Een Europees leger: fictie of noodzaak?

[Tammy]

Amerikaanse soldaten springen uit een militair vliegtuig tijdens een oefening in Letland op 9 juni 2018.


In Brussel, Parijs en Berlijn wordt gezocht naar een meer zelfstandige rol voor Europa. Poetin en Trump hebben het continent wakker geschud. Kan Europa zichzelf verdedigen, mocht de relatie met VS bekoelen? En wie is eigenlijk de vijand?

Eind 2016 werd een feestje gevierd in een loods in het Limburgse Eygelshoven. De opperbevelhebber van het Amerikaanse leger in Europa, luitenant-generaal Ben Hodges, kwam over uit zijn hoofdkwartier in het Duitse Wiesbaden. Want bijzonder was het wel: er stonden weer Amerikaanse tanks op Europese bodem.

Drie jaar eerder waren de laatste tanks uit Europa vertrokken, nu bracht Hodges ze weer terug. „We dachten allemaal dat Rusland onze partner zou worden”, zei hij, staand tussen de net gearriveerde Abrams-tanks en Bradley-pantservoertuigen. Niet dus. Door de Russische annexatie van de Krim en inmenging in Oekraïne was de veiligheidssituatie in Europa drastisch verslechterd. En als het in Europa spannend wordt, komen de Verenigde Staten in actie.

Op die decemberdag was de westerse wereld nog op orde, al voelde je dat er verandering op komst was. Donald Trump was verkozen, maar nog niet in functie. De president-elect had in zijn campagne uitgehaald naar de NAVO („verouderd”) en naar de Europese Unie („vijandig”) en hij had het Amerikaanse eigenbelang heilig verklaard. Maar, zeiden de Europeanen tegen elkaar, tegenover de rabiate campagnetaal van de nieuwe man staat een kleine eeuw Amerikaanse bemoeienis met Europa, waarvan bijna 70 jaar in NAVO-verband. En zie: de tanks zijn terug.

Toen bezocht president Trump Europa. Hij deed een handknijp-wedstrijd met de Franse president Emmanuel Macron, haalde uit naar de lage defensie-uitgaven van de NAVO-partners en verzuimde het solidariteitsbeginsel van de NAVO (artikel 5) te onderschrijven.
Aan het einde van een lang en warm Hemelvaartweekend constateerde bondskanselier Angela Merkel dat de trans-Atlantische vriendschap niet meer zo vanzelfsprekend was. „De tijd dat we volledig op anderen kunnen leunen is gedeeltelijk voorbij. Daarom kan ik alleen maar zeggen: wij Europeanen moeten ons lot werkelijk in eigen hand nemen, wij moeten vechten voor onze eigen toekomst.”

Tussen Poetin en Trump.

Poetin en Trump hebben Europa wakker geschud. Sluimerende zorgen over Europese zelfstandigheid op het wereldtoneel en, in het verlengde daarvan, bezorgdheid over Europa’s militaire kracht, hebben een fikse impuls gekregen. Eerst liet Europa zich overrompelen door Russische ‘groene mannetjes’ in de zogeheten ‘in between countries’, de landen tussen de NAVO en Rusland. Terwijl de NAVO haastig verdediging aan de oostflank opbouwde, haalden Brexit en Trump in korte tijd de status-quo in eigen huis overhoop. De VS zaaiden als supermacht twijfel over de NAVO. Het Verenigd Koninkrijk, militair powerhouse in Europa, gaat op afstand. Het oude continent werd in de tang genomen. De dreiging nam toe, de onderlinge solidariteit nam af.
De verwijdering tussen de VS en Europa is niet nieuw. Sinds de val van de Muur, bijna dertig jaar geleden, zijn de VS en Europa niet meer verbonden door een gemeenschappelijke vijand. De tijd dat een gezamenlijke vijand de VS en Europa aan elkaar smeedde op straffe van de ondergang van het kapitalisme, hield in 1989 op met de val van de Muur. Robert Gates, voormalig defensieminister van de VS, voorspelde in 2011 al dat bij het Amerikaanse publiek steeds minder animo zou zijn schaarse fondsen te besteden aan Europeanen die zelf niet genoeg aan defensie doen. Maar tot 2016 geloofde niemand dat de VS de solidariteit zouden opzeggen.

