2. Moreel instinct / De mens is van nature altruïstisch

De plek voor onderwerpen die de samenleving betreffen.
Plaats reactie
Gebruikersavatar
taigitu
Orakel
Berichten: 14687
Lid geworden op: 04 dec 2011, 14:37

2. Moreel instinct / De mens is van nature altruïstisch

Bericht door taigitu » 25 jun 2017, 10:24

Moreel instinct / De mens is van nature altruïstisch

8 maart 2007

In morele kwesties moet je niet lichtzinnig oordelen, maar je verstand gebruiken.
Doen we dat ook?
Wereldwijd blijken mensen razendsnel en emotioneel te oordelen over heikele vragen.

In een tijd waarin we de mond vol hebben van normen en waarden vier artikelen over ons moreel instinct.

Deel 2: onze moraal is geen menselijke laklaag op een kale, dierlijke ondergrond.


Gevraagd: liefhebbers voor een individuele roeirace rond de wereld.
Als meer dan een handvol dwazen zich hiervoor zou aanmelden, ga je je afvragen wat er in de mens is geslopen. Een rigoureuze karakterwende?

Eenzame opsluiting is na de strop de zwaarst denkbare straf: onze aard is niet toegesneden op een solitaire levenswandel. Psychologen schrijven in het januarinummer van de Journal of Personality and Social Psychology dat antropologen nog nooit een stam ontdekten waarvan alle leden verstrooid als kluizenaars in een bos een eigen hut bewoonden. Wij gedijen slechts in de karavaan, en ontzeg ons niet onze plek, want er komt een kilte over ons. In ons alledaagse gedrag lijkt het zicht op de medemens dan kortstondig te vervagen.

Dat illustreren de psychologen met zes experimenten, waarin proefpersonen opzettelijk in de positie van sociale banneling werden gemanoeuvreerd. Honderden studenten deden daartoe een uitgebreide persoonlijkheidstest.
Een deel van hen kreeg dit te horen:
„Misschien heb je nu nog vrienden maar over een jaar sta je er alleen voor. Trouw maar niet, gezien je karakter.”

Anderen vernamen:
„Je bent iemand die mensen koestert. Met jou komt het goed.”
Een derde groep mocht zich volgens de psychologen opmaken voor een leven als brokkenpiloot.
Ze zouden vrienden hebben, maar onvermijdelijk zou hen ook een portie ellende treffen.

De onderzoekers wilden weten hoe proefpersonen reageren als ze zo als Bor de Wolf naar het Enge Bos worden verbannen. Geconfronteerd met het vooruitzicht om het alleen te moeten rooien, leek het alsof het sociale kompas van deze groep niet goed meer functioneerde.
Ze faalden in sociale kleinigheden: ze hadden niets over voor een fonds voor noodlijdende studenten, wilden niet aan nieuw onderzoek meer meedoen; schoten niet te hulp als de experimentator (per ongeluk expres) van alles uit zijn handen liet vallen; en ze haalden de schouders op bij het lezen van een treurig essay over een student die zijn grote liefde had verloren. De proefpersonen met een ’warm sociaal vooruitzicht' en zelfs de toekomstige brokkenpiloten bleven net zo goedgeefs als anders.
Maar voor de verstotenen kon de wereld even de pot op. Zij voelden met niets en niemand meer mee en zonken weg in grimmige onverschilligheid. De studie heeft natuurlijk iets van een open deur, maar tekenend is wel dat we na zo’n brute schending van onze sociale inborst vrijwel direct in onszelf gekeerd raken. En dat die reactie tamelijk universeel is.

„Als mensen zo buitengesloten worden, hapert hun emotionele systeem”, schrijven de psychologen.
„Ze hebben een tijdelijke sociale handicap.” Een half jaar geleden leerde vergelijkbaar onderzoek dat we in sociaal isolement ook fysiek afgestompt raken. We voelen minder pijn, de pijndrempel ligt letterlijk hoger.

Als kluizenaar lijken we ontaard, ontdaan van onze meest wezenlijke trekken.
Maar op den duur krabbelt het sociale schepsel in ons weer overeind. Studies lieten zien dat vooral geïsoleerde vrouwen hun uiterste best doen om zich opnieuw in de sociale colonne te voegen. Het gaat schoorvoetend, erkennen de psychologen: het mag geen offers kosten, en anderen moeten de eerste stap zetten.

