsgroep van Nederland wilden worden. Na de Tweede Wereldoorlog gold de beperking van het kindertal als noodzakelijke ingreep om de economie er bovenop te helpen. De katholieken vielen met het relatief hoge geboortecijfer ook nu weer uit de toon.

- Grote armoede bracht vroeger vanzelf grote gezinnen voort. Anti-conceptie betekende
meestal onthouding of 'voor het zingen....' Nou, dat hielp dus ook niet erg.
De uitdrukking 'Het vlees is zwak" moet je ook meetellen, maar heel grof gezegd had de zeer
arme mens verder weinig vertier...... toch?
Lees meer over hoe in alle eeuwen met de anti-conceptie mee is omgegaan:
http://www.anticonceptie-online.nl/geschiedenis.htm

Dus, al met al werd er vanuit verschillende machten, of door armoede ed. een groot gezin
werd/wordt aangemoedigd of veroorzaakt. En daardoor ontstaat er een onbalans die kon
uitmonden zoals de aarde nu is. En we zullen aan de slag moeten om iets aan die onbalans te verbeteren.

Zoals al jaren het één-kind-politiek in China wordt gehandhaaft zullen wij zeker niet meemaken.
Maar als je kijkt naar gezinnen uit bijvoorbeeld moslim landen (2e en 3e generatie), en die hier
nu al vele jaren wonen, dan hebben deze zeker minder kinderen. Dus je zou kunnen zeggen dat
door de vermenging met andere/westerse culturen de aanwas in bevolking vermindert.
Ook hebben de katholieken geen grote gezinnen meer.

Wat wel positief is dat er momenteel veel meer gezocht wordt om op een alternatieve manier
energie te verwerven, zoals bijvoorbeeld het recyclen van mest tot energie en nog meer van dit
soort ontwikkelingen. http://www.kodi.nl/diensten/warmtepomp- ... estkelder/

[Fenna]

"Dat wij mensen daar het nodige aan toevoegen ..." zegt dus niet dat we de veroorzaker zijn ...
.

Klopt.
Maar er word door overheid gesuggereerd dat wij wel de grote boosdoener zijn van dit alles en deze stemmingmakerij stuit mij tegen de borst, want het is onzin wat ze proberen te verkopen.
Eens in de ca. 15.000 à 20.000 veranderd het klimaat door ????? invloed, toen des tijds niet door de mens omdat er van ons soort niet veel rondliep.
Nu op dit moment , mede omdat wij met teveel mensen op aarde leven, hebben wij met zijn allen best invloed op het milieu, dat ga ik niet ontkennen want zoals jij ook al eerder zei

De mensheid gedraagt zich als een niet te remmen -mondiale- sprinkhanenplaag ex aequo eikenprocessierupsenplaag of iets dergelijks.

en dat heeft gevolgen, maar ik ben er van overtuigd dat wij niet de veroorzaker zijn van de global warming.

[taigitu]

in ieder mens een 'held' schuilgaat. Zoals mensen als Ghandhi,
Mandela

Hoe zie jij dictators als Hitler, Mussolini, Idi Amin e.d.?
Ik kan bij deze mensen echt niets heroïsch bedenken.

Nee, ik ook niet. Maar ik vraag me wel af hoe deze mensen tot die daden zijn gekomen.
Over het hoe en wat van Hitler kan je genoeg lezen, o.a. dit:

Bestuurlijke crisis

In januari 1933 raakte Duitsland door een serie complotten bijna onbestuurbaar.
De straat werd opnieuw beheerst door de knokploegen van extreemlinks en -rechts. Conservatief Kurt von Schleicher en de communisten loerden op kansen om een junta of een radenrepubliek te vormen op legale of illegale wijze en ieder kabinet zonder de nazi's viel.

In deze periode kocht Hitler het chalet Haus Wachenfeld, later de Berghof genoemd, op de Obersalzberg nabij Berchtesgaden. Daar bouwde Hitler zijn tweede (informele) machtscentrum waar later vaak vergaderingen en besprekingen van Hitler met andere nazibonzen en Hitlergetrouwen plaatsvonden. Ook sommige andere toplieden, zoals Hermann Göring, hadden een chalet in de buurt van de Berghof.