Trump drijft het debat over Europese strategische autonomie nu op de spits. Trump, constateerde de bekende Duitse diplomaat Wolfgang Ischinger, is de „brandversneller”. „De geopolitiek dwingt ons om als Europa ons lot meer in eigen handen te nemen”, zei Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker vorige maand tijdens zijn Staat van de Unie in Straatsburg. Juncker doelde in eerste instantie op een slagvaardiger buitenlands beleid, betere terrorismebestrijding, een antwoord op migratie en efficiëntere aanpak van online manipulatie. Maar hoort daar niet ook militaire slagkracht bij? Europa, vinden sommigen, zou diplomatiek sterker staan als haar macht niet alleen stoelt op soft power, maar ook op fire power. De Duitse diplomaat Wolfgang Ischinger haalde in een recent interview in zakenkrant Handelsblatt een Engelse diplomaten-wijsheid aan: diplomatie is zo veel leuker als je een paar regimenten achter de hand hebt.


Bij aanvang van het nieuwe politieke seizoen sprak president Macron in Parijs de Franse ambassadeurs toe. Hij brak een lans voor Europese defensiesamenwerking en beloofde binnen een paar maanden met een plan te komen. „Europa kan haar veiligheid niet meer alleen plaatsen bij de Verenigde Staten. Het is tegenwoordig aan ons verantwoordelijkheid te nemen om de veiligheid – en dus de Europese soevereiniteit – te verdedigen”, zei hij. „We moeten conclusies verbinden aan het einde van de Koude Oorlog.”
Ook in Berlijn is de zomer benut om na te denken over de Europese defensie. „Het is in ons eigen belang de Europese pijler van het Noord-Atlantische verbond te versterken”, schreef de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Heiko Maas (SPD) eind augustus in een opiniestuk. „Niet omdat Trump steeds hogere uitgavendoelstellingen verkondigt, maar omdat we niet langer zoals vroeger op Washington kunnen bouwen.” Europa moet een eigen defensie-unie opbouwen, schreef Maas. Alleen dán heeft de verhoging van het Duitse defensiebudget nut.

Minister Maas veroorzaakte in Berlijn wat politieke golfslag. Hij schreef namelijk ook dat Europa desnoods „tegenwicht” moet bieden aan de VS als Washington Europese belangen schaadt.
Merkel schrok van zoveel opstandigheid. De bekoelde relatie met de VS was ook haar niet ontgaan, maar tégen de grootmacht ingaan is nog geen beleid in Berlijn. Het bewijst hoe groot de verwarring is.

Wat willen de VS?

De vraag is waarop Europa zich nu precies moet voorbereiden. Als Trump niet méér wil dan hogere Europese defensie-uitgaven, dan kan Europa hem vrij eenvoudig tegemoetkomen. De Europese lidstaten hebben zich immers zélf gecommitteerd aan hogere defensie-uitgaven als antwoord op Russische agressie. Ze moeten dan wel nog Trumps onvoorspelbare gedrag tolereren. Niet leuk, maar een kleine prijs als je daarmee de NAVO overeind kunt houden.
Maar wat als Trump uit is op het omverwerpen van de Alliantie, vroeg columnist Anne Applebaum zich in juli af in de The Washington Post. Zo gek is die gedachte niet, vond ze. Trump gaat al decennia tekeer tegen het bondgenootschap. De VS hebben geen belangen in Europa, stelde hij al in 2000. „Hun conflicten zijn geen Amerikaanse levens waard.” Als dát Trumps agenda is, dan moeten de Europeanen snel een eigen leger opbouwen, concludeerde Applebaum. „Europa moet zich voorbereiden op een toekomst zonder de Verenigde Staten.”

De Amerikanen maken overigens geen aanstalten hun tanks terug te halen. Sterker: de Amerikaanse uitgaven voor de verdediging van Oost-Europa lopen op. Trok zijn voorganger Obama in 2015 nog 1 miljard dollar extra uit voor het European Deterrence Initiative (EDI), Trump heeft voor het fiscale jaar 2019 een EDI-budget van 6,5 miljard goedgekeurd – ongeveer 1 procent van zijn defensiebegroting.

Kan Europa het alleen?

