Radio-astronomen zien zwart gat tot leven komen

[univers]

Waarnemingen met onder meer de radiotelescoop in Westerbork hebben bevestigd dat het superzware zwarte gat in het centrum van het sterrenstelsel NGC 660 tot leven is gekomen. Nadat het object in 2012 de eerste tekenen van leven vertoonde, laten recente waarnemingen zien dat zich ook een ‘jet’ van uitgestoten materiaal heeft gevormd. De resultaten van de waarnemingen worden vandaag gepresenteerd op de National Astronomy Meeting van de Royal Astronomical Society in Llandudno (Wales). Bijna elk volwaardig sterrenstelsel, inclusief onze Melkweg, heeft een kolossaal zwart gat in zijn centrum. Doorgaans vertonen deze objecten weinig activiteit. Pas als ze materie uit hun omgeving weten aan te trekken – inde vorm van sterren en/of gaswolken – komen ze tot leven. Die materie verdwijnt niet rechtstreeks in het zwarte gat, maar spiraalt er geleidelijk naar toe. Tegelijkertijd wordt een deel van de materie terug de ruimte in geblazen. Het zwarte gat in NGC 660 heeft mogelijk miljoenen jaren ‘honger’ moeten lijden voordat het in 2012 weer actief werd. Vanaf dat moment is het object uitgebreid waargenomen met een groot Europees netwerk van radiotelescopen. Individuele radioschotels hebben een beperkte ‘beeldscherpte’, maar daar kan wat aan worden gedaan door radioschotels die op grote afstanden van elkaar staan met elkaar te verbinden. De beelden die met behulp van deze zogeheten interferometrie-techniek zijn verkregen, laten details van ongeveer een lichtjaar groot zien. Dat lijkt misschien niet zo indrukwekkend, maar daarbij moeten we wel bedenken dat NGC 660 42 miljoen lichtjaar van ons verwijderd is. De nieuwe radiobeelden tonen een zeer heldere radiobron in het centrum van NGC 660, precies op de plek waar zich het superzware zwarte gat zou moeten bevinden. Archiefonderzoek heeft geleerd dat deze bron in 2010 nog niet te zien was. De materie die in gebundelde vorm de ruimte in wordt geblazen, heeft een snelheid van ongeveer 30.000 kilometer per seconde – een tiende van de lichtsnelheid. Verder onderzoek van deze ‘jet’ moet uitwijzen hoeveel materie door het zwarte gat is opgeslokt. Naar verwachting zal de lengte van de jet in de loop van de jaren toenemen. (EE)



A composite optical image of the polar ring galaxy NGC 660, made using the Gemini Multi-Object Spectrograph on the Frederick C. Gillett Gemini North Telescope, in August 2012. Credit: Gemini Observatory / AURA. Click for a full size image

https://www.ras.org.uk/news-and-press/2 ... me-to-life