Heeft de verstotene zichzelf dan toegesproken, gewikt en gewogen en tenslotte de hand over het hart gestreken? In de ogen van etholoog Frans de Waal regeert onze ratio niet op die manier over ons gedrag. Alle eer gaat naar moeder natuur, schrijft hij in het recent verschenen ’Primates and Philosophers; how morality evolved’. Zij heeft ons uitgerust met diep verankerde sociale instincten, en we zijn er gewoon niet naar ontworpen om het leven alleen te klaren. We moeten als verstotenen wel weer aanschuiven, en we worden weer geduld.

De Waal ziet twee oorspronkelijke wegen naar het sociale en morele gedrag van mensen.
Of je veronderstelt dat we in ons diepste wezen immoreel en egoïstisch zijn, maar dat de cultuur de schurk in ons uiteindelijk heeft getemd. Of je beschouwt moraal als de uitloper van onze sociale instincten, die we grotendeels delen met dieren in onze evolutionaire nabijheid (lees primaten).

De etholoog houdt het uiteraard bij het laatste, De Waal vindt de eerste route volkomen ongeloofwaardig. We hebben ons niet tot morele wezens ontwikkeld door onze duistere natuur te onderdrukken. Zo’n inbreuk op onze aard is ondenkbaar: „Alsof een school piranha’s besluit vegetariër te worden.”

De Waal haalt uit naar een bioloog als Richard Dawkins die de mens portretteert als het slachtoffer van egoïstische motieven, op pad gestuurd door zelfzuchtige genen. En naar Michael Ghiselin, vermaard om zijn opvatting dat achter al onze deugden ordinair opportunisme schuilgaat. Altruïsme is maar een laklaagje. Ghiselin zei het wel heerlijk: „Krab een altruïst, en je ziet een hypocriet bloeden.”

Het is een achterhaald standpunt, meent De Waal: „Onze moraliteit wordt voorgesteld als een dun laagje, waaronder het kookt van de immorele en egoïstische neigingen.” In die optiek is moraal niet meer dan een vernisje, een laag fineer. En waar de mens toch sympathie en onbaatzuchtigheid in zichzelf meent te bespeuren, zou hij louter aan zelfbedrog lijden.

Je hoeft volgens evolutiebiologen je ogen maar de kost te geven om in de natuur allerhande voorbeelden van empathie, coöperatie en loyaliteit te ontdekken. Zij presenteren een stoet van verzoenende, troostende apen, en van behulpzame olifanten en wolven. Ook De Waal heeft zijn sterke verhalen: over de bonobo die een manke vogel vanuit de top van de hoogste boom tracht te laten vliegen. Ontluikende empathie misschien?

De neiging van dieren om te helpen en elkaar iets te gunnen had altijd wel enige overlevingswaarde, betoogt De Waal.

Of ze nu in onze ogen aardig tegen elkaar zijn, doet er niet veel toe. En evenmin of hun gedrag binnen onze morele standaard past. Het gaat erom of zij in staat waren tot gevend en nemend gedrag, en tot vergelding, ter versterking van de sociale cohesie.

Wij zien empathie en mededogen als het eindpunt van onze unieke ontwikkeling, waar ze het startpunt zijn. Met dank aan primaat & co. Bij hen moet je de wortels zoeken van een evolutionair diep verankerd vermogen: aangedaan zijn door andermans toestand, er emotioneel mee besmet zijn. Aan die vatbaarheid komt ons verstand niet te pas, en er zit ook niets uitgekookts in. Sympathie voor de medemens in nood is de mens emotioneel ingebakken, het zit er cerebraal ingekerfd. De Waal beschouwt het zelfs als een reflex.

Sociaal, moreel gedrag dringt zich dus aan ons op: het moet niet gekker worden, zal menig filosoof of predikant zeggen. Moraliteit is immers iets voor een onpartijdige stem in ons, die oordeelt of ons handelen model kan staan voor hoe een beschaafd mens zich hoort te gedragen. We horen het de filosoof Immanuel Kant zeggen.

