om te gebruiken.
Arend Landman:
Verband tussen speelkaarten, tarot en de boom des levens van de kabbala kaarten
waren bedoeld voor onderricht en meditatie.
In 1989 heb ik een zomerweek over de kabbalah gevolgd die een grote indruk op mij heeft gemaakt omdat daarvoor voor mij meerdere dingen op hun plek vielen. Deze werd gegeven door Daniël van Egmond in een zaal aan het Willem van Noortplein in Utrecht. Terloops vertelde hij dat de tarot gebaseerd is op boom des levens of levensboom uit de kabbala. Dat intrigeerde me.
Speelkaarten fascineren me al vanaf mijn jeugd. Mede daarom heb ik een SPEELKAARTEN-WERKBOEK samengesteld en verspreid. In meerdere boeken had gelezen dat speelkaarten oorspronkelijk niet bedoeld waren om ermee te spelen, maar dat ze voor educatieve doeleinden waren ontwikkeld. De auteurs schreven niet wat men nu precies met die speelkaarten wilde overdragen.
In het boek “Kabbala” dat André Peters schreef in de jaren vijftig van de vorige eeuw vond ik een tekst over het ontstaan van de tarot die me aansprak. Deze laat ik hieronder in verkorte vorm volgen. Later heb ik me daar verder in verdiept via het boek “The Qaballistic tarot” van Robert Wang.
De foto boven dit artikel is een levensboom die ik destijds gezaagd heb uit triplex aan de hand van een kleurenkopie van een plaat uit dat boek van wang. In die boom des levens is de relatie tussen de boom des levens en de Tarot weergegeven. Ook het onderstaande schema, dat kan worden gezien als een verheldering van de tekst van André Peeters, komt uit “The Qaballistic Tarot”.
Wanneer de kabbalist op reis ging en zich verplaatste, nam hij graag in deze oude tijden de afbeelding van de Boom des Levens voor zijn meditaties mee. Maar met één Boom kon hij deze zaak niet afdoen, want de Levensboom herhaalt zich in de vier werelden. Hij moest dus vier levensbomen meenemen, waarin vier maal de Heilige Naam, de ‘Jod-Hé-Vau-Hé’, zich anders manifesteert.
In een tijd waarin men dit met de hand tekende en kleurde op perkamentrollen, was het niet eenvoudig om er mee op reis te gaan. Om de vier levensbomen in een klein bestel te kunnen vervoeren, nam hij ze mee in de vorm van pakjes kaarten.
De staven of klavers
Wanneer hij de Levensboom beschouwde, begon hij met de eerste wereld. Deze eerste wereld (Atziluth), die wij kenschetsen met de letters van de Heilige Naam, nu in een indaling door de vier werelden, correspondeert met de letter ‘Jod’, dat is de Vaderwereld, de vuurletter, die zich wil storten in de eerste scheppingsdrift. De opdracht van dit scheppen noemde men de staven of scepters. Men ontwierp dus tien Sephiroth en maakte tien kaarten van scepter 1, scepter 2, scepter 3 enzovoort. Zo ontstonden tien kaarten van en troef, die wij noemen de staven of scepters. Deze staven zijn door ons in het moderne kaartspel – dat hiervan is afgeleid – voorgesteld als klaver, de bloeiende staven.
Zo heeft men de eerste troef geschapen, staven of scepters om de goddelijke wereld met zijn tien Sephiroth uit te beelden. De Heilige Naam, de ‘Jod-He-Vau-He’ van deze eerste Boom, duidde men aan als de vier honneurs: men beeldde een koning en een koningin af voor de Wereldvader en de Wereldmoeder (respectievelijk ‘Jod’ en ‘He’).
Voor de letter ‘Vau’ nam men een ridder – in de middeleeuwen te paard (en deze kaarten stammen uit de middeleeuwen, toen ze handgedrukt werden).