Uiteindelijk werd Hitler toch weer gepolst voor deelname aan een kabinet. De partijschulden werden door het bedrijfsleven betaald (de partij was vrijwel failliet door de bijna onafgebroken verkiezingscampagnes) en men begon een lobby bij de rijkspresident. Na weken getouwtrek en intriges, vooral met medewerking van de conservatief Franz von Papen en door vele geweldsincidenten door de Sturmabteilung in het land, ging de rijkspresident uiteindelijk in januari 1933 overstag en mocht Hitler, met hemzelf als kanselier, een regering proberen te vormen. Men zag het alternatief, een communistische regering, als een groter kwaad dan een naziregering.

Lees meer: https://nl.wikipedia.org/wiki/Adolf_Hitler

Opmerkelijk in deze context is ook dit:

Hitler en zijn nominatie voor de Nobelprijs
9 oktober 2015 - Marianne van Exel

Elk jaar wordt er gepraat over de kanshebbers voor de Nobelprijs voor de Vrede. In 2014 ging deze gerenommeerde prijs naar Malala Yousafzay, de jongste Nobelprijswinnaar ooit. Verschillende namen zijn dit jaar – 2015 – al genoemd als gegadigden, zoals Paus Franciscus, Angela Merkel en Denis Mukwege, een Congolese gynaecoloog. De namen van genomineerden worden pas na 50 jaar openbaar gemaakt en soms zitten er opmerkelijke namen tussen.

Een voorbeeld uit de Tweede Wereldoorlog: Adolf Hitler.

De Nobelprijs is een jaarlijkse prijs voor wetenschappelijke onderzoekers die een opmerkelijke prestatie hebben geleverd op het gebied van de natuurkunde, scheikunde en fysiologie of geneeskunde, aan auteurs die belangrijke bijdragen hebben geleverd aan de literatuur en voor personen en organisaties die hebben bijgedragen aan bevordering van de vrede.

Alfred Nobel
Toen Alfred Nobel, een Zweeds chemicus en industrieel die bekend werd door zijn uitvinding van het dynamiet in 1866, op 10 december 1895 stierf, stond er iets opmerkelijks in zijn testament. Van de rente van zijn kapitaal – circa 32 miljoen Zweedse kronen – moest elk jaar vijf prijzen worden uitgereikt. Om dit voor elkaar te krijgen, werd er een Nobelstichting worden opgericht. In het testament staat dat de prijzen bestemd zijn voor “hen die in het afgelopen jaar aan de mensheid het grootste nut hebben verschaft.”

Nobelprijs
De eerste ceremoniële prijsuitreiking vond plaats in 1901. Een jaar later werd de sterfdag van Nobel tevens de dag waarop de uitreiking volgens traditie plaats moest vinden. Ieder jaar worden er meerdere mensen voorgedragen voor een Nobelprijs. Dat zorgt er automatisch voor dat een hoop mensen en organisaties niet uitgekozen worden.

Adolf Hitler
Zo was in 1939 Adolf Hitler in de race voor de Nobelprijs voor de Vrede. Dit is zeer ironisch en omstreden als je bedenkt dat in hetzelfde jaar de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Hij was voorgedragen door de Zweedse politicus Erik Brandt. Hij vond niet dat Hitler moest winnen, maar wilde een statement maken. Hij was het namelijk niet eens met de nominatie van de Britse premier Neville Chamberlain. Deze wilde namelijk niet op treden tegen nazi-Duitsland. In het Verdrag van München van 30 september 1938 kreeg Duitsland dan ook toestemming om een aanzienlijk deel van Tsjecho-Slowakije te annexeren.

