Het Limburgs kent uniek toonsysteem

Wereldnieuws en zeer opmerkelijke nieuwsfeiten vind je hier.
Gebruikersavatar
Tammy
Forumbeheerster
Berichten: 80367
Lid geworden op: 04 feb 2005, 18:20

Het Limburgs kent uniek toonsysteem

Bericht door Tammy » 30 jan 2018, 11:40

Afbeelding
Zangeres Beppie Kraft.

Het Limburgs kent uniek toonsysteem: door te 'zingen' tijdens het praten verandert de betekenis van het woord

Limburgers 'zingen' tijdens het praten. Die stijging en daling van toon zijn noodzakelijk, want de betekenis van woorden en zinnen hangt af van toonhoogteverschillen. Andere Nederlanders kunnen daar geen touw aan vastknopen.

Voor de meeste Nederlanders is een 'haas' een dier. Voor Limburgers staat dat nog te bezien. Zij kunnen die lange 'aa' op twee manieren uitspreken: van hoog naar laag, en dan praten ze inderdaad over een beest. En van laag naar hoog, maar dan betekent het woord 'handschoen'.

Uniek toonsysteem.

De vraag is of andere Nederlanders dat Limburgse verschil in uitspraak horen. Taalkundige Stefanie Ramachers onderzocht het waarnemen en begrijpen van toonhoogteverschillen in het Limburgs. Ze promoveert op 31 januari aan de Radboud Universiteit in Nijmegen.

Een 'graaf' is in het Nederlands een adellijk persoon. In het Limburgs ook, als de lange 'aa' wordt uitgesproken van hoog naar laag. Wordt hij uitgesproken van laag naar hoog, dan betekent hetzelfde woord 'graf'. Ramachers stelt dat het Limburgs een uniek toonsysteem kent, waarin deze twee soorten tonen op acht verschillende manieren kunnen worden uitgesproken: 'Het woord móét een bepaalde melodie hebben, en de precieze uitspraak van die melodie is afhankelijk van de plaats ervan in de zin.' Limburgers beheersen die uitspraakvarianten, de zogeheten lexicale tonen, en ze horen die betekenisdragende toonverschillen ook heel goed.

Onzinwoorden.

Hun toongevoeligheid is duidelijk beter dan die van andere Nederlanders
Stefanie Ramachers
Lexicale toon komt in zestig procent van de talen voor. En dus ook in het Limburgs. Andere Nederlanders horen en begrijpen die tonen echter niet: kennelijk is het een kwestie van ze als kind aanleren. Ramachers onderzocht eerst de waarneming van dit soort verschillen bij 83 Nederlandse en bij 39 Limburgse baby's tot één jaar. Daaruit bleek dat alle kinderen de klankverschuiving horen. Kennelijk verliezen Nederlandse kinderen deze gevoeligheid later.

Ramachers liet vervolgens twintig volwassen Limburgers en twintig andere Nederlanders niet-bestaande onzinwoorden horen die alleen maar verschilden in toonhoogte, om hun gevoeligheid te meten voor toonhoogteverschillen. Limburgers bleken die kleine verschillen significant beter waar te nemen: 'Hun toongevoeligheid is duidelijk beter dan die van andere Nederlanders'. Limburgers zijn er tijdens hun taalontwikkeling op getraind die verschillen waar te nemen.
Roeland van Hout, hoogleraar Taalwetenschap en variatielinguïstiek en niet bij dit onderzoek betrokken, vindt de resultaten van Ramachers van belang. 'Ramachers heeft een begin gemaakt met onderzoeken op welke leeftijd die variatie in lexicale toon nog aan te leren is. In de Limburgse uitspraak van klinkers zit zowel variatie in lengte als in toonhoogte. Niet-Limburgers kunnen soms dat verschil in lengte wel horen, maar het verloop in toonhoogte niet.' Van Hout ziet in deze resultaten een goed startpunt voor verder onderzoek naar lexicale toon.

BRON.


<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<


En Limburgse leden hier, klopt het artikel ? :grin:

Somewhere, something incredible is waiting to be known.

Carl Sagan.

