Sloomste pulsar ooit trotseert theorie

[univers]

Een internationaal team van sterrenkundigen heeft de traagst draaiende radiopulsar tot nu toe ontdekt. De pulserende neutronenster draait 'slechts' elke 23,5 seconden een rondje om zijn as, en tart de theorieën. De onderzoekers, van onder andere ASTRON en de Universiteit van Amsterdam, deden hun waarnemingen met de LOFAR-telescoop wiens hart in Drenthe staat. Ze publiceren hun bevindingen binnenkort in het vakblad Astrophysical Journal.


Artistieke weergave van de nieuw ontdekte 23,5-secondenpulsar. Radiopulsen van een bron uit de richting van het sterrenbeeld Cassiopeia reizen richting het centrum van de LOFAR-telescoop. De bron is een sterk gemagnetiseerde radiopulsar (zie ook de inzet). De pulsen en de afbeelding van de hemel zijn afgeleid van de echte LOFAR-gegevens. Credit: Danielle Futselaar en ASTRON

Pulsars zijn snel ronddraaiende neutronensterren die elektromagnetische straling uitzenden. Deze 'vuurtorens' onder de sterren ontstaan als grote sterren aan hun eind komen in een supernova-explosie. Daarna kan een dicht opeengeperste klomp materiaal ontstaan van twintig kilometer doorsnee die heel snel ronddraait. De snelste pulsar wentelt elke 1,4 milliseconde om zijn as. De langzaamste tot nu toe ontdekte pulsar heeft een omwentelingstijd van 8,5 seconden. Daar is dus nu de superslome, in 23,5 seconden ronddraaiende pulsar bijgekomen. De nieuw ontdekte pulsar bevindt zich aan de noordelijke hemel in de buurt van het sterrenbeeld Cassiopeia.

"Het is ongelooflijk als je bedenkt dat deze slome pulsar 15.000 keer langzamer om zijn as draait dan de snelste pulsar," zegt Chia Min Tan, PhD-student aan de Universiteit van Manchester en ontdekker van de pulsar. "We hopen dat we meer langzame pulsars ontdekken met LOFAR."

De onderzoekers ontdekten de slome ster tijdens de LOFAR Tied-Array All-Sky Survey. Dat is een zoektocht met de LOFAR-telescoop naar pulsars aan de noordelijke hemel. Tijdens deze zoektocht meten de onderzoekers elk stukje hemel een uur lang. Dat is veel langer dan bij vorige zoektochten. Zo'n lange tijd zorgt voor gevoeligere metingen en daardoor kregen de sterrenkundigen de trage pulsar in het vizier.

De onderzoekers hebben niet alleen de herhalende pulsen van de pulsar 'gehoord' in de data, maar 'zagen' de pulsar ook bij de zogeheten LOFAR-imaging survey. Medeauteur Cees Bassa (ASTRON): "Deze pulsar draait zo langzaam dat we de pulsar echt aan en uit kunnen zien gaan in de plaatjes van de imaging survey. Dat is met snelle pulsars niet mogelijk."

De pulsar is ongeveer 14 miljoen jaar oud, maar heeft nog een sterk magneetveld. Medeauteur Jason Hessels (ASTRON en UvA): "Deze pulsar was compleet onverwacht. We zijn nog steeds een beetje verbaasd dat de pulsar zo langzaam draait en toch radiosignalen uitzendt. Radiopulsars kunnen blijkbaar slomer zijn dan we verwachtten. Deze pulsar daagt veel heersende theorieën uit."

In de toekomst gaan de onderzoekers verder met hun LOFAR-zoektocht naar nieuwe pulsars. Ook gaan ze de slome pulsar bekijken met de XMM-Newton-ruimtetelescoop. Deze telescoop is speciaal gebouwd om röntgenstraling op te vangen. Als de slome pulsar ook röntgenstraling uitzendt, geeft dat meer inzicht in de ontstaansgeschiedenis van de pulsar.

http://www.astronomie.nl/#!/nova/pers/p ... t-theorie/