Definitie 1: Racisme is een systeem van voordelen gebaseerd op ras
Racisme is een systeem waarin het dominante ‘ras’ profiteert van de onderdrukking van anderen, of ze dit nu willen of niet. Het zijn dan witte mensen die voordelen genieten, en mensen van kleur die nadelen ondervinden. Inmiddels is de term white privilege bekend geworden onder de meeste mensen – white privilege betekent dat je als wit persoon meer voordelen hebt t.o.v. mensen van kleur. Vele witte mensen ontkennen het hebben van een wit privilege, maar als je echt open en eerlijk bent, dan zie je dat je als wit persoon wel zeker voordelen hebt t.o.v. mensen van kleur. Witte mensen hebben meer en betere toegang tot gezondheidszorg en onderwijs, en politie en justitie behandelt witte mensen beter dan niet-witte mensen.
Het probleem met het hebben van deze voordelen is dat je bij jezelf niet ziet dat je in een voordelige situatie zit, omdat je denkt dat het normaal is en voor iedereen geldt. Pas als je in een groep zit die benadeeld wordt, dan merk je het verschil. Jane Elliott vroeg eens tijdens een lezing (zie kort videofragment hier) wie blij zou zijn om behandeld worden zoals mensen van kleur behandeld worden door de samenleving. Niemand stond op. Zelfs al klagen witte mensen over zogenaamd reverse racism (omgekeerd racisme) en positieve discriminatie, toch zouden ze niet willen ruilen. Ze weten heus wel dat hun positie beter is, en sociologische onderzoeken bevestigen die voordelige positie.
Definitie 2: Racisme is raciale vooroordelen + macht
Er is sprake van racisme als je in een machtige(re) positie zit en je op basis van (onbewuste) raciale stereotypes en raciale vooroordelen zo spreekt of handelt dat degene in een achtergestelde groep minder mogelijkheden of rechten krijgt. Ook is er sprake van racisme als de achtergestelde groep nog meer last krijgt van vooroordelen doordat andere mensen hiernaar luisteren en daarnaar handelen. Mensen luisteren namelijk sneller en beter naar mensen in machtigere posities en handelen daar bewust of onbewust naar. Tot nu toe is deze machtige positie een positie van witte mensen en de achtergestelde positie een positie van niet-witte mensen. Deze machtigere positie wordt gerechtvaardigd door het onbewuste vooroordeel dat mensen in de mindere machtige positie het te danken hebben aan hun zogenaamde inferieure biologische of culturele kenmerken.
Een veelgehoord tegenargument is dat mensen zeggen dat ze geen vooroordelen en geen macht hebben, en dus niets met racisme te maken hebben. Ten eerste heeft iedereen vooroordelen, al dan niet bewust of onbewust. En ten tweede kan het zijn dat je denkt dat je ook als wit persoon niet veel macht hebt. Maar wat is macht? Macht is in feite het vermogen om te handelen zoals een mens wil. De een heeft meer vermogen om te handelen zoals hij/zij wil dan de ander. Mensen zien machtige mensen als mensen die invloed kunnen hebben op het beleid van de overheid, op de gang van zaken van een organisatie, op wie hoeveel geld krijgt. Dat is inderdaad macht. Maar je hebt als mens ook macht wanneer jij spreekt over je expertise, over onrecht, over jouw ervaringen, en mensen geloven jou, en passen hun handelingen daarop aan. Je hebt macht als jij uiting geeft aan een wens, en mensen nemen die wens serieus en passen hun gedrag erop aan (al was het maar dat ze het serieus te nemen en begrip te tonen). Macht is invloed kunnen hebben op het gedrag en denken van anderen. Dus ook al voelen witte mensen zich niet machtig, omdat ze zelf in een benarde situatie zitten, ze hebben over het algemeen wel meer macht dan mensen van kleur.
De volgende waargebeurde voorbeelden laten zien in welke situaties je macht kunt hebben, en hoe dat in combinatie met (onbewuste) raciale vooroordelen racistisch is:
1. Als je een leidinggevende bent, en je gelooft niet dat het CV van een zwarte man waar is, en je neemt hem niet aan, dan ben je racistisch. De machtige positie is dat jij leidinggevende bent, en kunt bepalen of je iemand inhuurt of niet (en daarmee invloed hebt op zijn inkomen). Het vooroordeel is dat zwarte mannen vast liegen of overdrijven op hun CV.
2. Als je ondernemer bent, en je denkt dat de mannelijke boekhouder van Colombiaanse afkomst je aan het versieren is en je huurt hem niet in, dan is dat racistisch. De machtige positie is dat jij iemand kunt bepalen of je iemand inhuurt of niet (en daarmee invloed hebt op zijn inkomen). Het vooroordeel is dat mannen van Colombiaanse afkomst je altijd aan het versieren zijn.
3. Als je ambulance medewerker bent, en continu vraagt of de zieke zwarte man aan de drugs is, je het ontkennend antwoord niet gelooft en daardoor de hulpverlening vertraagt, dan is dat racistisch. De machtige positie is dat je als ambulance medewerker wel of niet iemand zorg kan verlenen, en de patiënt wel of niet gezond (of in leven) blijft. Het vooroordeel is dat zwarte mensen aan de drugs zijn.
4. Als je douane beambte bent, en mensen van kleur eerder aanhoudt om hun spullen te checken, je mensen van kleur minder snel het voordeel van de twijfel geeft als ze per ongeluk verboden goederen hebben meegenomen, en hen daarom registreert en/of vervolgt, dan is dat racistisch. De machtige positie is dat je als douane beambte iemand kan registreren en/of vervolgen. De nadelen van vervolging zijn duidelijk, maar ook geregistreerd worden maakt je kwetsbaar voor een volgende ontmoeting met de douane. Het vooroordeel is dat mensen van kleur vaker verboden goederen invoeren met slechte intenties.