Statement
Dat het om een statement ging, bleek in de brief van Brandt aan het Nobelcomité: “Als de oorlogshitsers zich inhouden, zal Hitler binnenkort vrede brengen over heel Europa en misschien over de hele wereld”. Nadat er flinke ophef was gekomen over de brief, trok Brandt de nominatie in. De Nobelprijs voor de Vrede werd dat jaar overigens niet toegekend.

En de winnaar is…
Vandaag, op 9 oktober 2015, is in Noorwegen de winnaar voor de Nobelprijs voor de Vrede bekend gemaakt. En de winnaar is … het Tunesische Dialogue Quartet. Dit zijn vier organisaties die samen een ‘democratische politiek proces in gang hebben gezet’, zo melden nieuwswebsites. Onder andere het bestrijden van de dreiging van burgeroorlog leidde tot het toekennen van de Nobelprijs voor de Vrede.

http://www.isgeschiedenis.nl/nieuws/hit ... obelprijs/

[Fenna]

Nog maar kort geleden riep Erdogan 'zijn' volk op om meer kinderen te krijgen.
Zo kan hij zijn invloed/macht steeds verder uitspreiden in de andere landen waar zijn volk woont. Slim toch?

Slim toch?
Vanuit zijn standpunt, ja, maar voor het welzijn van onze aarde en milieu niet.

- De katholieke kerk 'vecht' al eeuwen tegen de geboortebeperking

Zij zijn geen haar beter dan Erdogan en de Islam.
In alle landen waar de Islam het voor het zeggen heeft heerst armoede en trekt men zich niets van het milieu aan.
Ik schreef "Onze volksmenners vinden de vergrijzing tegengaan belangrijker ".
Het milieu staat bij hen niet op de eerste plaats, dat staat alleen bij hen hoog op de agenda om hun zakken te vullen.
Dus ook zij willen het liefst meer kinderen en daarmee vallen ze voor mij dan door de mand als ze het milieu dan zo belangrijk vinden.

door de vermenging met andere/westerse culturen de aanwas in bevolking vermindert.
Ook hebben de katholieken geen grote gezinnen meer.

Klopt, omdat ze hier zien hoe het beter kan.
Alleen nu moeten in de islamitische landen hier ook van doordrongen raken, die zien ook wel wat de gevolgen zijn van de enorme bevolkingsaanwas en dat dit niet houdbaar is.

En we zullen aan de slag moeten om iets aan die onbalans te verbeteren.

Absoluut mee eens

[Gast1]

Wij als mensheid met grootheidswaan en egoïsme zijn een onderdeel van het Universum.
Een onderdeel van de Kosmische Kracht.

Deze uitspraak is geheel voor jouw rekening. Dus je begrijpt dat ik het anders zie.

Alles wat ik doe, zeg of schrijf is altijd voor mijn rekening taigitu en er is niets mis mee dat anderen dat anders zien.
Ik schrijf altijd uit het hart en ben eens gaan speuren of anderen -niet dat dat van belang is- er ook net als ik er over denken.
Zie wat ik vond ... en wat deze man -niet de eerste de beste- er van vindt *klik*
Zesde massale uitsterving nabij *klik* (De uitsterfgolf die door de mens wordt veroorzaakt begon voor 8000 BC.)
The Sixth Extinction *klik*

Wij zijn als mensheid slechts een 'uitprobeerseltje' met enkel één doel: Overleven.

Ik vind deze kwalificatie te kort door de bocht.
De mens is onderdeeltje van de kosmos en leeft (zover we nu weten) zoals hij door een/zijn evolutieproces is geprogrammeerd op deze aarde.
Dat wij, als mens, ambities hebben en die niet 'lijken' te stroken met de wetmatigheid van de aarde.....
Weten hoe het werkelijk afloopt doen we niet dus gaan we voor aannames n.a.v. het beperkte wat we weten over het universum.
Maar wij hebben geen weet van de werkelijke 'wetmatigheid' van het universum, waar onze aarde maar een stofje in is.

Ik poneer zelfs dat de mens en de mensheid in totaliteit geheel -niet enkel strookt met de 'wetmatigheid' van de Aarde- maar zelfs met het gehele universum.
Maar -en ook dat is geheel voor mijn eigen rekening- ... ik vind het jammer dat er door de mensheid ontzettend veel vernietigd wordt.
En volgens mij kan dat toch werkelijk niemand ontkennen.