Gebruikersavatar
Tammy
Forumbeheerster
Berichten: 80367
Lid geworden op: 04 feb 2005, 18:20

Re: Het Limburgs kent uniek toonsysteem

Bericht door Tammy » 30 jan 2018, 11:42

Limburgers 'zingen' tijdens het praten. Die stijging en daling van toon zijn noodzakelijk, want de betekenis van woorden en zinnen hangt af van toonhoogteverschillen. Andere Nederlanders kunnen daar geen touw aan vastknopen.

Voor de meeste Nederlanders is een 'haas' een dier. Voor Limburgers staat dat nog te bezien. Zij kunnen die lange 'aa' op twee manieren uitspreken: van hoog naar laag, en dan praten ze inderdaad over een beest. En van laag naar hoog, maar dan betekent het woord 'handschoen'.
Ja geen wonder dat ik het niet versta. :mrgreen:

Somewhere, something incredible is waiting to be known.

Carl Sagan.

Gast1

Re: Het Limburgs kent uniek toonsysteem

Bericht door Gast1 » 30 jan 2018, 17:02

:grin:

Gelukkig versta ik het wel.
Wat geschreven is in het OT kan ik geheel beamen.

Amen. [jaja]

Heej d'n hemeltango:


Gebruikersavatar
Tammy
Forumbeheerster
Berichten: 80367
Lid geworden op: 04 feb 2005, 18:20

Re: Het Limburgs kent uniek toonsysteem

Bericht door Tammy » 30 jan 2018, 21:17

Dat liedje versta ik een heel klein beetje Gast1. :grin:

En het artikel klopt zeg je.
Ik weet dat Limburgers zangerig praten , maar niet dat door de toon een woord totaal iets anders kan betekenen.
Zijn er meer talen die dat ook hebben ?

Somewhere, something incredible is waiting to be known.

Carl Sagan.

Cornelius

Re: Het Limburgs kent uniek toonsysteem

Bericht door Cornelius » 30 jan 2018, 23:12

Tammy schreef:
30 jan 2018, 21:17
Ik weet dat Limburgers zangerig praten , maar niet dat door de toon een woord totaal iets anders kan betekenen.
Zijn er meer talen die dat ook hebben ?
Tammy, hoewel Limburgers ook wel de Chinezen van Nederland genoemd worden , zijn de verschillen groot. Kijk maar eens diep in de ogen van Gast1. die kijkt alleen maar spleterig als de zon in de Maas schijnt.
Uit wikipedia:
( ... ) het hoofdkenmerk van het Limburgs is: het betekenisdragend verschil in toonhoogte.
Stoot- en sleeptonen
Evenals het naburige Ripuarisch maken veel Limburgse dialecten gebruik van een verschil in toonhoogte als distinctief kenmerk, dat wil zeggen om een verschil in betekenis uit te drukken.[7] Het Limburgse woord bein kan bijvoorbeeld zowel 'been' (enkelvoud) als 'benen' (meervoud) betekenen. Deze woorden verschillen alleen in de toonhoogte waarop ze worden uitgesproken: het enkelvoud heeft een hoge vlakke sleeptoon, het meervoud een dalende stoottoon. Toonverschillen in het Limburgs worden verder onder andere gebruikt om verschillende vormen van het bijvoeglijk naamwoord te maken, maar ook om woorden te onderscheiden die in het Nederlands gelijkluidend zijn. Zo wordt in veel Limburgse dialecten het voorzetsel bij onderscheiden van de naam van het insect doordat de eerste een sleeptoon heeft en de tweede een stoottoon. Een ander goed voorbeeld van deze tonaliteit zijn de Maastrichtse woorden voor 'steen' en 'stenen'. Deze worden allebei geschreven als stein. Alle klanken zijn bij beide woorden hetzelfde, alleen is de ei onderhevig aan tonaliteit:[noten 5]

Eine stein [ʃtɛ́íːn²]? 'een steen'; hierin is de ei-tweeklank lang, en gaat de hoogte licht omhoog aan het einde van de sleeptoon.
Twie stein [ʃtɛ́ìn¹]? 'twee stenen'; hierin is de ei-tweeklank bijzonder kort, en daalt de stoottoonhoogte snel naar beneden.
Het betreft hier een voor de West-Europese talen unieke eigenschap. Het Limburgs lijkt hiermee een beetje op bekende toontalen als het Chinees, maar is wat minder extreem. Waar Chinese dialecten vier, vijf en volgens sommigen wel zes verschillende tonen onderscheiden, heeft het Limburgs er maar twee. Bovendien worden de tonen in het Limburgs alleen gerealiseerd op de lettergreep met de hoofdklemtoon in het woord. Limburgs is dus - net als bijvoorbeeld het Lets, Servo-Kroatisch, Sloveens en Zweeds - geen echte toontaal, maar een taal met toonaccent.

