http://www.trouw.nl/tr/nl/6700/Wetensch ... mens.dhtml
Trouw schreef:
© ap. De bodem waarin de vuistbijl lag, duidt erop dat hier geen savanne was, maar een woud.
Opnieuw moet het boek van de mens worden herschreven. Archeologen hebben stenen werktuigen gevonden van meer dan drie miljoen jaar oud. Dat is veel ouder dan de huidige recordhouders, het is ook ver voor het moment dat de moderne mens op het toneel verscheen. En die leek het patent te hebben op het vervaardigen van stenen bijlen.
Mensapen gebruiken ook gereedschappen en zelfs een kraai is zo slim om een tak te gebruiken als hij ergens niet bij kan. Of een steentje om eieren kapot te gooien. Maar het vervaardigen van gereedschap is andere koek. Om op het idee te komen dat je een steen met een andere steen zo kunt bewerken dat hij een scherpe rand krijgt waarmee je kunt snijden - dat vergt de nodige intelligentie.
De handige mens
De wetenschap gunde de primeur aan Homo habilis, de 'handige mens'. Bij diens fossiele resten werden de oudste gereedschappen gevonden. Het idee was dat deze eerste vertegenwoordiger van het geslacht Homo wel zo slim móest worden. Klimaatverandering had hem uit het oerwoud verdreven, de savannes op, en daar moest hij zien te overleven. Zo'n scherpe steen is dan handig om het vlees van karkassen te schrapen.
Dat zou dan een dikke twee miljoen jaar geleden gebeurd zijn. Of nog iets langer: twee maanden geleden werd de geboortetijd van Homo habilis bijgesteld naar 2,8 miljoen jaar geleden. De oudste werktuigen waren iets minder oud, 2,6 miljoen jaar.
Nu melden archeologen in het vakblad Nature dat ze in Kenia een vuistbijl hebben gevonden die 700.000 jaar ouder is, samen met twintig andere gereedschappen. Hamers en aambeelden vooral. Over de datering is geen twijfel: de stenen lagen in een vulkanische laag die 3,3 miljoen jaar oud is.
Van wie was die bijl?
Maar wie heeft hier staan bikken? De archeologen doen in hun artikel een suggestie. In 1999 werd een kilometer van de vuistbijl vandaan de schedel van een mensachtige gevonden, Kenyanthropus platyops. Maar veel lost die suggestie niet op. Kenyanthropus heeft nog geen vaste plaats op de humane stamboom gekregen.
De bodem waarin de vuistbijl lag, duidt er bovendien op dat hier geen savanne was, maar een woud. Wat deed die oermens met zijn vuistbijl? Ze weten het niet.
Ook de commentator van Nature tast in het duister. We wisten dat we oudere werktuigen zouden vinden, schrijft ze. Het gereedschap van habilis was al zo goed, daar kan het niet mee begonnen zijn. Maar waarmee dan wel, door wie en wanneer? Terug het veld in, besluit ze. En graaf dieper!