En dat argument voeren critici van De Waal ook aan in ’Primates and Philosophers’: de mens tobt en generaliseert, de aap doet alleen maar. Soms oogt hij sociaal en aaplievend, maar wie gelooft dat daar enige overweging achter zit?

Bij ons wel? Hier brengen we de beschouwingen van de psychologen Marc Hauser en Jonathan Haidt in herinnering: je moet niet in bikini op een begrafenis komen, niet je WC schoonmaken met de nationale vlag. Dat zegt ons gevoel, maar ons verstand heeft daar maar heel aarzelend een verhaal bij. En nog voor die aarzeling hebben onze emoties ons volgens De Waal allang op pad gestuurd als we een ouder mens op straat zien uitglijden.

Tegen de moraalpredikant zegt hij dat geen mens daar een seconde over nadenkt, dat geen mens met bovenaapse diepzinnigheid zo’n oudere te hulp schiet. En tegen Michael Ghiselin zegt hij dat we zo’n oudere heus niet overeind helpen met de gedachte aan een bonus in ons achterhoofd.

Ons sociale, morele gedrag zit grotendeels onder het verstand. Het dateert van lang her en heeft onvermijdelijk ook, vanuit evolutionaire logica, zelfzuchtige trekken. Een vader die al zijn brood weggeeft aan hem onbekende, behoeftige kinderen en zijn eigen kroost laat verhongeren, kan op hoon rekenen. En hier knikt de aap instemmend, volgens De Waal: dat doet hij misschien niet beredeneerd, maar wel emotioneel.

Sociaal gedrag zit veel dieper dan het rationele praatje in ons hoofd. Het is niet door Immanuel Kant en consorten op de agenda gezet, maar al iets eerder in de tijd. En als de sociale entourage ons wordt ontzegd, zoals de studenten die te horen kregen dat ze alleen het leven door moesten, raken we erg uit ons doen. De gedachten razen de verstotene door het hoofd, maar ze lijken te worden gedragen door onberedeneerde pijn, uit het emotionele achterland.

Sociaal en coöperatief gedrag is ons vanuit de evolutionaire historie aangereikt, om ’s avonds niet met lege handen thuis te arriveren. Dat klinkt naar zaken doen, naar uitgekooktheid, naar altruïstische huichelachtigheid. Nee, betogen economen en ethologen, want zo zouden apen nooit tot elkaar komen, en mensen ook niet. Zulk gedrag is geen vernisje, het is ooit in hun en onze aard gesleten, en tot onze emotionele outfit gaan behoren.

En dat moest wel. Als onze emoties niet oprecht zouden zijn maar louter berekenend, zouden we elkaar te vaak niet overtuigen van onze goede bedoeling of bereidheid om te helpen. Je moet de eerlijkheid van andermans emoties kunnen aflezen om regelmatig tot zaken te komen. Dat gaat alleen als oprechtheid in de aard zit en niet een façade is voor achterliggend bedrog.

De econoom Thomas Schelling illustreert dat met een akelig dilemma. Een man ontvoert een meisje, krijgt spijt en wil haar vrijlaten, op voorwaarde dat ze hem niet aangeeft. Dat belooft ze, en hij gelooft haar. Maar hoeveel van zulke doodsbange meisjes zouden hun ontvoerder ooit kunnen overtuigen als achter al onze beloftes het voornemen schuilgaat om te bedriegen of iemand erbij te lappen?

Een enkeling zal zich vrij kunnen liegen en dan toch naar de politie gaan. Maar elkaar permanent met leugens benaderen lijkt op evolutionaire tijdschaal geen levensvatbare strategie, meende Schelling. Dan kom je nergens. De eerlijke, onbaatzuchtige emoties wonnen het ooit: sociale oprechtheid moest er wel in sluipen, en hand in hand daarmee ook onze verontwaardiging over asociaal gedrag.

Martin van der Laan
https://www.trouw.nl/home/moreel-instin ... ~ab521caf/
.

.

Vraag je af wat anderen van je denken
en je bent voor altijd hun gevangene.


Lao Tse

Gast1

Re: 2. Moreel instinct / De mens is van nature altruïstisch

Bericht door Gast1 » 25 jun 2017, 12:26

De mens is van nature altruïstisch ...
Ik denk dat de mens dat 'van nature' juist helemaal niet is ... en al zeker niet met een 'van nature moreel instinct' ...
Van Nature is de mens een wild dier wat wil overleven.
Van Nature is de mens een omnivoor en een jager.
Van Nature een meedogenloze doder van allerlei organismen -zelfs zijn eigen soort-.