Gast1

Re: Het Limburgs kent uniek toonsysteem

Bericht door Gast1 » 31 jan 2018, 07:45

Cornelius schreef:
30 jan 2018, 23:12
Kijk maar eens diep in de ogen van Gast1. die kijkt alleen maar spleterig als de zon in de Maas schijnt.
:hahaha:

Mooi geschreven Cornelius, en dat betreft dan jouw gehele bijdrage.
De laatste keer dat ik overigens écht spleterig naar de zon in de Maas keek, was in januari 2011.
De Maas stond toen erg hoog en ik maakte in de 'vroege ochtend' deze foto vanuit ons dorpje richting de Koninginnebrug van bijna een kilometer lengte:

Afbeelding

Maar ik kijk wel vaker spleterig hoor, hoewel ook dat al weer langer geleden is.
Het had iets met mijn stoelgang te maken ... :mrgreen:
Laatst gewijzigd door Gast1 op 31 jan 2018, 13:54, 1 keer totaal gewijzigd.

Gast1

Re: Het Limburgs kent uniek toonsysteem

Bericht door Gast1 » 31 jan 2018, 08:21

Cornelius heeft het geheel bij het juiste eind.
De taal die hier gesproken wordt, lijkt qua intonatie inderdaad op het Chinees en precies dat vertelde ik mijn vrouw gisteren.
Het dialect echter van mijn vrouw, verschil echter weer behoorlijk met mijn dialect.
Ze kan in haar dialect niet tutoyeren.
Voorbeeldje:
"Hedde geej al gegaete?" (Heeft u al gegeten?)

In mijn dialect kan ik dat op twee manieren zeggen:
"Heb geej al gegaete?" (Heeft u al gegeten?)
"Hebs dich al gegaete?" (Heb je al gegeten?) ... waarmee ik dus tutoyeer.

In Limburg komen heel veel dialecten voor en vaak verschillen ze van dorp tot dorp.
Volgens mij was het Cornelius die mij vergeleek met van Agt. Met Dries van Agt.
Qua taalgebruik dan, want uiterlijk zie ik er veel anders uit en deze foto is vorig jaar gemaakt, nog nét voor mijn zestigste verjaardag:

Afbeelding

Vandaar dat het geschreven woord veel minder zegt, dan menigeen zou kunnen denken en dan gaat het écht over de communicatie.
De mensen in de appendix van Nederland, zijn veel anders dan de mensen die aan de kust van Nederland wonen en ook daar komen natuurlijk verschillen voor.
Maar hier in het zuiden zijn we gevoeliger, gezelliger en veel 'warmer' en ik kan dat werkelijk waar weten.
Bij veel Hollanders leeft er dan ook een grote misvatting over de carnaval, hier noemen wet het 'Vastelaovend'.

Momenteel draait er in de bioscopen een film, 'Nao 't Zuuje' een prachtdocumentaire van 1 uur en 15 minuten.
De film volgt enkele hoofdpersonen die de Venlose vastelaovend intens beleven.
Ieder op zijn eigen manier, ieder met z’n eigen verhaal.
De Prins, Lex Uiting, als centrale carnavalsfiguur, komt tijdens het feest deze hoofdpersonen op verschillende momenten tegen en de impact van vastelaovend op een samenleving wordt steeds duidelijker.
Lex Uiting is een Nederlands 31 jarige verslaggever, zanger, radio- en televisiepresentator, geboortig Venlonaar en wonende in Amsterdam.
Hij is vorig jaar als prins gekozen en de film volgt hem van Amsterdam naar Venlo.
Een speciale rol is weggelegd voor de vastelaovesleedjes.
Pianovirtuoos Egbert Derix liet zich inspireren door de in Limburg wereldberoemde Venlose melodieën en tekent daarmee voor de soundtrack van de film.