Hoe realistisch is de roep om Europese militaire zelfstandigheid? Europa kan zichzelf eigenlijk niet verdedigen: het is onbetaalbaar en eigenlijk ook onwenselijk dat Europa het Amerikaanse kernwapenarsenaal kopieert om de Amerikaanse rol in de afschrikking over te nemen. De wereld heeft dringend behoefte aan minder kernwapens, niet aan meer. Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk hebben volgens het Zweedse onderzoeksbureau SIPRI samen 515 kernkoppen, Rusland heeft er 1.600 klaar-om-te-vuren en nog eens 5.250 in het magazijn.

De Britse analist Jonathan Eyal schat dat 75 procent van de NAVO-assets eigendom zijn van de VS. Het zou zeker tien tot vijftien jaar duren voordat Europa zich met eigen wapensystemen kan verdedigen, schatten de Duitse analisten Claudia Major en Christian Mölling. En dan heb je het alleen nog maar over hardware, niet over de onmisbare intelligence, de commandostructuur en de procedures.
En dan is ook nog de vraag hoe je Europa definieert. Beperk je de discussie tot Junckers EU, dan moet je ook de inbreng van het Verenigd Koninkrijk wegdenken. Het VK is goed voor 20 procent van de Europese defensie en 40 procent van de Europese defensie-industrie. Het is dus geen gek idee na een Brexit de defensie-samenwerking met het VK op peil te houden, al dan niet verankerd in nieuwe verdragen.

Wie is de vijand?

Een Europese defensie heeft alleen kans van slagen als de dreiging overtuigend is. Het gaat niet alleen om de vraag of Europa zichzelf kan verdedigen, maar ook waartegen.
Veel ogen zijn gericht op de Russische president. Poetin annexeerde de Krim, mengde zich in de strijd in Oost-Oekraïne en probeert waar hij maar kan tweedracht te zaaien. Poetin ontvangt Europese populisten, houdt militaire manoeuvres en rommelt in buitenlandse verkiezingscampagnes. En hij laat nieuwe wapens ontwikkelen, die hij met zichtbaar genoegen aan de wereld presenteert. Het is moeilijk voorstelbaar dat hij zo’n tien jaar geleden nog salonfähig was in Europa.
Een aantal Europese politici vindt dat de NAVO het Russische gevaar overdrijft. Want hoe groot en sterk is dat Rusland nu helemaal? De economie en het defensiebudget zijn gelijk aan dat van een middelgrote EU-lidstaat. Een frontale confrontatie met het Westen houdt Poetin nooit lang vol. „Dat klopt”, zegt een NAVO-diplomaat. „Maar het gaat niet om de structurele verhoudingen, het gaat erom dat Poetin voortdurend kansen zoekt om dwars te liggen en dan heeft hij genoeg macht om gevaarlijk te zijn.”

Ging het na Oost-Oekraïne en de Krim vaak over de veiligheid van de Baltische staten, nu maakt men zich in Brussel – bij de NAVO en bij de EU – vooral zorgen over Russische inmenging op de Balkan. De NAVO was niet voor niets blij dat militaire onderdeur Montenegro vorig jaar als 29ste lidstaat kon worden ingelijfd. Montenegro is een fraai voorbeeld van de dubbele uitdaging waar Europa voor staat. Er zijn sterke aanwijzingen dat Rusland in 2016 geprobeerd heeft de regering van Montenegro omver te werpen. En wat doet Trump in 2018? Hij vraagt zich hardop af of hij Montenegro in een conflict met Rusland te hulp zal schieten. Een interviewer op Fox News vroeg de president deze zomer waarom zijn zoon Montenegro zou moeten verdedigen. Trump: „Ik begrijp wat je zegt, ik heb dezelfde vraag gesteld. Montenegro is een klein land met sterke mensen. Ze zijn agressief. En als ze agressief worden, gefeliciteerd, dan zit je in de derde wereldoorlog.”
Poetin is niet het enige probleem. Net ten zuiden van Europa ligt een gordel van landen die gekenmerkt worden door gewelddadige politieke turbulentie – een voedingsbodem voor migratie en terreur. En de voorbije jaren is er een heel nieuw slagveld bijgekomen: cyberspace. Van de elektriciteitscentrale tot het stembureau: plotseling kan alles ten prooi vallen aan een handvol mannen met computers in een kantoortje in Rusland.

Serieuze bedreigingen, maar ook twijfels over trans-Atlantische solidariteit sterken Europese politici in de overtuiging dat het continent militair op eigen benen moet leren staan. Zonder de VS, of in elk geval iets losser van de VS. Kan Europa daar consensus over bereiken? Samenwerken in NAVO-verband onder de knoet van de VS, is heel wat anders dan 27 lidstaten in het gelid zien te krijgen.