Ik reken de mensheid als geheel niet tot een plaag. Ik hou so wie so niet van dat woord als het op deze manier wordt gebruikt.
Ik vind het te makkelijk, en gaat voorbij aan de vele mensen die positief in het leven staan voorbeeld zijn voor degenen die dit nog niet zelf kunnen ervaren.
Zelf geloof ik in een ander scenario. Eén van inzicht en de kracht van vertrouwen omdat ik er van uitga dat in ieder mens een 'held' schuilgaat.
Zoals mensen als Ghandhi, Mandela en op dit moment vele anderen die, voor ons mogelijk nog onzichtbaar, werken aan een geestelijk- en lichamelijk gezonde wereld.
Verander jezelf, en je verandert de wereld.... Alles is dan mogelijk.....

En dat ben ik helemaal in elk opzicht met je eens, hoewel Mandela ook een andere kant heeft gekend.
Op het grote strand van mensenkorreltjes zul je zien dat er zich talrijke briljanten onder bevinden.
Nog meer van die briljanten zul je vinden in de heel grote zandvlaktes van de Aarde taigitu ...
Maar het zijn de grote zandvlaktes die wij mensen 'woestijnen' noemen:



En dat is wat wij met z'n allen aan het veroorzaken zijn, maar nóg meer dan dat, als mensheid zijn voor 'onze planeet'.

[Gast1]

"Dat wij mensen daar het nodige aan toevoegen ..." zegt dus niet dat we de veroorzaker zijn ...

Klopt.
Maar er word door overheid gesuggereerd dat wij wel de grote boosdoener zijn van dit alles en deze stemmingmakerij stuit mij tegen de borst, want het is onzin wat ze proberen te verkopen.

Nee hoor, dat is een misvatting.
Het is de wetenschap(per) zelf die tot die constatering komt en laat ik maar eens even de klikspaan zijn ... .... *klik* ---*klik*... en nog eens *klik* ... en daarmee is de mensheid op zijn minst de mede-veroorzaker van de global warming.
Het is daarna aan de overheid om er iets mee of aan te doen, en omdat we gewend zijn dat de overheid ons centen uit de zak wil kloppen -wat ook gewoon klopt- leeft die gedachte in ons van de actie van de overheid voort.
Wellicht dat de overheid daar dan ook weer een voordeel in ziet om ons werkelijk centen uit de zak te kloppen.
Ik zal dat niet tegenspreken.

[Vitharr]

Dat wij mensen daar het nodige aan toevoegen......

Minimaal.
In de periode van 950 tot 1250 was er geen sprake van overbevolking, gemotoriseerde voertuigen, fabrieken of ander millieubelastend materiaal.
Wie of wat moet dan veroorzaker zijn geweest voor die opwarming?
Het is uit onderzoek gebleken dat het gas wat vrij komt bij rottend blad ook een negatief effect heeft op opwarming.
Waren toen destijds dan de bomen en struiken verantwoordelijk voor de opwarming?

Nou, dat is best een grappig verhaal. Het was namelijk zo dat de Native Americans in die tijd onontdekt door Columbus een bevolkingsexplosie ervoeren waarbij ze de eerste stappen op een ons bekend pad hebben gezet. Ze pleegden roofbouw door hele bossen te kappen om hout voor grote steden te verkrijgen. Dit leidde tot klimaatverandering waaronder de kleine ijstijd. Omdat ze zo op elkaars lip zaten werden ze vatbaar voor epidemieën en dat leidde een keer tot massale sterfte. Daardoor kon de natuur herstellen en kwam de balans weer terug.

De native americans waren nog aan het herstellen toen de spanjaarden kwamen, anders hadden die ook niet gewonnen. Zelfs de vikingen hebben de strijd tegen de indianen gestaakt omdat het zulke succesvolle tegenstanders waren met een ongekende wreedheid.