Gebruikersavatar
taigitu
Orakel
Berichten: 14687
Lid geworden op: 04 dec 2011, 14:37

Re: 2. Moreel instinct / De mens is van nature altruïstisch

Bericht door taigitu » 25 jun 2017, 18:41

Gast1 schreef:
De mens is van nature altruïstisch ...
Ik denk dat de mens dat 'van nature' juist helemaal niet is ... en al zeker niet met een 'van nature moreel instinct' ...
Van Nature is de mens een wild dier wat wil overleven.
Van Nature is de mens een omnivoor en een jager.
Van Nature een meedogenloze doder van allerlei organismen -zelfs zijn eigen soort-.
Als je dit zo stelt, beschrijf je dan daarmee jezelf, de mens Pierre?
Dat zou de kern van jouw wezen zijn, de kern van wie je werkelijk ben?
En dat terwijl dieren wel altruïstisch kunnen zijn......?
Altruïsme wat is de definitie & betekenis

Altruïsme is gedrag dat iemand uitvoert ten gunste van een ander en ten koste van zichzelf.

Altruïstisch gedrag komt veel voor in de menselijke maatschappij. Mensen zijn vaak bereid om zonder eigenbelang of zelfs met aanzienlijke risico's voor hun eigen veiligheid anderen te helpen, denk aan het redden van een drenkeling, het opkomen voor een vriend in een gevecht, het verzorgen van hulpbehoevenden, of het doneren van geld aan noodfondsen. Het prototype van de altruïst is de Barmhartige Samaritaan uit de Bijbel (Lucas 10).

Altruïstisch gedrag komt ook veel voor bij dieren, vooral als ze in groepen leven (apen, olifanten, bijen en wespen). In de evolutiebiologie wordt de vraag gesteld hoe altruïsme zich in een populatie kan handhaven, immers het verlaagt de fitness van de altruïst en het bevordert de fitness van iemand anders. Door natuurlijke selectie zou zulk gedrag uit de populatie moeten verdwijnen. Er zijn verschillende verklaringen die elkaar niet uitsluiten. Bij dieren is altruïsme vaak wederkerig (ik ben goed voor jou als jij straks goed bent voor mij), of gericht op verwanten. Altruïstisch gedrag naar verwanten zoals kinderen, broers of neven, kan voordelig zijn voor de altruïst omdat daarmee de verspreiding van de eigen genen bevorderd wordt; men noemt dit verwantenselectie.

Bij de mens gaat altruïstisch gedrag echter verder dan wederkerigheid of verwantenselectie. Evolutiebiologen zoeken de verklaring in de zeer sterke sociale oriëntatie van menselijk gedrag. De fitness van elk individu wordt verhoogd bij deelname aan een groep omdat een groep effectiever om kan gaan met moeilijke omstandigheden. Altruïsme is te zien als een aanpassing die het effectief functioneren in een groep verzekert.

https://www.ensie.nl/nico-van-straalen/altruisme
.

.

Vraag je af wat anderen van je denken
en je bent voor altijd hun gevangene.