BRON.

[Tammy]

De verwijdering tussen de VS en Europa is niet nieuw. Sinds de val van de Muur, bijna dertig jaar geleden, zijn de VS en Europa niet meer verbonden door een gemeenschappelijke vijand. De tijd dat een gezamenlijke vijand de VS en Europa aan elkaar smeedde op straffe van de ondergang van het kapitalisme, hield in 1989 op met de val van de Muur. Robert Gates, voormalig defensieminister van de VS, voorspelde in 2011 al dat bij het Amerikaanse publiek steeds minder animo zou zijn schaarse fondsen te besteden aan Europeanen die zelf niet genoeg aan defensie doen. Maar tot 2016 geloofde niemand dat de VS de solidariteit zouden opzeggen.

Schandalig dat geleun op Amerika altijd.
Het word tijd dat de landen in Europa hun eigen legers op peil houden .
Ik begrijp heel goed waarom Amerika denkt in de trant van doe zelf eens iets.

Dus geen fictie maar noodzaak, dat werd een keer tijd.

[univers]

En wie is eigenlijk de vijand?

Het kapitaal.

[Osiris]

M.i. heeft één Europees leger totaal geen zin.
Mocht de VS de oorlog met Rusland en/of China aanzwengelen om een partijtje nucleaire wapens uit te wisselen, zal Europa het slagveld zijn.
Echter de VS wil persé de hulp van de NAVO landen.
En laten die nu voornamelijk van gas uit Rusland afhankelijk zijn.
Zolang dat het geval is zal Europa er niet happig op zijn een oorlog te beginnen met Rusland omdat de VS dat zo graag wil.
Europa is dan zowieso de verliezer.

Oh ja, waarom moesten we ook al weer zo snel van het gas af en over op elektra.....

[Osiris]

Uiteraard zullen VS en schoothond Brussel voorstander zijn van een Europees leger.
Kunnen mooi aangestuurd worden vanuit de Europese NAVO bases, die inmiddels al tot aan de Russische grens staan,
in tegenstelling tot gemaakte afspraken uit het verleden tussen Rusland en VS,de laatsten houden zich dus niet aan die afspraak.
Bij een e.v.t. grondoffensief worden uiteindelijk dus Europese soldaten geslachtofferd ,niet de Amerikaanse.
Bij gebruik van nucleaire wapens maakt het toch geen bal uit.....

Oorspronkelijk plan om Europa van het Russische gas af te halen was een pijpleiding vanuit Saoedi Arabie door Midden-Oosten via Turkije/Griekenland naar Europa.
Concurrenten Irak en Libie waren al uitgeschakeld,Griekenland aan de bedelstaf,die graag een extra centje kon gebruiken en verregaande overeenkomsten met Turkije.
Echter de laatste begon steeds arroganter en dominanter te worden en dictator Erdogan veeleisender.
Daarnaast olie/gas concurrent en doorvoerland Syrie bleek niet zo makkelijk plat te leggen als voorgaande regimes,mede door ingrijpen van Rusland en Iran, die de bui al zagen hangen.

De werkelijke vijand is de as van het kwaad gevormd door de VS,Saoedi Arabie en Israel , zij zijn degenen die werelddominantie voor ogen staat op alle vlakken.
Vergeet daarbij ook niet de handelsoorlogen en economische/financiele sancties,die daarbij gebruikt worden om landen op hun knieen te dwingen.

[Osiris]

Blijkbaar hebben we hier in Europa niets geleerd van het verleden.

Iedereen heeft wel eens over de Cuba crisis gehoord, jaren zestig vorige eeuw,waar het bijna tot een nucleaire confrontatie kwam tussen de toenmalige Sovjet Unie en de VS.
Maar wie waren de werkelijke agressors toendertijd ??

Velen zullen zeggen de Russen vanwege de bouw van raketinstallaties op Cuba ,die de VS konden bereiken.
Echter vergeten de meesten wat er aan vooraf ging.
Namelijk het in opdracht van VS en NAVO plaatsen van nucleaire raketten in Turkije, die de Sovjet Unie konden bestrijken.

