Tegendraadse draaiing van Jupiters wolkenwervels verklaard

[univers]

Canadese en Duitse planeetonderzoekers hebben voor het eerst het ontstaan van de wolkenbanden en -wervels in de dampkring van de reuzenplaneet Jupiter succesol gesimuleerd met behulp van computerberekeningen. De nieuwe resultaten zijn vandaag gepubliceerd in Nature Geoscience. De dampkring van de grotendeels gasvormige reuzenplaneet Jupiter wordt gekenmerkt door brede, equatoriaal georiënteerde wolkenbanden (met windsnelheden tot 550 kilometer per uur) en talloze kleine en grote 'cyclonen', waarvan de Grote Rode Vlek de allerbekendste is. Het ontstaan van de donkere banden en heldere zones in de Jupiterdampkring was nooit naar volle tevredenheid verklaard. Ook was niet duidelijk waarom de wervelstormen op Jupiter de andere kant op draaien dan op aarde, namelijk met de wijzers van de klok mee op het noordelijk halfrond van de planeet en tegen de wijzers van de klok in op het zuidelijk halfrond. De gedetailleerde nieuwe computersimulaties lijken nu uit te wijzen dat de wolkenbanden ontstaan door de wisselwerking van omhoog rijzend gas - afkomstig vanuit het inwendige van de planeet - met stabiele atmosferische lagen in de bovenste 350 kilometer van de dampkring. Dat de wervelstormen 'de verkeerde kant op' draaien, is volgens de onderzoekers te danken aan het feit dat de wervels op Jupiter aan de bovenzijde van een omhoog bewegende gaskolom gevormd worden, terwijl ze op aarde juist aan de onderzijde ontstaan. De onderzoekers zijn er nog niet in geslaagd om de lange levensduur van de wolkenwervels op Jupiter goed te verklaren. De meeste 'leven' langer dan een jaar, terwijl ze in het computermodel hooguit enkele dagen blijven bestaan. Vermoedelijk komt dat doordat in de computersimulatie bewust voor een te lage viscositeit van de atmosfeer is gekozen, om de benodigde rekentijd enigszins binnen de perken te houden. De extreem lange levensduur van de Grote Rode Vlek (minstens 350 jaar) blijft echter onverklaarbaar; vermoedelijk spelen hier nog andere processen een rol. (GS)



Comparison of an image of Jupiter and the new computer simulations. The image (left) shows Jupiter’s clouds patterned by strong winds. East- and westward wind bands produce the colored stripes. Anti-cyclonic whirlwinds are recognizable as brighter spots in the lower part of the image. With a diameter of 16,000 kilometers, the Great Red Spot is the largest whirlwind in our solar system. In the computer simulation (right) anti-cyclonic winds are shown in blue, cyclonic winds in red. The cyclonic rings are also visible as darker rings in the Jupiter image (left).

http://www.mps.mpg.de/4367101/PM_2015_1 ... hen_anders