Wij kennen alleen de geknechte overlevenden van de epidemie. Die mensen waren nog aan het hergroeperen toen Columbus Amerika ontdekte.

[Gast1]

Nou, dat is best een grappig verhaal. Het was namelijk zo dat de Native American's in die tijd onontdekt door Columbus een bevolkingsexplosie ervoeren waarbij ze de eerste stappen op een ons bekend pad hebben gezet. Ze pleegden roofbouw door hele bossen te kappen om hout voor grote steden te verkrijgen. Dit leidde tot klimaatverandering waaronder de kleine ijstijd. Omdat ze zo op elkaars lip zaten werden ze vatbaar voor epidemieën en dat leidde een keer tot massale sterfte. Daardoor kon de natuur herstellen en kwam de balans weer terug.

De native American's waren nog aan het herstellen toen de Spanjaarden kwamen, anders hadden die ook niet gewonnen. Zelfs de Vikingen hebben de strijd tegen de indianen gestaakt omdat het zulke succesvolle tegenstanders waren met een ongekende wreedheid.

Wij kennen alleen de geknechte overlevenden van de epidemie. Die mensen waren nog aan het hergroeperen toen Columbus Amerika ontdekte.

Serieus Vitharr?
Of is dit 'een grappig verhaal' van jou? ...

[univers]

Wat is daar grappigs aan, Pierre?
Leer de geschiedenis, het zelfde gebeurd nu in Indonesië.
Gelukkig is de natuur sterker dan de mens.
Kijk naar Indochina, 50 jaar geleden totaal verwoest, nu weer in ere hersteld.

[Gast1]

Ik 'ken' de geschiedenis broeder en weet dat er lang geleden bossen werden gekapt en nog veel meer van dat soort zaken.
Waarschijnlijk heeft het Paaseiland vroeger vol gestaan met bomen en vanwege omstandigheden groeien er nu nog steeds geen nieuwe bomen.
Dat gebeurde op tal van plaatsen en vergeet niet, hier in Nederland was 70 % bedekt met bossen tot uiteindelijk ook hier de allerlaatste bossen verdwenen.
Inmiddels is de bos oppervlakte alhier weer door aanplant toe aan het nemen tot 10% en in Duitsland zelfs tot 35 % meen ik.
Het zou kunnen dat dit tot een kleine ijstijd heeft geleid, maar áls dat zo is ... dan is dat wat er nu gebeurd heel erg vreemd.
Althans zo komt het op me over.

Wat er destijds gebeurde, gebeurde op relatief 'kleine' schaal her en der in de wereld.
Hier kon de Natuur zich nog in die zin herstellen, dat hetgeen wat door de mens verdwenen was, weer opgebouwd kon worden.

Dat staat in geen enkele verhouding met al dat wat er nu mondiaal gebeurd en dan heb ik het niet alleen over de houtkap.
We hebben er al veel over geschreven en ik wil niet in herhaling vervallen.
Erosie en verwoestijning komt ervoor in de plaats van dat wat eerst was.
Vandaar mijn vergelijk met de woestijn -in elk opzicht-

[Susan]

Hier een stuk over oa ziekten en grote aantallen omgekomen Indianen...of zou dit ook niet kloppen,...ik had het ergens anders
in boeken ed en internet ook al eens gelezen.

-----------------------------------------------------------------------------

Hoeveel Indianen leefden er in Amerika, in 1491? En wat voor landschap hadden zij voor zichzelf geschapen, voordat Columbus en talloze kolonisten in zijn kielzog met hun Europese ziektes de bevolking decimeerden?
Volgens Charles Mann, de auteur van '1491', is een aantal van 40 miljoen een veelgehoord antwoord op de eerste vraag. Een paar decennia geleden behoorde je tot de 'veeltellers' als je dat cijfer accepteerde. Maar inmiddels is het geen hoge schatting meer, die lopen soms op tot wel 100 miljoen Indianen.

