Ze kennen hen niet eens, weten niets over hun achtergrond en levensgeschiedenis, en/of aandoening door ziekte of ongeval,
maar vellen door keiharde uitspraken over iedereen een oordeel...Voorál ook nog vaak (ver)oordelen op uiterlijke dus zichtbare
of hoorbare kenmerken die niet in hun bekrompen denkwereldje en kokervisie passen.
Een vriend van ons is inmiddels ook niet meer volledig mobiel
door een neurologische aandoening, die als gevolg onduidelijk articuleren en waggelend lopen tot gevolg heeft, met soms door zijn
benen zakken, wat zonder 'waarschuwing' onverwachts kan gebeuren. Op een terrasje en even gezellig een pilsje drinken of een
wijntje drinken bijvoorbeeld bij het eten in restaurants doet hij niet meer. Omdat mensen onheroepelijk aankomen met misselijke
opmerkingen als: "nou meneer, volgende keer maar iets minder nemen" en meer van dit 'fraais' zodra hij opstaat en zijn evenwicht
probeerd te bewaren.
Spreek je die kortzichtige lui er op aan en vraag je ze eens minder snel hun oordeel te vellen, mét uitleg waarom onze vriend zo
loopt, zijn er maar weinig mensen die hun verontschuldiging aanbieden, de meesten worden nog pissig ook notabene en zeggen dan, dát kon
ik toch niet weten! (alsof wij het hun even hadden moeten vertellen...zodat zij niet zo'n beschamende flater konden slaan....)
Hoe dom kan een mens zijn.
* * * *
CITAAT:
Je gaat het pas zien als je het doorhebt
Dat er in de ochtend om 10 uur al voorbijgangers informeerden of ik dronken was, terwijl ik broodnuchter mijn hondje uitliet: het was kwetsend
Mijn vriend Gerrit, die inmiddels is overleden aan ALS, klaagde nauwelijks tijdens zijn ziekte. Misschien dat ik me daarom zo goed herinner hoe hij foeterde over de reacties die hij kreeg op de rolstoel, waar zijn ziekte hem toe veroordeeld had. ‘Ze gaan harder tegen je praten en ze denken ook nog dat je zwakbegaafd bent,’ zei hij hierover. En dan vat ik het beleefd samen.
Ik kon me er iets bij voorstellen en bevestigde zijn uitlating. Als arts wist ik waar hij het over had, het gevoel dat hij beschreef kende ik uit mijn studie en gelukkig niet uit eigen ervaring.
Dat is inmiddels veranderd, en op grond van wat ik heb meegemaakt zal ik nooit meer beweren dat het wel meevalt met wat je beleeft als gehandicapte. Het valt namelijk helemaal niet mee. Je wordt beoordeeld op wat je NIET kunt, ongeacht alles wat je nog wel beheerst.
Gerrit was een slimme man, zijn spierziekte veranderde hier niets aan. Ook al zat hij noodgedwongen in een rolstoel, tot zijn veel te vroege einde kon hij heel goed nadenken. De mensen die denken dat je geen normale intelligentie bezit als je niet meer zelfstandig kunt lopen, zaten er niet alleen naast, ze beledigden hem enorm. Dat er tegen hem werd geschreeuwd in plaats van normaal gesproken, omdat hij het anders wel niet zou begrijpen… Het is slechts een klein voorbeeld van alles wat hij onnodig heeft moeten doorstaan, los van de onvermijdelijke last die ALS hem al bezorgde.
Helaas heb ik hetzelfde aan den lijve moeten ervaren. Hoewel ik aan een veel minder ernstige ziekte leed, resulteerde moeizaam lopen ook in de conclusie dat mijn intelligentie gerelateerd was aan mijn tred: niet erg best dus…
Behalve dat veel mensen zich gedroegen alsof ik zwakbegaafd was, stuitte ik ook nog op vooroordelen over alcohol. Toegegeven: oppervlakkig beschouwd liep ik alsof ik dronken was, maar dat dan wel gedurende het hele etmaal. Dat er in de ochtend om 10 uur al voorbijgangers informeerden of ik dronken was, terwijl ik broodnuchter mijn hondje uitliet: het was kwetsend en ver van mijn realiteit.
Later begreep ik dat je nog blij mag zijn dat mensen hun verdenkingen expliciet benoemden. De mensen die niets zeggen, maar het je wel laten voelen, zijn vele malen pijnlijker. Een spontane ontkenning bevestigt slechts het vooroordeel, en is daarmee volstrekt zinloos. Ik herinner me opluchting toen de vragen onschuldiger werden; “Bent u bevangen door de hitte tijdens het hardlopen?” Ineens vatte ik het op als een teken van vooruitgang.
Zelfs partners blijft weinig bespaard. De weduwe van Gerrit vertelde over meewarige blikken die haar ten deel vielen terwijl ze haar man voortduwde. Alsof ze zijn verzorgster was in plaats van de trotse geliefde van een ernstig zieke man..
Ook mijn vriendin maakte van alles mee naast deze zatlap. Misschien maakt het onbegrip dat ook haar trof, terwijl ze volstrekt onschuldig was, me nog wel het meest boos. Je zou iedereen een paar dagen zitten in een rolstoel of het duwen daarvan toewensen.
Bram Bakker
Psychiater
