Meest nabije gematigde planeet bij rustige ster ontdekt

univers · Bericht door **univers** » 16 nov 2017, 07:41

ESO’s HARPS-instrument ontdekt exoplaneet van aardse proporties bij Ross 128

Een onderzoeksteam heeft met behulp van ESO’s unieke ‘planetenspeurder’ HARPS een gematigde planeet van aardse proporties ontdekt. De wereld, die de aanduiding Ross 128 b heeft gekregen, is na Proxima b de meest nabije gematigde planeet die tot nu toe is opgespoord. Het is bovendien de meest nabije planeet die om een inactieve rode dwergster cirkelt, wat de kans vergroot dat zich hier leven in stand kan houden. Ross 128 b wordt een belangrijk onderzoeksobject voor ESO’s Extremely Large Telescope, die biomarkers in diens atmosfeer kan opsporen.

Een team dat met ESO’s High Accuracy Radial velocity Planet Searcher (HARPS) van de sterrenwacht op La Silla (Chili) werkt, heeft ontdekt dat er om de rode dwergster Ross 128 een lichte exoplaneet cirkelt met een omlooptijd van 9,9 dagen. Naar verwachting heersen op deze wereld van aardse proporties gematigde temperaturen, vergelijkbaar met die op aarde. Ross 128 is de ‘rustigste’ nabije ster waarbij zo’n gematigde exoplaneet is aangetroffen.

‘Deze ontdekking is gebaseerd op meer dan tien jaar van intensief onderzoek met HARPS en geavanceerde datareductie- en analysetechnieken. Alleen HARPS bereikt zo’n grote nauwkeurigheid en is, 15 jaar nadat hij in gebruik werd genomen, nog steeds het beste instrument voor radialesnelheidsmetingen,’ aldus Nicola Astudillo-Defru (Universiteit van Genève, Zwitserland), die medeauteur is van het onderzoeksverslag.

Rode dwergen zijn de koelste en zwakste, maar ook meest talrijke, sterren in het heelal. Dit maakt hen heel geschikt voor de zoektocht naar exoplaneten. Vandaar dat ze steeds gewildere onderzoeksobjecten zijn. Xavier Bonfils (Instituut voor planetologie en astrofysica van de Universiteit van Grenoble-Alpes en CNRS, Frankrijk) heeft het door hem geleide HARPS-programma dan ook ‘De kortste weg naar geluk’ gedoopt. Bij deze sterren laten kleine, koele soortgenoten van de aarde zich namelijk gemakkelijker opsporen dan bij sterren die meer op de zon lijken [1].

Veel rode dwergsterren, waaronder ook Proxima Centauri, produceren af en toe opvlammingen waarbij de planeten die om hen heen cirkelen met dodelijke ultraviolette en röntgenstraling worden bestookt. Het lijkt er echter op dat Ross 128 een veel kalmere ster is, en dus zouden zijn planeten wel eens de meest nabije aangename verblijfplaatsen voor eventueel leven kunnen zijn.

Hoewel hij momenteel 11 lichtjaar van de aarde verwijderd is, beweegt Ross 128 in onze richting. Naar verwachting zal hij over slechts 79.000 jaar – een kosmische oogwenk – onze meest nabije buurster zijn. Dan verdringt Ross 128 b dus ook Proxima b als meest nabije exoplaneet!

Met de gegevens van HARPS heeft het team ontdekt dat Ross 128 b op twintig keer zo kleine afstand om zijn ster draait als de aarde om de zon. Desondanks ontvangt Ross 128 b maar 38 procent meer straling dan de aarde, omdat zijn moederster een zwakke rode dwergster is, met een oppervlaktetemperatuur die slechts iets meer dan de helft is van die van de zon. Bijgevolg ligt de evenwichtstemperatuur van de exoplaneet ergens tussen de –60 en 20 graden Celsius. Hoewel de wetenschappers die bij deze ontdekking betrokken zijn Ross 128 b als een gematigde planeet beschouwen, is het onzeker of de planeet zich binnen, buiten of op de rand van de leefbare zone [2] bevindt, waar vloeibaar water op een planeetoppervlak kan bestaan.