Gisterenavond hebben mijn vrouw en ik deze film bekeken en ik vond 'm erg aangrijpend.
Overigens was de gehele bioscoopzaal gevuld en voor de eerste keer in mijn leven, bleef het stil in de zaal.
In de zaal was jong én oud vertegenwoordigd en alles wat daar tussenin ligt.
Ik kon een speld horen vallen en dat heb ik nog nooit beleefd.
Er werden heel wat traantjes weggepinkt, bij jon en oud en alles wat daar tussenin zit.



De film komt overigens ook nog op tv, maar dan in verkorte versie.
Ik hoop dat ze de essentiële zaken niet weggeknipt hebben, maar we zullen zien.
De film is op NPO3 te zien op donderdag 8 feb 2018, van 21:45 - 22:35 uur.
25 minuten zijn er dus 'uitgeknipt' ... jammer.
Ik zal er hier verslag van doen.

Gebruikersavatar
univers
Observer
Berichten: 33354
Lid geworden op: 27 jan 2013, 11:10

Re: Het Limburgs kent uniek toonsysteem

Bericht door univers » 31 jan 2018, 12:40

De taal die hier gesproken wordt, lijkt qua intonatie inderdaad op het Chinees
Dan heb je ook geen enkele moeite bij de afhaalchinees. :mrgreen:

Mooie foto. ;P!
Een mens is net een open boek, je moet het enkel kunnen lezen.

Gast1

Re: Het Limburgs kent uniek toonsysteem

Bericht door Gast1 » 31 jan 2018, 13:45

Dank broeder, je doet mij weer glimlachen met jouw reactie ...

Gebruikersavatar
Tammy
Forumbeheerster
Berichten: 80367
Lid geworden op: 04 feb 2005, 18:20

Re: Het Limburgs kent uniek toonsysteem

Bericht door Tammy » 31 jan 2018, 15:41

Wow wat een uitgebreide bijdrages van Cornelius en Gast1.
Dank jullie wel , ik weet nu zoveel meer over de Limburgse taal.;P!
Ik heb nooit geweten wat ik allemaal lees , dialecten zijn veelzijdiger dan men denkt volgens mij.
Dat die toon meespeelt vind ik echt heel apart.

Mooie foto's Gast1. :grin:

Somewhere, something incredible is waiting to be known.

Carl Sagan.

Gebruikersavatar
Witte wel
Wetenschapper
Berichten: 4667
Lid geworden op: 14 sep 2012, 16:52

Re: Het Limburgs kent uniek toonsysteem

Bericht door Witte wel » 31 jan 2018, 22:03

Zeker een mooie taal het Limburgs. Iedere keer als ik er kom zeg ik gewoon tegen de mensen dat ze hun eigen taal moeten spreken, ik hoor het graag. Ik zie wel of ik het versta. En zo niet dan vraag ik het wel.
Ik spreek prima abn hoor maar maak er geen geheim van de voorliefde Brabants te spreken. Maar het Limburgs is prettig aan te horen en ja, zo leer je weer wat bij van de taal.
Vandaag was ik ook weer even in Venlo. Tevoren was ik in Eindhoven en daarna in Venlo. Een erg groot verschil.
De Venlonaar gaat er overigens een hoop werkgelegenheid bij krijgen. Een enorme groei van industrieterreinen. Echt mega.
En eh Gast1, sommige mensen krijgen "grote" ogen van een bepaalde stoelgangen. :mrgreen: :mrgreen:
Buiten ons eigen Brabant kom ik het liefst in Zeeland of Limburg al doet Gunningen het ook wel goed. Bennen veel boer'n en windmol'ns. :grin:
Afbeelding
Geleuvde gij dâ zelluf?
Afbeelding

Gast1

Re: Het Limburgs kent uniek toonsysteem

Bericht door Gast1 » 01 feb 2018, 08:14

:hahaha: .............. ;P!

Fijn om te lezen Witte wel.



Overigens 'schrik' ik een beetje van jouw avatar, maar de reden dat je hiervoor hebt gekozen weet ik nog niet.

