Viervoudige afbeelding van een en dezelfde supernova-explosi

[univers]

Viervoudige afbeelding van een en dezelfde supernova-explosie waargenomen

Een astronomische onderzoeksteam onder Zweedse leiding heeft met behulp van de Hubble-ruimtetelescoop gekeken naar een supernova-explosie die door een natuurlijk lenseffect viervoudig is afgebeeld. De vier afzonderlijke beelden van de ontploffende ster zullen worden gebruikt om de uitdijingssnelheid van het heelal te meten (Science, 21 april). Het licht van de supernova, die de aanduiding iPTF16geu heeft gekregen, heeft er 4,3 miljard jaar over gedaan om de aarde te bereiken. Onderweg is dat licht afgebogen door het zwaartekrachtsveld van een tussenliggend sterrenstelsel dat bijna half zo ver weg staat. Dit zogeheten zwaartekrachtlenseffect heeft ervoor gezorgd dat er rond dat sterrenstelsel vier afbeeldingen van de ontploffende ster te zien zijn. De waargenomen supernova is van een type dat een voorspelbare intrinsieke helderheid heeft. Dat betekent dat astronomen uit de helderheid van iPTF16geu kunnen afleiden hoe ver deze van ons is verwijderd. Het voor het eerst dat een viervoudig afgebeelde supernova van dit ‘type Ia’ is waargenomen. Momenteel zijn de astronomen bezig om heel nauwkeurig te meten hoe lang het licht van de vier beeldjes van de supernova onderweg is geweest. Dat licht heeft ons immers langs afzonderlijke wegen bereikt en zal dus kleine verschillen in ‘reistijd’ vertonen. Deze verschillen kunnen worden gebruikt om heel nauwkeurig de zogeheten Hubble-constante uit te rekenen – een grootheid die aangeeft hoe snel het heelal uitdijt. (EE)



This composite image shows the gravitationally lensed type Ia supernova iPTF16geu, as seen with different telescopes. The background image shows a wide-field view of the night sky as seen with the Palomar Observatory located on Palomar Mountain, California. The leftmost image shows observations made with the Sloan Digital Sky Survey (SDSS). The central image was taken by the NASA/ESA Hubble Space Telescope and shows the lensing galaxy SDSS J210415.89-062024.7. The rightmost image was also taken with Hubble and depicts the four lensed images of the supernova explosion, surrounding the lensing galaxy.



The galaxy SDSS J210415.89-062024.7 is located 2.5 billion light years away. It acted as a lens for a supernova at an even greater distance, creating four distinct images of the explosion — an effect created by strong gravitational lensing.



The supernova iPTF16geu exploded at a distance corresponding to a time 4.3 billion years ago. It could only be detected because a foreground galaxy lensed the light of the explosion, making it 50 times brighter for observers on Earth. It also caused the supernova to appear in four distinct places on the sky, surrounding the lensing galaxy in the foreground.



The Palomar Observatory, located on Palomar Mountain, California, created this wide-field view of the night sky. In the lower central part of the image scientists discovered a supernova explosion, being lensed by a foreground galaxy.



Astronomers used the Sloan Digital Sky Survey (SDSS), carried out by a 2.5-metre wide-angle optical telescope at Apache Point Observatory in New Mexico, USA, to look for supernovae. The explosion named iPTF16geu can be seen left of the centre of the image as a tiny red dot.



The adaptive-optics instruments on the W.M. Keck Observatory on Mauna Kea, Hawaii, were able to resolve the supernova explosion iPTF16geu in detail.
https://www.spacetelescope.org/news/heic1710/