Astronomen ontdekken tegenwoordig steeds meer gematigde planeten, en de volgende stap zal zijn om hun atmosferen en chemische samenstelling nauwkeurig te onderzoeken. Vooral de eventuele detectie van biomarkers – chemische verbindingen die karakteristiek zijn voor biologische processen – zou een enorme doorbraak betekenen. ESO’s Extremely Large Telescope (ELT) is de eerst aangewezene om die te forceren [3].

‘Nieuwe faciliteiten van ESO zullen een cruciale rol gaan spelen bij het inventariseren van aarde-achtige planeten die geschikt zijn voor verdere karakterisering. Met name NIRPS, de infrarood-tak van HARPS, zal ons veel beter in staat stellen om rode dwergen, die vooral veel infrarode straling uitzenden, waar te nemen. Vervolgens zal de ELT de mogelijkheid bieden om een groot aantal van deze planeten aan nader onderzoek te onderwerpen,’ concludeert Xavier Bonfils.

Deze artist’s impression toont de gematigde planeet Ross 128 b, met op de achtergrond zijn kleine rode moederster. De planeet, die slechts 11 lichtjaar van de aarde is verwijderd, is ontdekt door een team dat gebruik heeft gemaakt van ESO’s unieke ‘planetenspeurder’ HARPS. Deze nieuwe wereld is nu de op één na meest nabije gematigde exoplaneet na Proxima b. Het is bovendien de meest nabije planeet die om een inactieve rode dwergster cirkelt, wat de kans vergroot dat zich hier leven in stand kan houden. Ross 128 b wordt een belangrijk onderzoeksobject voor ESO’s Extremely Large Telescope, die biomarkers in diens atmosfeer kan opsporen.

Deze foto toont de hemel rond de rode dwergster Ross 128 in het sterrenbeeld Maagd. Hij is opgebouwd uit opnamen die deel uitmaken van de Digitized Sky Survey 2. Ross 128 is het rode stipje in het midden van de foto. Als je goed kijkt, is Ross 128 meervoudig afgebeeld, omdat deze foto bestaat uit opnamen die verspreid over meer dan veertig jaar zijn gemaakt. In de tussentijd is heeft de ster, die slechts 11 lichtjaar van de aarde verwijderd is, zich een flink stuk verplaatst. Ross 128 is een ‘rustige’ rode dwergster waar een planeet omheen draait – Ross 128 b – die ongeveer dezelfde massa en temperatuur heeft als de aarde.

Deze kaart toont het grote sterrenbeeld Virgo (Maagd). In dit sterrenbeeld staat de zwakke rode dwergster Ross 128 – rood omcirkeld – die ook wel Proxima Virginis wordt genoemd, omdat dit de meest nabije ster van dit sterrenbeeld is. Om de ster draait een planeet van aardse proporties: Ross 128 b. Op de kaart staan bijna alle sterren die op donkere, heldere avonden waarneembaar zijn met het blote oog. Om Ross 128 b te kunnen zien, heb je een kleine telescoop nodig. Credit:ESO, IAU and Sky & Telescope
Deze video is gebaseerd op een artist’s impression van de gematigde planeet Ross 128 b en zijn kleine rode moederster. De planeet, die slechts 11 lichtjaar van de aarde is verwijderd, is ontdekt door een team dat gebruik heeft gemaakt van ESO’s unieke ‘planetenspeurder’ HARPS. Deze nieuwe wereld is nu de op één na meest nabije gematigde exoplaneet na Proxima b. Het is bovendien de meest nabije planeet die om een inactieve rode dwergster cirkelt, wat de kans vergroot dat zich hier leven in stand kan houden. Ross 128 b wordt een belangrijk onderzoeksobject voor ESO’s Extremely Large Telescope, die biomarkers in diens atmosfeer kan opsporen.
n deze video zoomen we in op het uitgestrekte sterrenbeeld Virgo (Maagd). Het eerste wat we tegenkomen op onze reis is de zwakke rode dwergster Ross 128, die met een afstand van slechts 11 lichtjaar het meest nabije object in dit sterrenbeeld is. Om deze ster draait de planeet Ross 128 b die ongeveer dezelfde massa en temperatuur heeft als de aarde.
http://www.eso.org/public/netherlands/n ... 6/?lang=nl