Gebruikersavatar
univers
Observer
Berichten: 33354
Lid geworden op: 27 jan 2013, 11:10

Re: Het Limburgs kent uniek toonsysteem

Bericht door univers » 01 feb 2018, 08:27

Hij verliest zijn onderdelen, staat er niet goed voor. :mrgreen:
Een mens is net een open boek, je moet het enkel kunnen lezen.

Gast1

Re: Het Limburgs kent uniek toonsysteem

Bericht door Gast1 » 01 feb 2018, 09:12

Zo 'zie' ik dat inderdaad ook.

Om hier even op terug te komen:
Witte wel schreef:
31 jan 2018, 22:03
De Venlonaar gaat er overigens een hoop werkgelegenheid bij krijgen. Een enorme groei van industrieterreinen. Echt mega.
Uniek in Nederland en inderdaad mega.
Ik heb daar in dat gebied waar ons hoofdkantoor was (is verkocht) bijna 40 jaar gewerkt.
In de link zie je de plannen waarvan het verwezenlijken al gebeurd.
Door op de plaatjes te klikken zie je 'KLAVERTJE 4 GREENPORT VENLO' project verschijnen.
Futuristisch en schitterend om te zien.

Gebruikersavatar
Witte wel
Wetenschapper
Berichten: 4667
Lid geworden op: 14 sep 2012, 16:52

Re: Het Limburgs kent uniek toonsysteem

Bericht door Witte wel » 02 feb 2018, 23:48

Ik hoop alleen dat het de lokale bevolking voorziet van werkgelegenheid en niet dat half Polen een nederzetting daar neer zet. Op steeds meer industrieterreinen zie je steeds meer dat je Engels of Duits moet spreken om nog een aanspreekpunt te verkrijgen. Eigenlijk jammer.
Afbeelding
Geleuvde gij dâ zelluf?
Afbeelding

Gast1

Re: Het Limburgs kent uniek toonsysteem

Bericht door Gast1 » 03 feb 2018, 12:04

Zéker jammer en ziehier, heden gepubliceerd. :-|
Soms lijkt het wel wanneer we het er hier op het forum over hebben gehad, dat de academici ende wetenschappers onze opmerkingen volgen.
Dit is een o zo bijzonder forum, toch?

Gebruikersavatar
univers
Observer
Berichten: 33354
Lid geworden op: 27 jan 2013, 11:10

Re: Het Limburgs kent uniek toonsysteem

Bericht door univers » 03 feb 2018, 12:21

Kunnen ze nog wat van ons leren. :mrgreen:
Een mens is net een open boek, je moet het enkel kunnen lezen.

Gebruikersavatar
herman50
Professor
Berichten: 5797
Lid geworden op: 07 nov 2015, 13:22

Re: Het Limburgs kent uniek toonsysteem

Bericht door herman50 » 05 feb 2018, 07:35

zou dat niet zo zijn? al is het maar een kwart dat makkelijker kan en gewoner, dan nemen ze het mee en kijk, we hebben weer wat uitgevonden ,,ja ach laat ze in de waan
alles van waarde is weerloos

Gebruikersavatar
oktagon
Leraar
Berichten: 1867
Lid geworden op: 21 sep 2007, 17:24

Re: Het Limburgs kent uniek toonsysteem

Bericht door oktagon » 05 feb 2018, 18:03

In dienstpl.militaire dienst maakte ik Limburgers mee en kon ze redelijk goed verstaan ,als ze aan het kaarten waren.
Het lijkt op platdeutsch ,dat verwantschap heeft met het Rheinlaendische en het Koelsche (uit keulen),wacht maar op
de eerste komende karneval in Keulen.
Rivieren met bier vloeien daar in Germaanse kelen!
Elke vraag,hoe stom ook gesteld,geeft blijk van aanwezigheid van enige vorm van intelligentie!
Doe maar gewoon,dan doe je gek genoeg (aanvulling APM)

Gast1

Re: Het Limburgs kent uniek toonsysteem

Bericht door Gast1 » 05 feb 2018, 18:18

In deze Limburgse keel zal geen druppel bier vloeien ... "nee

Plaats reactie