Als dat klopt, moet het sterftepercentage ná de komst van de Europeanen extreem hoog geweest zijn. Hoe dat te verklaren? In Europa en China sloegen epidemieën ook grote gaten in de bevolking. Maar sterftepercentages van 90 procent of meer, over een heel continent, dat is wel heel extreem.
Biologisch is het echter wel te verklaren. De genetische variatie in de Oude Wereld was oneindig veel groter, omdat daar sinds mensenheugenis volkeren uit Europa, Afrika en Azië zich hadden vermengd. Dit in tegenstelling tot Amerika waar de Indianen allemaal afstamden van een klein aantal voorouders. De kans dat je genetisch nét iets anders in elkaar stak, en daarom een epidemie overleefde, was in de Oude Wereld redelijk groot, maar in de Nieuwe heel gering.

Een ziekte, meegelift met de kolonisatoren, kon daarom in Amerika vrij rap letterlijk hele volksstammen laten oplossen in de mist. De 'stille tragedie van de Indianen' noemde een Nederlandse historicus dit ooit. Conquistadores en kolonisatoren merkten het wel hier en daar. Maar de massale sterfte voltrok zich, behalve in de grote machtscentra van Peru en Mexico, toch grotendeels buiten het Europese gezichtsveld.

Neem de expeditie van Hernando de Soto naar wat nu het zuiden van de VS is, in de 16de eeuw. De Soto zag stedelijke conglomeraties, staande legers, intensieve landbouw. Zijn navolgers vonden verlaten en overwoekerde heuvels, die pas nadat de archeologen er de spa in hadden gestoken hun menselijke oorsprong prijsgaven.
De overlevenden, de schaarse overlevenden, vervielen tot een berooid bestaan dat de Europeanen als 'primitief' wegzetten. Alsof je in 1945 overlevenden van de holocaust, die door de bossen van Oost-Europa zwierven, tot 'wilden' zou bestempelen, aldus Mann.
Omdat er zo weinig kennis is overgeleverd, zijn het vooral de archeologen die de omvang en complexiteit van Indiaanse samenlevingen van vóór het grote sterven in beeld hebben gebracht. Dankzij hen is over de Indiaanse geschiedenis inmiddels veel nieuws boven water gekomen. Deze blijkt zoveel rijker dan lange tijd gedacht werd, dat het tijd wordt om het grote publiek kennis te laten maken met al die nieuwverworven kennis. Dat was Manns motief om '1491' te schrijven.


We weten nu dat er heel veel mensen in Amerika woonden vóór de komst van Columbus. We weten dat zij de grond intensief bewerkten en het land vorm gaven. En plotseling duikt er een politiek gevoelige kwestie op. America has Wilderness was de leuze die het grote verschil in het landschap tussen deze en gene zijde van de Atlantische oceaan samenvatte. Maar het continent was helemaal niet zo 'wild'.
Neem de bizons. Ze werden in de 19de-de eeuw massaal afgeslacht door de blanken, totdat er maar een paar honderd van over waren. Biologen meenden lange tijd dat er vóór 1492 misschien wel zestig miljoen bizons waren. Maar de biologen van nu denken er heel anders over. De Indianen jaagden namelijk intensief op bizons. Toen de Indianen verdwenen en de jachtdruk verminderde, explodeerde de bizonpopulatie, bij gebrek aan vijanden. Juist na 1492 liep hun aantal met tientallen miljoenen op. Hetzelfde zou kunnen gelden voor de eland, die het verwijt krijgt dat hij heel Yellowstone kaalvreet, bij gebrek aan natuurlijke vijanden zoals Indianen.

Met andere woorden: Noord-Amerika was niet zo wild als de Europeanen eeuwenlang hebben gedacht. Voor de tropische regenwouden geldt hetzelfde. “Wie door de Amazone loopt, loopt niet door een oerwoud“, zegt Mann, “maar door een verwaarloosde boomgaard“. Curieuze, nu lege landschappen, doorsneden door rechte, onnatuurlijke paden, bedekt met onnatuurlijke heuvels, verraden intensieve menselijke bewoning.
Mann citeert natuurbeschermers die zulke ontdekkingen een gruwel zijn, omdat ze een einde aan de mythe van het ongerepte regenwoud maken. Er valt niets te gruwelen, zegt hij. Wie goed kijkt, ziet dat de Indianen uiterst vernuftige landbouwmethoden toepasten, die de kwetsbare tropenbodems intact hielden of zelfs vruchtbaarder maakten. Daar kunnen we veel van leren.