Lao Tse

Gast1

Re: 2. Moreel instinct / De mens is van nature altruïstisch

Bericht door Gast1 » 25 jun 2017, 20:29

taigitu schreef:Als je dit zo stelt, beschrijf je dan daarmee jezelf, de mens Pierre?
Nee hoor, mag ik met een omweggetje een antwoord geven?
Of we het nu leuk vinden of niet: we zijn van nature vleeseters.
Ons spijsverteringsstelsel lijkt erg veel op dat van een wolf en niet op dat van een koe. Met plantenvoedsel kunnen we niet zo veel.
Onze voorouders zijn 2 miljoen jaar geleden overgestapt van een groente- en fruitdieet naar vlees en vis.
Dit heeft in de evolutie een geweldige stap tot gevolg gehad: namelijk de ontwikkeling van onze grote hersenen.
Tot 6 miljoen jaar geleden leidden we een leven dat grote overeenkomsten toonde me het leven van onze naaste familieleden, de primaten.
Vanuit evolutionair oogpunt is het niet zinnig om terug te gaan naar een groente- en fruitdieet. Juist vlees en vis leveren de bouwstoffen die onze hersenen nu nodig hebben.
Bron
Later werd de mens van nature een omnivoor (Wikipedia)
Van Nature is voor mij in de definitie: 'van oorsprong' ... en die oorsprong ligt nog veel verder terug dan de Hominoidea en de primaten.
Ik ontdek echter nu, dat 'Van Nature' ook anders gedefinieerd wordt en dat mijn bewering door jou geaccentueerd niet standhoudt met deze 'andere' definitie.
taigitu schreef:Dat zou de kern van jouw wezen zijn, de kern van wie je werkelijk bent?
Nee, mijn kern is als die van jou en al het andere wat er is; we zijn de resultante van de Kosmische evolutie, we zijn 'al dat wat er is'.
taigitu schreef:En dat terwijl dieren wel altruïstisch kunnen zijn......?
Is dat zo?
Nico M. van Straalen schreef: Altruïsme wat is de definitie & betekenis

Altruïsme is gedrag dat iemand uitvoert ten gunste van een ander en ten koste van zichzelf.
Dan zit ik er alweer naast, ik dacht dat Altruïsme onbaatzuchtigheid was en ik denk dat het dat nog steeds is.
Onbaatzuchtigheid hoeft bij lange na niet ten koste van mijzelf te gaan.
Nico M. van Straalen schreef:Altruïstisch gedrag komt veel voor in de menselijke maatschappij. Mensen zijn vaak bereid om zonder eigenbelang of zelfs met aanzienlijke risico's voor hun eigen veiligheid anderen te helpen, denk aan het redden van een drenkeling, het opkomen voor een vriend in een gevecht, het verzorgen van hulpbehoevenden, of het doneren van geld aan noodfondsen. Het prototype van de altruïst is de Barmhartige Samaritaan uit de Bijbel (Lucas 10).
En Nico haalt zelfs de Bijbel erbij ...
Volgens mij hebben jij en ik -en anderen- wel eens geboomd over altruïsme.
Ik denk dat altruïsme in wezen niet bestaat, hoewel ik heel even bij het eerste voorbeeld van Nico twijfelde -maar niet lang dus-.
De andere voorbeelden echter geven voor mij aan dat je bij het opkomen voor een vriend in een gevecht, het verzorgen van hulpbehoevenden, of het doneren van geld aan noodfondsen dat ook doet, omdat je dat graag wilt.
Hoe vreemd dat het moge klinken, je doet dit dus ook voor jezelf en dat noemen we niet altruïsme, maar 'egoïsme' -maar dan in de mooie zin van het woord-.
Bij de drenkeling kan dat een reactie zijn, en bij een reactie denk je niet na; "Je doet immers!".
Bij altruïsme komt denken aan te pas ... Wat zegt Nico over de dieren?:
Nico M. van Straalen schreef:Altruïstisch gedrag komt ook veel voor bij dieren [...] Bij dieren is altruïsme vaak wederkerig (ik ben goed voor jou als jij straks goed bent voor mij), of gericht op verwanten.
... en daar gaat Nico de mist in, want hij begrijpt blijkbaar niet wat altruïsme is.
Altruïsme heeft niets met reciprociteit of wederkerigheid te maken, integendeel zelfs.
Nico M. van Straalen schreef:Bij de mens gaat altruïstisch gedrag echter verder dan wederkerigheid of verwantenselectie. Evolutiebiologen zoeken de verklaring in de zeer sterke sociale oriëntatie van menselijk gedrag. De fitness van elk individu wordt verhoogd bij deelname aan een groep omdat een groep effectiever om kan gaan met moeilijke omstandigheden. Altruïsme is te zien als een aanpassing die het effectief functioneren in een groep verzekert.
Inderdaad, hij begrijpt er niets van ... "nee

