De grote hervormer Maarten Luther (1483 – 1546) is namelijk geboren op 10 november 1483. Hij wordt geassocieerd met de zwaan. Dat is te herkennen op oude afbeeldingen van hem met een zwaan en een zwanenveer (ouderwetse pen), aan de zwaan op de kerktorens van Lutherse kerken en in het gedichtje:
De Doopsgezinden hebben een houten huisje,
de Roomsen hebben een kruisje,
de Calvinisten hebben een haantje
en de Lutheranen hebben een zwaantje!
Sommige protestanten vieren hervormingsdag op 31 oktober omdat Maarten Luther misstanden in de Rooms Katholieke kerk aan de kaak stelde toe hij op 31 oktober 1515 een plakkaat met 95 stellingen aan de duur van de slotkerk in Wittenburg timmerde. Waarom is Maarten Luther in verband gebracht met de zwaan? Dit is terug te voeren op een legende die verwijst naar een uitroep die de Tsjechische theoloog en hervormer Jan Hus (Hus is Tsjechisch voor gans) in 1415 in Praag gedaan zou hebben op de brandstapel waar hij werd terechtgesteld: “Jullie verbranden nu een gans, maar er zal een zwaan uit zijn as herrijzen”. Men herinnerde zich later deze woorden van Hus en meende dat zij betrekking hadden op Maarten Luther. De zwaan werd zo het symbool van Luther en de Lutherse kerk.
De zwaan is een krachtig totemdier dat staat voor gratie, zuiverheid, transformatie, kracht, liefde en trouw. In de zwaan komen de twee elementen water en lucht komen samen. In beide elementen, die respectievelijk kunnen staan voor voelen en denken, kan de zwaan elegant bewegen. De witte kleur van de zwaan symboliseert zuiverheid. Bij de Kelten was de zwaan een heilig dier. In hun sprookjes zijn zwanen boodschappers van de goden. In de Indiase mythologie van het hindoeïsme staan de zwanen met hun ‘muziek’ die door de vleugels wordt gemaakt voor het inademen en uitademen van de heilige levensadem. Bij de indianen brengt zwaan tijden van transformatie, veranderde staten van bewustzijn en ontwikkeling van intuïtieve vermogens.
Het thema van transformatie in een zwaan komt al voor in de mythe waarin de Griekse oppergod Zeus (Jupiter) zichzelf vermomde als zwaan om Leda, vrouw van Tyndareus, de koning van Sparta, te schaken. Daardoor werd de zwaan een symbool van vervulde hartstocht. Zwanen zijn monogaam: een paar blijft hun hele leven bij elkaar. Mede daarom wordt de zwaan ook gezien als een symbool van trouw en romantiek. Verder vormen twee zwanenhalzen een hart.
Leuk om te zien: Ted Andrews koppelt de zwaan aan het veertiende symbool van de tarot: matiging. In zijn boek Totemdier Tarot schrijft hij dat de lange statige nek van de zwaan de verbinding tussen het hogere en het lagere verzinnebeeldt. Volgens hem betekent de verschijning van de zwaan dat nieuwe dimensies en nieuwe dromen op het punt staan zich te openbaren. Hij schrijft onder andere:
De zwaan voedt zich met zachte waterplanten. Zijn snavel is zo gevoelig dat hij deze onder water kan gebruiken als tastorgaan. Dit weerspiegelt dat er in ons een groeiende sensitiviteit voor nieuwe dimensies en de bijbehorende energievelden zal ontwaken We worden gevoeliger voor zowel onze eigen emoties als voor die van anderen.
Zwaan herinnert je eraan dat je nieuwe dingen moet uitproberen terwijl je ondertussen vast blijft houden aan je huidige zekerheden. Hij moedigt je aan om niet bang te zijn natte voeten te krijgen tijdens nieuwe ondernemingen, maar tegelijkertijd nooit zover te gaan als blindelings in het water te springen en alles wat je hebt bereikt in de steek te laten. De zwaan geeft je een lesje in balans. Net zoals in het sprookje van het lelijke eendje van de Deen Hans Cristian Anderson, heeft alles de tijd nodig om uit te groeien tot zoiets moois als een zwaan. Dat nieuwe dimensies zich voor je openen, wil nog niet zeggen dat je je nu moet haasten. Geduld en evenwicht zijn hier essentieel.
De zwaan is een nationaal diersymbool van Denemarken, Finland en het Verenigd Koninkrijk. Dat er een relatie zou kunnen zijn tussen Engeland en zwanen blijkt ook uit het bekende oude kinderliedje
Witte zwanen, zwarte zwanen,
Wie gaat er mee naar Engeland varen?
Engeland is gesloten,
De sleutel is gebroken.
Is er dan geen smid in het land,
Die de sleutel maken kan?
Laat doorgaan, laat doorgaan,
wie achter is moet voorgaan.
De taalkundige Gerrit Jan Boekenoogen opperde dat dit liedje een Germaanse oorsprong kent: Engeland was het land van de engelen, het zielenrijk. Het liedje zou ook te maken kunnen hebben met de handelsbeperkingen in de “Acte van Navigatie” (1651) van de Britse edelman Oliver Cromwell (1599-1658), die de Nederlandse handel schaadden.
De KLM koos het dier als logo vanwege de grootte, kracht en het trouwe imago van de vogel. Dat vind ik een slimme zet. Veel mensen worden innerlijk geraakt bij het zien van deze gracieuze watervogel. In de tijd dat ik nog veel ballondieren maakte voor kinderen, merkte ik vaak dat meisjes graag een witte zwaan wilden hebben. Zwanen zijn in Nederland en België zeer algemeen. Als gevolg van reclamecampagnes gaan mensen zwanen en de bijbehorende positieve gevoelens associëren met de KLM. Het is een vorm van ankeren zoals dat bekend is binnen NLP
...........
Ik las eens ergens dat sommige beige jonge zwanen later pas wit worden, komt doordat ze hier ooit vermengt zijn met de oorspronkele witte zwanen uit Polen, die hier zijn gebracht speciaal om hun veren die voor kussens enz gebruikt werden.