APEX-telescoop ziet details bij zwart gat in centrum Melkweg

[univers]

Radioastronomen hebben de meest gedetailleerde metingen tot nu toe gepubliceerd van het superzware zwarte gat in het centrum van ons Melkwegstelsel, Sagittarius A* (of kortweg Sgr A*) geheten. Ondanks de afstand van ca. 27.000 lichtjaar zijn in de radiometingen details te onderscheidenmet afmetingen van ongeveer 36 miljoen kilometer - slechts drie maal de voorspelde straal van het zwarte gat. De nieuwe metingen zijn al in 2013 verricht, met onderling gekoppelde radiotelescopen op Hawaii, in Arizona, in Californië en in Chili. Met name de toevoeging van de Chileense APEX-radiotelescoop aan dit zogeheten VLBI-netwerk (very long baseline interferometry) maakte het mogelijk om kleine details waar te nemen. Dankzij APEX kon gewerkt worden met interferometrische basislijnen van bijna 10.000 kilometer. Bovendien was APEX de enige radiotelescoop in het netwerk die zich op het zuidelijk halfrond bevindt. Het kostte de astronomen enkele jaren om de waarnemingen van de verschillende telescopen samen te voegen en de metingen uit te werken. Mooie plaatjes hebben de VLBI-waarnemingen overigens niet opgeleverd; het gaat om moeilijk te interpreteren metingen die alleen dankzij een uitvoerige analyse te vergelijken zijn met modelberekeningen. De hoop is dat VLBI-metingen uiteindelijk in staat zullen zijn om nog meer details in Sgr A* te 'zien' en zo meer informatie over het superzware zwarte gat te achterhalen. Inmiddels zijn al twee waarnemingssessies verricht met de zogeheten Event Horizon Telescope (EHT), een VLBI-netwerk waarin behalve APEX ook een telescoop op de Zuidpool en de 66 schotelantennes van het ALMA-observatorium in Noord-Chili samenwerken. De analyse van die metingen is nog steeds gaande. (GS)


Schematisch diagram van de 1,3 mm VLBI-waarnemingen van Boogschutter A * (Sgr A *) in het Galactische centrum, die werden uitgevoerd in 2013. De inzetstukken tonen mogelijke vormen van de bronemissie die consistent zijn met de metingen. Voor een betere visualisatie van de hoekdimensies wordt een witte cirkel met een diameter van 50 micro-arcseconden op de modellen gelegd. De locatie van de APEX-telescoop op het zuidelijk halfrond in Chili biedt nu langere interferometrische basislijnen, wat leidt tot een verdubbeling van de hoekresolutie in vergelijking met eerdere waarnemingen. Deze opstelling maakt een ruimtelijke resolutie van slechts 3 Schwarzschild-radii in Sgr A * mogelijk.

https://www.mpifr-bonn.mpg.de/pressreleases/2018/7