gusteman

Re: 2. Moreel instinct / De mens is van nature altruïstisch

Bericht door gusteman » 25 jun 2017, 20:57

Gast1 schreef:Van Nature is voor mij in de definitie: 'van oorsprong' ... en die oorsprong ligt nog veel verder terug dan de Hominoidea en de primaten.
Ik ontdek echter nu, dat 'Van Nature' ook anders gedefinieerd wordt en dat mijn bewering door jou geaccentueerd niet standhoudt met deze 'andere' definitie.
Inderdaad, beste Gast1.
Bij het gebruiken van de term 'van nature' kan onder 'natuur' ook de 'aard' van het wezen bedoeld worden.
En dan wordt het 'van geaardheid' waardoor het beter aansluit bij de rest van de stelling.
Gast1 schreef:Dan zit ik er alweer naast, ik dacht dat Altruïsme onbaatzuchtigheid was en ik denk dat het dat nog steeds is.
Onbaatzuchtigheid hoeft bij lange na niet ten koste van mijzelf te gaan.
Inderdaad, beste Gast1, altruïsme is onbaatzuchtigheid, iets doen voor een ander zonder in ruil ervoor iets terug te krijgen of dat te verlangen of verwachten.
In de tekst wordt altruïsme gebruikt om een fenomeen te definiëren wat niets te maken heeft met onbaatzuchtigheid.

Een ziekte van de tijd: een eigen betekenis hechten aan woorden en/of uitdrukkingen.
Geen wonder dat er dan zoveel mis begrepen en/of geïnterpreteerd wordt.

Heel erg jammer want zo gaat er heel veel kennis en wijsheid verloren.

Gast1

Re: 2. Moreel instinct / De mens is van nature altruïstisch

Bericht door Gast1 » 26 jun 2017, 03:57

gusteman schreef:Een ziekte van de tijd: een eigen betekenis hechten aan woorden en/of uitdrukkingen.
Geen wonder dat er dan zoveel mis begrepen en/of geïnterpreteerd wordt.

Heel erg jammer want zo gaat er heel veel kennis en wijsheid verloren.
I agree gusteman.
Maar het overkomt mij ook wel eens en dan nog vaker dan dat ik juist niet wil.
Daarom vind ik het altijd prettig wanneer ik er op gewezen word; ik stel dat zelfs op prijs -maar dat weet je ook wel-.
Weet je nog, het verschil tussen justement en précisément ...
Ik heb het onthouden, dankzij jou.

Daarom -over misbegrepen worden en/of interpretaties- verwijs ik nu ook even naar deze vraag van mij.

gusteman

Re: 2. Moreel instinct / De mens is van nature altruïstisch

Bericht door gusteman » 26 jun 2017, 10:52

Gast1 schreef:Daarom -over misbegrepen worden en/of interpretaties- verwijs ik nu ook even naar deze vraag van mij.
En daarop, beste Gast1, heb ik een antwoord gegeven in deze reactie van mij. :wink:

Gast1

Re: 2. Moreel instinct / De mens is van nature altruïstisch

Bericht door Gast1 » 26 jun 2017, 13:42

Ah, ik zal eens even gaan kijken.

Gebruikersavatar
taigitu
Orakel
Berichten: 14687
Lid geworden op: 04 dec 2011, 14:37

Re: 2. Moreel instinct / De mens is van nature altruïstisch

Bericht door taigitu » 26 jun 2017, 17:55

Voor mij is altruïsme een van nature inherent aan het wezen van de mens.
Waar het wel mee verward kan worden is datgene wat we in de opvoeding mee krijgen. Zoals bijvoorbeeld beleefdheid in zijn vele vormen. Dienstbaarheid, als de gezinsleden geleerd wordt samen te werken in het gezin. Wat voor elkaar over hebben. Beleefdheid die je ouders je leren om een ouder persoon jouw plaats in een volle tram aan te bieden. Een deur openhouden voor iemand; iemand voor laten gaan. Je hebt geleerd om niet alleen te snoepen maar te delen. En zo kan je meer dingen bedenken, ze vallen voor mij onder de normale sociale omgang van mensen.

