Ontstaan van reusachtig inslagbekken op de maan ontraadseld

Voor reportages die betrekking hebben op wetenschappelijke zaken.
Plaats reactie
Gebruikersavatar
univers
Observer
Berichten: 33354
Lid geworden op: 27 jan 2013, 11:10

Ontstaan van reusachtig inslagbekken op de maan ontraadseld

Bericht door univers » 28 okt 2016, 07:33

Gegevens van de Amerikaanse maanmissie GRAIL hebben meer inzicht gegeven in de aard van het 930 kilometer grote inslagbekken Mare Orientale op de maan. De resultaten bieden een verklaring voor het ontstaan van deze ‘superkrater’ (Science, 28 oktober). Mare Orientale ligt grotendeels voorbij de uiterste westrand van het vanaf de aarde waarneembare deel van de maan. Het meest opvallende aan dit naar schatting 3,8 miljard jaar oude inslagbekken is een drietal concentrische ringen van gesteente. Wetenschappers steggelen al jaren over de wijze waarop deze ringen zijn ontstaan, maar dankzij de GRAIL-gegevens lijkt nu echt de knoop te zijn doorgehakt. Met de beide GRAIL-sondes zijn de lokale afwijkingen in het zwaartekrachtsveld van de maan in kaart gebracht, zoals die worden veroorzaakt door ondergrondse ‘overschotten’ en ‘tekorten’ aan massa. Dat heeft geresulteerd in een soort röntgenfoto van het inwendige van de maan. Deze informatie is nu gebruikt om een computermodel van de vorming van Mare Orientale te kunnen verbeteren. De GRAIL-gegevens hebben onder meer uitsluitsel gegeven over de grootte en ligging van de tijdelijke krater die onmiddellijk na de inslag (van een waarschijnlijk 65 kilometer grote planetoïde) ontstond. De rand van deze ‘oerkrater’ lijkt tussen de binnenste ringen van Mare Orientale te hebben gelegen. Het computermodel laat zien wat zich onmiddellijk na de inslag moet hebben afgespeeld. Na de inslag veerde de maankorst terug, waardoor dieper gelegen warm, kneedbaar gesteente naar het inslagpunt kon stromen. Door deze binnenwaartse stroming ging de bovenliggende korst barsten en verschuiven. Op die manier zijn de kilometers hoge kliffen van de twee buitenste ringen ontstaan. Tegelijkertijd werden de sporen van de oorspronkelijke krater uitgewist. De binnenste ring ontstond op een andere manier. Het centrale deel van de krater veerde zo hard terug, dat er een tientallen kilometers hoge verheffing ontstond. Deze was echter niet stabiel en stortte vlak na zijn ontstaan ineen. Het materiaal van deze kortstondige ‘superberg’ verspreidde zich over de omgeving, waardoor een centrale ‘piekring’ ontstond. Ditzelfde scenario lijkt zich ook te hebben afgespeeld in het veel kleinere Schrödingerbekken, waar wetenschappers vorige week over hebben bericht. (EE)

Afbeelding

Kaart, gebaseerd op gegevens van de maansondes LRO en GRAIL, van het 930 kilometer grote inslagbekken Mare Orientale. In de rode gebieden ligt meer massa opgeslagen dan gemiddeld, in de blauwe minder. (Ernest Wright, NASA/GSFC Scientific Visualization Studio)

http://news.brown.edu/articles/2016/10/orientale
Een mens is net een open boek, je moet het enkel kunnen lezen.

Gebruikersavatar
univers
Observer
Berichten: 33354
Lid geworden op: 27 jan 2013, 11:10

Re: Ontstaan van reusachtig inslagbekken op de maan ontraadseld

Bericht door univers » 02 nov 2016, 05:36

In het hart van dit bekken op de maan loopt een slingeruurwerk harder

Onderzoekers hebben ontdekt dat de zwaartekracht in dit opmerkelijke bekken veel groter is dan daar buiten.

We hebben het over het Orientale-bekken. Het is een 930 kilometer grote krater die tot wel 12 kilometer diep is. De krater wordt een bekken genoemd, omdat deze zo enorm is en omringd wordt door ringen.

Groot verschil
Gegevens van NASA’s GRAIL-missie tonen nu aan dat de zwaartekracht in het bekken ongeveer 0,3 procent groter is dan daarbuiten. Ook op aarde kan de zwaartekracht van plek tot plek verschillen, maar de verschillen op de maan zijn tien keer groter dan de verschillen op aarde. “Die zwaartekrachtsverschillen zijn al een tijdje bekend, maar niet met deze precisie,” vertelt onderzoeker Jay Melosh. “Als je op het oppervlak van de maan zou wandelen, zou het je waarschijnlijk niet opvallen, maar als je een slingeruurwerk zou hebben, zou je waarschijnlijk zien dat het in het bekken sneller loopt.”

Inslag
De nieuwe metingen geven ook meer inzicht in het ontstaan van de bijzondere krater die – zoals gezegd – omringd wordt door ringen. Zo wijst het verschil in zwaartekracht erop dat zich onder het centrum van het bekken gesteenten bevinden die een grotere dichtheid hebben dan gesteenten elders op de maan. De nieuwe metingen bevestigen modellen die suggereren dat het bekken en de omringende ringen ongeveer 3,85 miljard jaar geleden ontstonden toen een planetoïde op de maan insloeg. De onderzoekers schatten dat de planetoïde ongeveer 65 kilometer groot was. In de tijd dat de planetoïde insloeg, was de maan wat warmer dan vandaag. En die hogere temperaturen zorgden ervoor dat gesteenten in de mantel wat vrijer konden bewegen. Na de inslag stroomden die warmere gesteenten naar de plek waar de planetoïde was ingeslagen. Het zorgde ervoor dat de bovenliggende korst werd meegesleurd en onder die enorme druk scheurde. Zo ontstonden breuken die we nu als twee reusachtige ringen rond het bekken zien.

De onderzoekers hopen door de kraters die miljarden jaren geleden op de maan ontstonden, te bestuderen ook een beter beeld te krijgen van de vorming van planeten zoals de aarde. Want als de maan door al deze inslagen werd geraakt, moet de aarde ook wat te verduren hebben gehad. “De jonge aarde zag er waarschijnlijk net zo uit als de maan. Wij kijken als het ware terug in de tijd en zien hoe de aarde eruit zou hebben gezien als het geen platentektoniek – en dus geologische activiteit – zou hebben gehad die de sporen van vroege inslagen uitwist.”

Afbeelding

Afbeelding

Earth's moon as observed in visible light (left), topography (center, where red is high and blue is low), and the GRAIL gravity gradients (right). The Procellarum region is a broad region of low topography covered in dark mare basalt. The gravity gradients reveal a giant rectangular pattern of structures surrounding the region.
Image Credit: NASA/GSFC/JPL/Colorado School of Mines/MIT

http://www.purdue.edu/newsroom/releases ... basin.html
Een mens is net een open boek, je moet het enkel kunnen lezen.

Plaats reactie