In latere delen van '1491' komen de Indiaanse beschavingen tot leven waarvan het schrift ontcijferd kon worden. De hoofdstukken over de Maya's bijvoorbeeld beschrijven een geschiedenis vol machtsintriges, diplomatie en oorlogvoering, met tragische liefdesgeschiedenissen die in dramatiek niet onderdoen voor wat we weten over de Europese vorstenhuizen.
Als het lukt om het knopenschrift van de Inca's te ontcijferen, dat ingewikkelder blijkt dan het simpele telraam waarvoor de Europeanen het lange tijd hielden, kunnen we over een tijdje misschien ook veel nader komen tot die beschaving, zegt Mann enthousiast.
Noest archiefwerk deed óók wonderen voor ons beeld van de Noord-Amerikaanse Indianen. Er waren blanke kolonisten genoeg die in de 16de en 17de eeuw in dagboeken, journaals en brieven allerlei wetenswaardigheden over hun buren noteerden. Zo weten we nu bijvoorbeeld veel meer over de politieke besluitvorming en het overleg tussen verschillende Indiaanse stammen, of 'naties' zoals zij beter genoemd kunnen worden. Vrouwen hebben daarin een belangrijke rol gespeeld.

Wie de moeite neemt om Mann te volgen in zijn oeverloze speurtocht naar het verleden, ontdekt dat het beeld van de Indiaan als nobele wilde, een beeld dat door de kolonisten in het leven is geroepen en gekoesterd, niet geheel uit de lucht gegrepen was. Godsdienstige tolerantie was bij de Indianen gebruikelijk, hun sociale controle was beduidend minder strikt dan onder Engelsen en Fransen. Kolonisten die overliepen naar de Indianen of als gijzelaars in hun midden vertoefden, wilden zelden terug naar de 'beschaving'.
Mann heeft een mooi en aanstekelijk boek geschreven. En gelukkig heeft de uitgever het aangedurfd het stevige pakket noten intact te laten, voor wie het allemaal wat wetenschappelijker wil. Je krijgt na een paar hoofdstukken wel het gevoel dat je aan de hand genomen bent door een kind in een speelgoedwinkel. Mann springt van hot naar her, van ijstijd naar tropenkolder, van de pieken van de Andes naar de kust van Nieuw Engeland. Overzichtelijk is anders. Maar de journalistieke benadering en de tamelijk duidelijke thematiek houden het boek verteerbaar.

Bij ieder gebied komt het boek toch weer terug bij dezelfde vragen: hoeveel mensen hebben er globaal gewoond, hoe leefden ze, hoe bewerkten ze de grond, wat voor bouwwerken trokken ze op, weten we nog wat over de politiek en wat betekent dat allemaal voor de toekomst? Hoe willen we de Amerikaanse natuur beheren als die 'natuur' voor een belangrijk deel geen oernatuur is?
Minstens zo belangrijk is de vraag of we de wereldgeschiedenis gaan herschrijven om die tientallen miljoenen mensen eindelijk de plaats te gunnen die hun toekomt, gemeten naar hun getal en naar hun kennis en kunnen.

https://www.trouw.nl/cultuur/het-was-dr ... ~a86bbf52/

[Gast1]

Verwoestijning (of woestijnvorming) is een term die gebruikt wordt voor zowel het oprukken of zich uitbreiden van een woestijn, als het ontstaan van nieuwe woestijngebieden.
Veelal ontstaat verwoestijning door klimaatverandering of door de overexploitatie van de grond door menselijk ondernemen.
Verwoestijning is een significant milieuprobleem.

