Voorganger van ‘zwakke’ supernova-explosie opgespoord

[univers]

Astronomen hebben in archieven van de Hubble-ruimtetelescoop beelden opgespoord van een ster die enkele jaren later betrokken was bij een bijzondere supernova-explosie (Nature, 7 augustus). De ster, een blauwe ‘heliumster’, droeg geleidelijk materie over aan een witte dwerg – het compacte restant van een ster die aan het einde van zijn leven is gekomen. Gevolg: een enorme explosie, maar wel één die aanzienlijk minder hevig was dan vergelijkbare supernova-explosies. Deze specifieke supernova wordt ingedeeld bij type Iax, een vrij recent ontdekte klasse van supernova-explosies. Deze sterontploffingen zijn tientallen keren zwakker dan supernova’s van type Ia, die ook door witte dwergen in dubbelstersystemen worden veroorzaakt. Type Iax komt ongeveer vijf keer minder vaak voor dan type Ia. De zwakke supernova SN 2012Z werd in januari 2012 opgemerkt in het 110 miljoen lichtjaar verre sterrenstelsel NGC 1309. Bij toeval was dat een stelsel dat de jaren daarvóór regelmatig met de Hubble-ruimtetelescoop was bekeken. Op die eerdere beelden was op de positie van de latere supernova inderdaad een ster te zien: een ster die zijn buitenste, waterstofrijke lagen was kwijtgeraakt, waardoor zijn hete, heliumrijke inwendige bloot kwam te liggen. Voor sommige theoretici was dat geen verrassing. Zij hadden in 2009 al voorspeld dat supernova’s van type Iax plaatsvonden in dubbelstersystemen bestaande uit zo’n heliumster en een witte dwerg. Het voorspelde scenario gaat uit van twee om elkaar draaiende sterren die respectievelijk zeven en vier keer zo zwaar zijn als onze zon. De zwaarste van de twee zwelt als eerste op, draagt een groot deel van zijn massa over aan zijn begeleider en verandert in een witte dwerg. Vervolgens gebeurt hetzelfde met de ster die aanvankelijk lichter was en nu een deel van zijn extra materie teruggeeft aan de oorspronkelijke eigenaar. Deze laatste wordt daardoor instabiel, en ontploft. Anders dan bij supernova’s van type Ia wordt deze explosie de witte dwerg niet fataal. Er blijft een gehavend restant achter, dat ook wel een ‘zombiester’ wordt genoemd. (EE)



OVER DIT BEELD:
De inzet paneel is een paar van de Hubble Space Telescope beelden van het spiraalstelsel NGC 1309 die werden genomen vóór en na het verschijnen van Supernova 2012Z, in de rand van de melkweg. De witte X-vormige functie aan de top van het beeld van het sterrenstelsel geeft de locatie van de supernova

http://hubblesite.org/newscenter/archiv ... 2/image/a/