Voor de slotletter, de slot ‘He’, de vormgeving, de apotheose van het plan van de wereldmoeder, tevens een aanduiding van de volgende wereld, die uit Malkuth een aanvang neemt, noemde men daarom als Malkuth die de Kether was van de volgende Boom: de page, de brenger van het nieuws, van het nieuwe Universum.
De vier honneurs werden dus samengesteld uit: koning, koningin, ridder en page, die allen werden afgebeeld met een scepter of staf in de hand.
De bekers of harten
De volgende wereld is de wereld van Briah, de oertypenwereld, de Mariawereld, de Wereldmoeder-sfeer met de Elohim. Zij ontvangt de impuls van de ‘Jod’ en zij neemt deze impuls op in haar letter ‘He’, in haar eerste omhuiving, in haar wereldziel.
Deze wereldziel drukken wij uit als een maanschaal tegenover de zonne-impuls van de ‘Jod’. Deze maanschaal is de vorm van onze bekers en de bekers zijn in het moderne kaartspel geworden tot harten. Zij corresponderen met het element water, zoals de eerste wereld correspondeert met het element vuur.
In Kether zijn water en vuur als geestelijke elementen verenigd in een mystieke harmonie, terwijl wij hier de vijandigheid van deze twee elementen na de splitsing volkomen kennen.
Men schiep dus de tien troefkaarten van bekers of harten en maakte vier honneurs, waarbij koning, koningin, ridder en page met een beker in de hand werden afgebeeld.
De zwaarden of schoppen
De derde wereld, de formatieve wereld van Yetzirah, de bemiddeling door de Hierarchien in het Goddelijke leven, werd uitgedrukt door een zwaardletter van de Zoon, de letter ‘Vau’, de bliksemletter; zij correspondeert met het element lucht.
Deze werd in kaarten vastgelegd door de tien kaarten van de Sephiroth met de zwaarden, met de zwaardletter. Ook de honneurs kregen alle een zwaard in de hand. In de late Middeleeuwen schaften de vakgilden in hun politieke strijd de zwaarden of ridderlijke degens af en vervingen ze door schoppen of spaden.
De slotwereld, de wereld van Assiah, heeft als element aarde en men drukte dit uit door de triomf van de vorm, door de gouden munten van deze aarde te smeden, die men merkwaardigerwijs in de Kabbala afbeeldt als ronde munten waarin een vijfhoek staat gegraveerd met de punt omhoog. Men noemde daarom deze munten de pentakels.
De pentakels of ruiten
In onze tijd heeft men die quint-essentie, dat vijfde element, dat stralende Goddelijke element, vergeten! En in onze materialistische wereld heeft men de pentakels veranderd in de vier elementen, in de munten, die wij uitdrukken door ruiten, vierkanten. De oude Kabbalisten willen hiervan niets weten, zij nemen de vijfhoekige sterren. Ook hier vindt men dus weer de tien troefkaarten van pentakels en de vier honneurs, die alle een pentakel in de hand dragen.
Zo ontstaat het kaartspel dat wij noemen de Tarot, welke dus vier troeven van tien kaarten kent, plus vier maal vier honneurs, de heilige Naam door alle werelden heen, tezamen 56 kaarten. Bij deze 56 kaarten voegde de Kabbalist 22 plaatjes, die corresponderen met de 22 microkosmische paden, waarop de kabbalist mediteert wanneer hij zich verheft in een andere sfeer.
Deze 22 paden corresponderen met de 22 letters van het Hebreeuwse alfabet en op een goede Tarot zijn op deze 22 plaatjes deze letters afgebeeld. De figuren hebben alle de vorm van letters en de symboliek van de uitbeelding op de plaatjes correspondeert met de waarde van de letter.
Zo slaagde de Kabbalist erin met een pak van 78 kaarten rondreizend, vier Levensbomen met 22 paden bij zich te dragen voor zijn meditatie.
http://www.arendlandman.nl/
), die veelal met de Egyptische leer te maken heeft gehad en lange tijd afgesplitst was van de latere Joden in Israel.
