Jonge zonachtige sterren kalmeren snel

[univers]

Nieuw onderzoek met de röntgensatellieten Chandra en XMM-Newton laat zien dat sterren zoals onze zon en hun kleinere soortgenoten na hun turbulente jeugd verrassend snel tot rust komen. Dat blijkt uit de intensiteit van de röntgenstraling die de sterren uitzenden: die is geringer naarmate de ster ouder is. De röntgenstraling van een zonachtige ster is afkomstig van diens corona: de ijle, hete buitenste laag van de ster. Onderzoek van de zon heeft laten zien dat de corona haar hoge temperatuur te danken heeft aan de wisselwerking tussen turbulenties en magnetische velden in de hoogste delen van haar atmosfeer. Er bestaat dus een duidelijk verband tussen de hoeveelheid röntgenstraling die een ster uitstraalt en diens magnetische activiteit. Bij het recente onderzoek is gekeken naar 24 sterren die ongeveer evenveel of minder massa hebben dan onze zon en minstens een miljard jaar oud zijn. (Ter vergelijking: onze zon is 4,5 miljard jaar oud.) De gegevens laten zien dat de röntgenhelderheid van deze sterren, en dus ook hun magnetische activiteit, een relatief abrupte afname vertoont. Dat is goed nieuws voor de leefbaarheid van planeten die om zulke sterren cirkelen. Het betekent dat zij waarschijnlijk maar relatief kort bloot staan aan grote hoeveelheden dodelijke straling. Waarom de activiteit van zonachtige sterren zo’n sterke daling vertoont, is overigens nog onduidelijk. De magnetische activiteit van een jonge sterren is waarschijnlijk het gevolg van hun snelle rotatie. De abrupte afname ervan kan erop wijzen dat de rotatie van oudere sterren snel vertraagt. Een andere mogelijkheid is dat de röntgenhelderheid voor oudere, trager roterende sterren sneller afneemt dan bij jongere sterren. (EE)


Artist’s impression van de rode dwergster Gliese 176 en haar (voor zover bekend) enige planeet. (NASA/CXC/M.Weiss; röntgenopname NASA/CXC/Queens Univ. of Belfast/R.Booth, et al.)
http://chandra.harvard.edu/photo/2017/gj176/