Altruïsme houd voor mij in dat je verder gaat dat het sociale gedrag zoals ik hier boven beschreef. Het zijn momenten waarbij je voorbij je eigen ego gaat. Als je iemand ziet verdrinken en je hebt angst om jezelf ook in gevaar te brengen, en dan toch het water ingaan om iemand te redden. Dat is voor mij altruïsme. Het is het tegenover gestelde van egoïsme (daarbij opmerkend dat er ook gezond egoïsme bestaat), want op zo/n moment kan je ego je verschillende redenen aanreiken om het niet te doen omdat je gevaar loopt..... Altruïsme staat voor mij op een hoger niveau als ons sociale gedrag, het is jezelf op een tweede plaats te zetten voor de belangen van een ander, zelfs als jij er iets voor moet inleveren.
En als je dat daarna een goed of gelukkig gevoel oplevert, dat is inherent aan het gebeuren.
Bultrugwalvis grootste altruïst van de onderwaterwereld?
4 augustus 2016

Een zeehond die in het nauw gedreven is door een groep orka's komt vaker dood dan levend uit de strijd. In zijn eentje kan hij weinig inbrengen tegen de enorme zoogdieren. Maar met een beetje geluk komt hulp uit onverwachte hoek aanzwemmen. De bultrugwalvis doet niet moeilijk over een onbaatzuchtige reddingsactie, zo blijkt uit onderzoek.

Zeebioloog Robert Pitman observeerde een bijzonder schouwspel toen hij in 2009 van Zuid-Amerika naar het Antarctische Schiereiland voer op zoek naar orka's. Een aantal bultruggen begon zich te mengen in een gevecht tussen meerdere orka's en een Weddelzeehond. Nadat de zeehond van zijn ijsschots was gegleden, nam één van de walvissen het bange beestje op zijn buik.

Door het wegstromende water viel de zeehond bijna van het veilige platform. De bultrug gaf de zeerob vervolgens een kleine zet met zijn vin, zodat hij er niet af zou glijden. Na een tijdje dreven de orka's af en kon de zeehond veilig naar een dichtbijgelegen ijsschots zwemmen.

Op diezelfde tocht kwam Pitman nog meer situaties tegen waarbij bultrugwalvissen in de aanval gingen tegen jagende orka's. Zijn interesse was gewekt en hij besloot een onderzoek te starten naar het gedrag van de dieren. Hieruit blijkt dat 89 procent van alle prooien die bultruggen redden uit andere diersoorten bestaat.

Onderwatergeluid
Waarom riskeren bultruggen hun leven voor dieren waar zij helemaal niets mee te maken hebben? Ook dat vroeg Pitman zich af in het onderzoek. Het blijkt dat bultruggen reageren op het geluid dat de orka's maken wanneer zij op een prooi jagen. Zelfs op een kilometer afstand kunnen de walvissen de aanval van een groep orka's horen. Dat betekent dat de bultruggen pas ter plaatse zien welk dier er wordt aangevallen.

Instinct of altruïsme?
Wanneer de walvissen merken dat een andere bultrug bij het gevecht betrokken is, reageren zij direct agressief. Dit agressieve gedrag heeft meerdere voordelen. Op die manier laten zij de orka's weten dat zij hen in het vizier hebben. Ook brengen ze de andere, meer kwetsbare bultruggen op de hoogte dat er vijanden in de buurt zijn. Uiteindelijk is het doel van de aanval om de orka's weg te jagen. Vanwege deze voordelen gaan bultruggen ook vaak de strijd aan als blijkt dat de prooi een ander dier is.

Dus, is het instinct of altruïsme? Nou, zegt Pitman, het zit er een beetje tussenin. Hij noemt het onbedoeld altruïsme. "Ik denk dat bultruggen één simpele regel hebben: als je orka's hoort aanvallen, zorg er dan voor dat je ze uit elkaar drijft."
https://www.trouw.nl/home/bultrugwalvis ... ~ae84e97a/
.

.

Vraag je af wat anderen van je denken
en je bent voor altijd hun gevangene.