Daarom was ook de bedoeling dat Turkije uiteindelijk de EU/NAVO zone zou versterken, wat met Erdogan aan het roer waarschijnlijk nu niet meer gaat gebeuren.

[univers]

3 x

[herman50]

Wie zijn de agressors? dezelfde landen van toen alleen andere politici die gen bal wijzer zijn geworden -misschien alleen dommer-

[Fenna]

Osiris en Herman50.

Toch ben ik wel van mening dat Europa zelf de broek moet kunnen ophouden en niet leunen op een ander, die ander (wie dat ook mag worden in de toekomst) vecht in eerste instantie voor eigenbelang en laten ons vallen als een baksteen als het beter uitkomt, je moet nog wel kunnen bijten.
Zoals nu de vlag erbij hangt, worden we zo 1,2,3, in de pan gehakt omdat we helemaal geen goed functionerend leger meer hebben.
Zie maar wat de Nederlandse soldaten zelf allemaal moeten aanschaffen omdat ze geen deugdelijk materiaal hebben.
Zonder deugdelijk leger worden we gewoon geannexeerd.

[Osiris]

Osiris en Herman50.

Toch ben ik wel van mening dat Europa zelf de broek moet kunnen ophouden en niet leunen op een ander, die ander (wie dat ook mag worden in de toekomst) vecht in eerste instantie voor eigenbelang en laten ons vallen als een baksteen als het beter uitkomt, je moet nog wel kunnen bijten.
Zoals nu de vlag erbij hangt, worden we zo 1,2,3, in de pan gehakt omdat we helemaal geen goed functionerend leger meer hebben.
Zie maar wat de Nederlandse soldaten zelf allemaal moeten aanschaffen omdat ze geen deugdelijk materiaal hebben.
Zonder deugdelijk leger worden we gewoon geannexeerd.

Als je uit blijft gaan van grondoffensief misschien...
Echter alle oorlogstaal in het heden omvat kernwapens,die meerdere landen in hun depot hebben en dat zijn zeker niet alleen de VS en Rusland.
Dus een volgende ( wereld ) oorlog zal naar alle waarschijnlijkheid via die wapens beslecht worden.

Een interne Europese oorlog zal eerder voortkomen uit de onvrede van het eigen Europese volk,waar het Europese leger dan tegen ingezet zal gaan worden.
Dan zullen overal in Europa militaire/politie staten ontstaan, waar leger het voor het zeggen krijgt; toekomstig militair/industrieel complex net als in de VS.
Maar misschien kijk ik hiermee al te ver vooruit......

[Tammy]

Fenna schreef :

Toch ben ik wel van mening dat Europa zelf de broek moet kunnen ophouden en niet leunen op een ander, die ander (wie dat ook mag worden in de toekomst) vecht in eerste instantie voor eigenbelang en laten ons vallen als een baksteen als het beter uitkomt, je moet nog wel kunnen bijten.
Zoals nu de vlag erbij hangt, worden we zo 1,2,3, in de pan gehakt omdat we helemaal geen goed functionerend leger meer hebben.
Zie maar wat de Nederlandse soldaten zelf allemaal moeten aanschaffen omdat ze geen deugdelijk materiaal hebben.
Zonder deugdelijk leger worden we gewoon geannexeerd.

Helemaal mee eens Fenna.
Maar met legers bedoel ik elk land zijn eigen leger, maar dan wel een fatsoenlijk leger.
Want met die kleding die onze militairen zelf moeten aanschaffen , dat is toch iets om je kapot over te schamen als land.

Osiris schreef :

Een interne Europese oorlog zal eerder voortkomen uit de onvrede van het eigen Europese volk,waar het Europese leger dan tegen ingezet zal gaan worden.

Die oorlog komt er ook aan.
Dat zag ik jaren geleden al en gaat ook werkelijkheid worden.

[Fenna]

met legers bedoel ik elk land zijn eigen leger, maar dan wel een fatsoenlijk leger.

Mee eens, maar de onderlinge militaire samenwerking tussen Europeesche landen moet ook goed zijn.
-------------------------

Oriris schreef;

Echter alle oorlogstaal in het heden omvat kernwapens,die meerdere landen in hun depot hebben en dat zijn zeker niet alleen de VS en Rusland.
Dus een volgende ( wereld ) oorlog zal naar alle waarschijnlijkheid via die wapens beslecht worden.

