Heldere rode nova was gevolg van botsende sterren

[univers]

Een grote stellaire explosie die begin dit jaar werd waargenomen in het naburige sterrenstelsel M31, was waarschijnlijk het gevolg van een botsing tussen een rode reuzenster en een andere ster. Dat blijkt uit waarnemingen met de Liverpool Telescope en de Hubble-ruimtetelescoop, waarvan de resultaten vandaag worden gepresenteerd op de National Astronomy Meeting van de Royal Astronomical Society in Llandudno (Wales). De stellaire uitbarsting werd in januari 2015 voor het eerst opgemerkt. Aanvankelijk dachten astronomen dat het om een ‘klassieke’ nova ging – een redelijk veel voorkomend verschijnsel. Maar de helderheids- en kleurontwikkeling wees al snel in de richting van een heviger soort explosie: een heldere rode nova. Klassieke nova’s ontstaan in dubbelstersystemen waarin materie van een normale ster op het oppervlak van een begeleidende witte dwerg valt. Dat resulteert uiteindelijk in een vrij korte thermonucleaire explosie. In M31, beter bekend als het Andromedastelel, zijn elk jaar een stuk of dertig van die explosies te zien. Rode nova’s zijn veel zeldzamer, en over hun oorzaak is nog weinig bekend. Maar uit berekeningen blijkt dat een botsing tussen twee sterren tot verschijnselen leidt die sterk aan een rode nova doen denken. Zo’n botsing kan optreden in een dubbelstersysteem waarin de sterren geleidelijk naar elkaar toe spiralen. De Britse astronomen hebben de rode nova in M31 in de loop van de weken niet alleen zwakker en roder zien worden, maar konden ook heel nauwkeurig zijn positie meten. Vervolgens is het gegevensarchief van de Hubble-ruimtetelescoop doorzocht op mogelijke beelden van de voorloper van de rode nova. En die is waarschijnlijk gevonden: het was een rode reuzenster. Met welk soort ster de rode reus in botsing is gekomen, is onbekend. Maar de overeenkomsten met andere uitbarstingen van dit type zijn treffend. (EE)



Image of a "Light Echo" illuminating dust around V838 Monocerotis (V838 Mon), another rare example of a red nova. Credit: NASA and The Hubble Heritage Team (AURA/STScI

https://www.ras.org.uk/news-and-press/2 ... a-outburst