5. Als je politie agent bent, en mensen van kleur eerder en harder aanpakt bij een vermoeden van het overtreden van de regels, met verwondingen en soms de dood tot gevolg, dan is dat racistisch. De machtige positie is dat je als politieagent meer bevoegdheid hebt om wapens en vechttechnieken te gebruiken, en iemand zijn vrijheid tot handelen kan beperken. Het vooroordeel is dat mensen van kleur eerder en vaker de regels overtreden, en vaker een bedreiging vormen voor orde en veiligheid.
6. Als je arts bent, en je krijgt in je praktijk in één maand 3x hetzelfde licht getinte kindje met lichte verwondingen. De witte moeder geeft aan dat het komt door het vallen tijdens het spelen, maar jij verdenkt de witte moeder of zwarte vader van kindermishandeling, dan is dat racistisch. De machtige positie is dat jij als arts melding kunt maken van vermeende kindermishandeling, en een dergelijke onterechte negatieve melding impact heeft op het welzijn van kind en ouders. Het vooroordeel is dat witte vrouwen met zwarte mannen vast in een moeilijke gewelddadige relatie zitten.
7. Als je als witte vriendin tegen een andere witte vriendin zegt dat haar zwarte vriend therapie nodig omdat hij altijd zo boos is. De machtige positie is dat de eerste witte vriendin eerder geloofd wordt door haar witte vriendin met zwarte vriend, als ze iets zegt over de mentale toestand van zwarte mensen. Het vooroordeel is dat zwarte mensen die boos zijn therapie nodig hebben voor hun ‘anger issue’.
8. Als je als witte vrouw de politie belt wanneer een donkere jongeman in een witte buurt via de voordeur (met een sleutel, maar dat zie je niet) een huis binnengaat, en deze man wordt aangehouden op verdenking van inbraak, dan is dat racistisch. De machtige positie is dat de politie jou als witte vrouw sneller gelooft. Het vooroordeel is dat donkere jongemannen niet in witte rijke buurten kunnen wonen en daarom een inbraak zouden plegen.
9. Als je in de media werkt, en je maakt programma’s of documentaires waarin mensen van kleur niet, weinig of verkeerd gerepresenteerd zijn, dan is dat racistisch. De machtige positie is dat je invloed hebt op wat anderen zien en horen over mensen van kleur, en daarmee bepaalde stereotypes in stand houdt en zorgt voor verkeerde beeldvorming. Dit heeft invloed op hoe mensen van kleur behandeld worden in de maatschappij, en op hoe mensen van kleur toegang krijgen tot onderwijs, zorg, rechtsbescherming, zoals hierboven beschreven. De vooroordelen zijn alle stereotypes die worden weergegeven.
10. Als je in het bijzijn van kinderen, praat over ‘zo’n typische foute n**** met gouden kettingen’, dan beïnvloed je daarmee het beeld dat kinderen hebben over zwarte mensen, namelijk dat ze fout zijn, gouden kettingen hebben (en dus alleen met geld bezig zijn) en dat je zwarte mensen negatieve kwetsende benamingen (zoals n****) mag geven. Hiermee houd je een negatief stereotype in stand die beïnvloed hoe zo’n kind gaat denken over zwarte mensen en dat je ze als minder kunt behandelen (zoals in alle bovenstaande voorbeelden). De machtige positie is dat jij de woorden van (witte) ouders geloofd worden. Het vooroordeel is dat zwarte mensen die gouden kettingen hebben “typisch fout” zijn.
In bovenstaande voorbeelden zijn twee type situaties van hoe je als mens invloed hebt op het denken en doen van anderen.
– Het gedrag en de uitspraken van persoon x hebben invloed op het leven van persoon z.
– Het gedrag en de uitspraken van persoon x hebben invloed op hoe persoon y denkt en zich gedraagt tegenover persoon z.
Voorbeelden 1 t/m 6 zijn voorbeelden van de directe invloed op het leven van een ander.
Voorbeelden 7 t/m 10 zijn voorbeelden van de indirecte invloed op het leven van een ander.
Macht
Voorbeelden 1 t/m 6 laten posities zien van bijvoorbeeld een arts, politie agent, leidinggevende en beleidsmaker, die de meesten wel als min of meer machtig kunnen zien. Voorbeelden 7 t/m 10 laten echter zien dat je ook in een positie die niet direct als machtig gezien wordt, invloed kunt uitoefenen op het leven van anderen. Bij deze voorbeelden kun je als witte man of vrouw invloed uitoefenen op het leven van een ander, omdat je wit bent. Wat heeft wit er mee te maken? Witte mensen krijgen t.o.v. mensen van kleur sneller het voordeel van de twijfel, zij worden sneller geloofd en wat zij zeggen wordt eerder als juist, kundig of intelligent gezien. Dat is de invloed van een racistische samenleving met bijbehorende stereotype beelden. Als je sneller geloofd wordt of als juist, kundig of intelligent wordt aangezien, dan heb je meer macht. Wat jij zegt of doet, doet er meer toe. Wat je zegt of doet, heeft invloed op het gedrag van ander. Als mensen hun gedrag of gedachten aanpassen aan jouw gedrag of woorden, dan is dat ook macht.
http://www.miramero.com/blog/ik-ben-geen-racist/