Zealandia: Aarde's Nieuwe Continent

[univers]

Het continent heeft de naam Zealandia gekregen en bevat onder meer Nieuw-Zeeland en Nieuw-Caledonië.

Geologisch gezien telt de aarde op dit moment officieel zes continenten: Eurazië, Afrika, Noord-Amerika, Zuid-Amerika, Antarctica en Australië. Maar het lijstje is niet compleet, zo stellen onderzoekers nu in het blad GSA Today, een uitgave van de Geological Society of America. Er hoort een zevende continent in het lijstje: Zealandia.

De eisen
Ze trekken die conclusie nadat ze de eigenschappen van het vermeende continent vergeleken met de vier criteria waar een continent – wil het die naam mogen dragen – aan moet voldoen. Allereerst moet het continent “in vergelijking met regio’s die bedekt zijn met een oceanische korst hoger gelegen zijn,” zo schrijven de onderzoekers. Daarnaast moet het een breed scala aan gesteenten bezitten (stollingsgesteenten, metamorfe- en sedimentaire gesteenten) en de aardkorst moet dikker zijn dan de oceanische korst. En ook moet het continent relatief groot zijn en duidelijk begrensd zijn.

Aan alle eisen voldaan
De onderzoekers stellen vervolgens dat Zealandia aan al deze eisen voldoet. Zo ligt het onder meer hoger dan de omringende oceanische korst. Ook is de continentale korst dik genoeg en zijn de drie typen gesteenten aanwezig. Het spannendst is nog het laatste criterium: de omvang van het continent. Want is Zealandia wel één geheel? Of is het meer een verzameling van kleine continentjes? Pas de laatste decennia zijn gegevens verzameld die gebruikt kunnen worden om deze vraag te beantwoorden. En dat hebben de onderzoekers ook gedaan. Ze moeten concluderen dat Zealandia geen verzameling micro-continenten, maar één geheel is. Dat geheel is zo’n 4,9 miljoen vierkante kilometer groot en onderscheidt zich duidelijk van het dichtstbijzijnde andere continent: Australië. Hoewel de twee continenten tegen elkaar aan gevlijd liggen, zit er toch nog zo’n 25 kilometer afstand tussen en daarmee is Zealandia toch een op zichzelf staand continent.
Jongste
Het zou betekenen dat de aarde niet zes, maar zeven continenten telt. Zealandia is dan het jongste en dunste continent dat de aarde bezit. Daarnaast is er geen enkel ander continent dat voor zo’n groot deel door water bedekt wordt als Zealandia.

Net als India, Australië, Antarctica, Afrika en Zuid-Amerika maakte Zealandia ooit deel uit van Gondwana. Aan het eind van het Krijt zou Zealandia zich van Gondwana hebben afgescheiden. De ‘ontdekking’ van het continent is belangrijk, zo stellen de onderzoekers. Niet alleen omdat daarmee het lijstje met continenten compleet is, maar met name omdat het continent meer inzicht kan geven in de “cohesie en het uiteenvallen van de continentale korst”.



Zealandia in volle glorie. Het grootste deel van het continent ligt onder water. Wat verder opvalt, is dat dwars door het continent een breuklijn loopt. Dat hoeft echter geen reden te zijn om Zealandia als een verzameling micro-continenten in plaats van één groot continent te zien. Er zijn immers wel meer continenten waar een breuklijn doorheen loopt. We zien dat bijvoorbeeld bij India dat ondanks de breuklijn toch tot Eurazië wordt gerekend. Dit plaatje laat ook heel goed zien dat Zealandia – hetzij nipt – los ligt van Australië en dus een op zichzelf staand continent is. Afbeelding: GSA Today / doi: 10.1130/GSATG321A.1.



Simplified map of Earth’s tectonic plates and continents, including Zealandia. Continental shelf areas shown in pale colors. Large igneous province (LIP) submarine plateaus shown by blue dashed lines: AP—Agulhas Plateau; KP—Kerguelen Plateau; OJP—Ontong Java Plateau; MP—Manihiki Plateau; HP—Hikurangi Plateau. Selected microcontinents and continental fragments shown by black dotted lines: Md—Madagascar; Mt—Mauritia; D—Gulden Draak; T—East Tasman; G—Gilbert; B—Bollons; O—South Orkney. Hammer equal area projection.



Present day map of CRUST1.0 crustal thickness (Laske et al., 2013) showing the dispersed Gondwana continents of Australia, Zealandia, East and West Antarctica, and South America. Note thin continental crust in vicinity of Mesozoic arc. M—Marion Plateau; R—Ross Sea; W—Weddell Sea; F—Falkland-Malvinas Plateau. LIP abbreviations: KP—Kerguelen Plateau; OJP—Ontong Java Plateau; MP—Manihiki Plateau; HP—Hikurangi Plateau. Thick coastlines in Antarctica are isostatically corrected ice-free coastlines (Jamieson et al., 2014). Orthographic projection.

https://www.geosociety.org/gsatoday/arc ... 321A.1.htm