Ik noem niet expliciet een land, maar schrijf "die ander, wie dat ook mag zijn" het kunnen net zo goed de Chinezen of de Arabieren zijn.

Dat de kans het grootst is dat het beslecht word middels kernwapens lijkt mij zeer aannemelijk en daarin heeft Europa helemaal niets meer te betekenen dankzij de bezuiniging op ons militaire apparaat.
Het word een hoge prijs die wij allen vanwege deze bezuinigingen moeten gaan betalen.
Begrijp me goed ik ben tegen geweld, maar je moet wel instaat zijn je te verdedigen.

Een interne Europese oorlog zal eerder voortkomen uit de onvrede van het eigen Europese volk,waar het Europese leger dan tegen ingezet zal gaan worden.

Helemaal mee eens.

Dan zullen overal in Europa militaire/politie staten ontstaan, waar leger het voor het zeggen krijgt; toekomstig militair/industrieel complex net als in de VS.

Geen fijn vooruitzicht maar dit staat toch te gebeuren, ik denk dat dit onontkoombaar is en dan moet je toch kunnen beschikken over boots on the ground.

Maar misschien kijk ik hiermee al te ver vooruit.....

Dat denk ik niet.

Dit staat al aan onze voordeur te kloppen als je mij vraagt.
Ook als er een aanslag gepleegd gaat worden krijg je dit al.
Als er opgeschaald word naar dreigingsniveau 5, dan krijg je op alle hoeken van de straat een bewapende militair.
Nu zullen ze dit zo lang mogelijk uitstellen ook vanwege de kosten die hier mee gemoeid zijn, maar zodra er een aanslag gepleegd word moeten ze wel.

[Tammy]

Fenna schreef :

Mee eens, maar de onderlinge militaire samenwerking tussen Europeesche landen moet ook goed zijn.

Dat is waar , die moet ook goed zijn.

[Fenna]

Tinypic zit weer te klooien.
Je kan de pagina niet bereiken.

[Tammy]

Pak deze, gebruik ik heel vaak.

https://postimages.org/

[Fenna]

Bedankt voor de tip Tammy
------------------------
We kunnen ons beter druk maken om deze dreiging.
Dit staat voor de deur.

IS aanhangers delen de volgende afbeelding die betrekking heeft op #AmsterdamDanceEvent in verschillende Telegram kanalen. #ADE2018 #ADE #Amsterdam

[Fenna]

Als je deze afbeelding niet gepast vind verwijder hem dan maar Tamm.

[Tammy]

Die foto heb ik deze week al gezien.
Word je niet vrolijk van.
Ik weet niet of de foto echt van IS komt.
Maar dit zijn misselijk makende foto`s als het echt is.

[Mypos]

Bedankt voor de tip Tammy
------------------------
We kunnen ons beter druk maken om deze dreiging.
Dit staat voor de deur.

IS aanhangers delen de volgende afbeelding die betrekking heeft op #AmsterdamDanceEvent in verschillende Telegram kanalen. #ADE2018 #ADE #Amsterdam

Wie heeft IS gecreerd?

Verder zou ik me niet zo snel bang laten maken. De kans dat als er al aanslagen komen jij of iemand die je kent erbij betrokken gaat zien is veel kleiner dan dat je met je hoofd op de stoeprand valt en zo overlijdt. (als voorbeeldje) Dus waarom je daar dan druk over maken?

En mbt een europees leger, waar hebben wij in godsnaam een leger voor nodig? Wie gaat ons aanvallen of annexeren? Laten ze dat geld gebruiken om goeie dingen te doen voor de mensheid, natuur etc. Opbouw ipv vernietiging.

[Tammy]

Mypos schreef :

Verder zou ik me niet zo snel bang laten maken. De kans dat als er al aanslagen komen jij of iemand die je kent erbij betrokken gaat zien is veel kleiner dan dat je met je hoofd op de stoeprand valt en zo overlijdt. (als voorbeeldje) Dus waarom je daar dan druk over maken?

Dus alleen als het over jezelf gaat of mensen die je kent dan kan je je druk maken ?
Ikzelf vind onschuldige mensen die dood gaan door aanslagen heel erg Mypos.
Kinderen bij een concert bijvoorbeeld die ik niet ken als ook volwassenen die ik niet ken.
Jij niet dan ?

Over het leger hoef ik niet te discussieren met je, ik ken je standpunt.
Ik denk compleet anders.
Maar dat weet je.