Lao Tse

Gast1

Re: 2. Moreel instinct / De mens is van nature altruïstisch

Bericht door Gast1 » 27 jun 2017, 09:18

taigitu schreef:Voor mij is altruïsme een van nature inherent aan het wezen van de mens.
Ja, ik heb dat inderdaad ook wel eens dat ik met mijn stelling afwijk van de afspraken in de definitie.
Toch blijft de definitie bepalend taigitu, anders komen we in de communicatie nergens meer. Ik weet niet of je mijn reacties hebt gelezen inzake de definitie.
taigitu schreef:Waar het wel mee verward kan worden is datgene wat we in de opvoeding mee krijgen. Zoals bijvoorbeeld beleefdheid in zijn vele vormen. Dienstbaarheid, als de gezinsleden geleerd wordt samen te werken in het gezin. Wat voor elkaar over hebben. Beleefdheid die je ouders je leren om een ouder persoon jouw plaats in een volle tram aan te bieden. Een deur openhouden voor iemand; iemand voor laten gaan. Je hebt geleerd om niet alleen te snoepen maar te delen. En zo kan je meer dingen bedenken, ze vallen voor mij onder de normale sociale omgang van mensen.
Dat is dus conditionering en conditionering heeft niets met altruïsme te maken en eigenlijk schrijf je dat ook al.
taigitu schreef:Altruïsme houd voor mij in dat je verder gaat dat het sociale gedrag zoals ik hier boven beschreef. Het zijn momenten waarbij je voorbij je eigen ego gaat. Als je iemand ziet verdrinken en je hebt angst om jezelf ook in gevaar te brengen, en dan toch het water ingaan om iemand te redden. Dat is voor mij altruïsme.
In dat voorbeeld is de wil sterker (zelf gaf ik eerder het voorbeeld van een reactie aan, je denkt niet maar doet) dan de angst.
Het is de 'wil' die bepaalt dat je tot die actie overgaat en de wil is per definitie iets van het ego en dat is dus geen altruïsme.
taigitu schreef:Altruïsme staat voor mij op een hoger niveau als ons sociale gedrag, het is jezelf op een tweede plaats te zetten voor de belangen van een ander, zelfs als jij er iets voor moet inleveren.
Als tot 3x geoormerkte klokkenluider zou ik dus een altruïst kunnen zijn.
Dit omdat ik voor een hele grote groep mensen opgekomen ben, waarbij ik het heb moeten -en nog steeds- bezuren.
Dat wist ik van tevoren, maar daarbij blijf ik een -geloof het of niet- egoïst en of dat gezond egoïsme genoemd kan worden weet ik niet.
Zowel psychisch alsook fysisch heb ik een flinke opdonder gekregen en ook dat wist ik, dat dat zou gaan gebeuren.
Ik blijf daarbij echter een egoïst omdat 'ik' het niet kon aanzien/laten gebeuren wat er aan het gebeuren is.
Een paar externe onderzoeken volgden en het was nog ernstiger dan dat ik dacht te weten.
Er zijn maatregelen getroffen en dat komt onze mensen- 'de doelgroepers' die niet goed voor zichzelf kunnen/durven opkomen- ten goede.
Enkelen daarvan die er niets van begrijpen en die zelfs geholpen zijn, namen mij deze actie kwalijk 'omdat de directie altijd het beste met de mensen voorheeft' ... [jaja]
Ik neem ze dat in de verste verte niet kwalijk en glimlach er mee, het voelde goed en voelt nog steeds goed opgekomen te zijn voor deze mensen.
Het voelde voor mij goed en ik deed dat dus voor de anderen omdat 'ik' het niet kon aanzien/laten gebeuren wat er aan het gebeuren is.
Egoïsme pur sang.
Melanie Zierse schreef:Bultrugwalvis grootste altruïst van de onderwaterwereld?
Kijk eens wat hier gebeurt zoals het zo vaak gebeurt.
Melanie Zierse stelt zich een vraag en publiceert deze waardoor die vraag in een later stadium een ongetwijfeld 'weten' gaat worden van de eenvoudige mens.
Dit terwijl Robert Pitman iets compleet anders stelt.
Hij noemt het onbedoeld altruïsme: "Ik denk dat bultruggen één simpele regel hebben: als je orka's hoort aanvallen, zorg er dan voor dat je ze uit elkaar drijft."
En daar kan ik het helemaal mee eens zijn.

Sterker nog, dieren zijn net als mensen, niet altruïstisch.
We 'rekenen' het hen aan.
Een dier 'is' en 'doet'.
Het dier kan niet anders dan dat het doet -en dat is iets anders dan dat de mens het het dier aangeleerd heeft-.
Een mens kán ook 'zijn', net als de redder die de drenkeling gaat redden, zónder er bij na te denken.
Een mens 'is niet', als hij de drenkeling wil redden, dan 'moet' hij.
Een dier moet in die zin ... niets.
Het 'is' en dat schreef ik al.

Plaats reactie