De klimatologische oorzaak van verwoestijning ligt simpelweg in het feit dat gebieden kunnen verdrogen als er minder neerslag valt.
Door de huidige klimaatverandering worden droge gebieden vaak nog droger, waardoor in landen als Spanje makkelijker woestijnen vormen.
Als de ondergrens van 250 mm per jaar niet meer gehaald wordt, spreken we over een woestijngebied.

Wat menselijke oorzaken betreft zijn er meer mogelijkheden.
Op verschillende manieren kan de mens voor verdroging van een gebied zorgen.
Merk wel op dat verwoestijning alleen kan plaatsvinden als de klimatologische omstandigheden zich daar ook voor lenen.
Het is makkelijker om een gebied in Tsjaad te laten verwoestijnen dan de Noordoostpolder bijvoorbeeld.
Onderstaande oorzaken hebben vaak onbruikbaarheid van landbouwgrond als gevolg.

• Begroeide gebieden worden platgebrand of gekapt, voor het hout en voor het aanmaken van nieuwe landbouwgrond.
  Hellingen worden bewerkt met landbouwwerktuigen, wat versnelde erosie als gevolg heeft.
  Grond op hellingen wordt in de verkeerde richting bewerkt, wat versnelde erosie als gevolg heeft.
  Landbouwgrond raakt uitgeput als gevolg van het verbouwen van één enkel gewas: monocultuur.
  Buitengewone exploitatie van grondwater. Hierdoor zakt de grondwaterspiegel en neemt de verzilting toe.
  Irrigatie van landbouwgrond leidt ook tot verzilting en juist verhoging van de grondwaterstand, waardoor planten verdrinken.
  Ontginning voor de landbouw van natuurlijk begroeid land.
  Watererosie leidt tot het wegspoelen van landbouwgrond.
  Bevolkingsgroei leidt tot intensief gebruik van, en verhoging van de druk op de landbouwgrond.
  Zwakke vegetatie wordt begraasd door vee, waardoor een gebied kwetsbaarder wordt.

Bron: Wikipedia

[Vitharr]

Ik 'ken' de geschiedenis broeder en weet dat er lang geleden bossen werden gekapt en nog veel meer van dat soort zaken.
Waarschijnlijk heeft het Paaseiland vroeger vol gestaan met bomen en vanwege omstandigheden groeien er nu nog steeds geen nieuwe bomen.
Dat gebeurde op tal van plaatsen en vergeet niet, hier in Nederland was 70 % bedekt met bossen tot uiteindelijk ook hier de allerlaatste bossen verdwenen.
Inmiddels is de bos oppervlakte alhier weer door aanplant toe aan het nemen tot 10% en in Duitsland zelfs tot 35 % meen ik.
Het zou kunnen dat dit tot een kleine ijstijd heeft geleid, maar áls dat zo is ... dan is dat wat er nu gebeurd heel erg vreemd.
Althans zo komt het op me over.

Wat er destijds gebeurde, gebeurde op relatief 'kleine' schaal her en der in de wereld.
Hier kon de Natuur zich nog in die zin herstellen, dat hetgeen wat door de mens verdwenen was, weer opgebouwd kon worden.

Dat staat in geen enkele verhouding met al dat wat er nu mondiaal gebeurd en dan heb ik het niet alleen over de houtkap.
We hebben er al veel over geschreven en ik wil niet in herhaling vervallen.
Erosie en verwoestijning komt ervoor in de plaats van dat wat eerst was.
Vandaar mijn vergelijk met de woestijn -in elk opzicht-

En hier maak je de menselijke denkfout. De natuur is veerkrachtig. Daarom is niet de schaal, maar het tempo de bepalende factor. Dat is ook de fout in de groene revolutie. Windmolenparken en solarparken staan bekend om hun (negatieve) hitte eiland effect. Door het tempo waarmee we ze bouwen is de nieuwe onbalans groter dan de oude. Broeikasenergie diffundeert. Dit nieuwe effect is direct. Dat IS klimaatverandering pur sang.