Mysterie & Wetenschap Forum

De vulkaan verplaatst zich gemiddeld 14 millimeter per jaar.

Dat schrijven Britse onderzoekers in het blad Bulletin of Volcanology. Ze baseren zich op metingen die tussen 2001 en 2012 zijn gedaan. De vulkaan ‘beweegt’ zich richting de Middellandse Zee.

Sedimenten
De beweging ontstaat doordat de vulkaan op “zwakke en buigzame” sedimenten rust, zo is in het onderzoekspaper te lezen. Die sedimenten lopen iets af richting het oostzuidoosten.

Primeur
Het zijn unieke conclusies. Eerder hebben onderzoekers van verschillende vulkanen wel vastgesteld dat ze deels gingen schuiven. Maar het is voor het eerst dat ze er getuige van zijn dat het fundament waarop een complete, actieve vulkaan rust, in beweging komt. “We concluderen dat het volledige complex van Mount Etna richting de Middellandse Zee glijdt met een gemiddelde snelheid van zo’n 14 millimeter per jaar.”

Landverschuiving
Maar wat betekent dat nu? De beweging kan in theorie leiden tot enorme landverschuivingen op de oostzuidoostelijke flank van de vulkaan. Geologen liggen daar echter nog niet wakker van. De snelheid van de vulkaan ligt nu nog relatief laag (in een eeuw tijd schuift de Etna met de huidige snelheid nog geen anderhalve meter op). Pas als die snelheid hoger komt te liggen, bestaat de kans dat de druk op de leidende flank zo groot wordt dat deze instabiel wordt. Of die snelheid hoger zal komen te liggen, is koffiedik kijken. De vulkaan kan net zo goed vertragen. Reden genoeg dus om de Etna goed in de gaten te houden.

De Etna is één van de meest actieve vulkanen op aarde. Deze wordt dan ook nauwlettend in de gaten gehouden. Zo kunnen vervormingen van de vulkaan – die ontstaan doordat magma zich naar boven beweegt – erop wijzen dat er weer een eruptie aan zit te komen. In de toekomst kan hierbij ook rekening worden gehouden met het feit dat de vulkaan ook iets vervormt doordat deze beweegt.

https://www.scientias.nl/de-vulkaan-etn ... de-wandel/

https://link.springer.com/content/pdf/1 ... 1209-1.pdf

In het voorjaar van 2016 installeerde een team van GEOMAR en Kiel University aan boord van het onderzoeksschip POSEIDON de GeoSEA-transponders op de oostflank van de Etna. Foto: Felix Gross (CC BY 4.0)

De zuidoostelijke flank van de vulkaan wordt door de zwaartekracht de Middellandse Zee in getrokken.

Als dat proces plotseling versneld wordt, dreigt een enorme tsunami die desastreuze gevolgen heeft voor de complete regio. Dat is te lezen in het blad Science Advances.

Onder water
Eerder dit jaar kon je op Scientias.nl al lezen dat onderzoekers zich enigszins zorgen maakten over de vulkaan Etna. Nu is de vulkaan – één van de meest actieve vulkanen op aarde – altijd al een zorgenkindje geweest. Maar dit keer was het niet een toekomstige eruptie die onderzoekers zorgen baarde. Nee, men ontdekte dat de zuidoostelijke flank van de vulkaan langzaam richting zee beweegt (terwijl de overige flanken grotendeels stabiel zijn). De onderzoekers baseerden die conclusie op onderzoek op het land. Een nieuwe studie heeft nu gekeken of er ook onder water sprake is van beweging. En de resultaten zijn behoorlijk zorgwekkend.


Het onderzoeksschip POSEIDON van de Etna. Het is de meest actieve vulkaan van Europa. Foto: Felix Gross (CC BY 4.0)

Volledig in beweging
Het onderzoek wijst namelijk uit dat de flank ook onder water beweegt. In acht dagen tijd zagen de onderzoekers deze vier centimeter opschuiven. Satellieten onthullen dat het boven de zeespiegel gelegen deel van de zuidoostelijke flank in dezelfde periode een vergelijkbare afstand aflegde. “Dus de gehele zuidoostelijke flank veranderde van positie,” aldus onderzoeker Morelia Urlaub.

Tsunami
Het nieuwe onderzoek geeft ook meer inzicht in de drijvende kracht achter die beweging. Dat is niet – zoals eerder werd gedacht – het opborrelen van magma, maar de zwaartekracht. Als magma de boosdoener was, zou je namelijk verwachten dat de flank op het land zich verder verplaatst dan in zee. En dat zien we niet. “De volledige flank beweegt door de zwaartekracht,” aldus onderzoeker Heidrun Kopp. “Het is daarom goed mogelijk dat de flank op catastrofale wijze instort, iets wat kan leiden tot een tsunami.”

Of het echt zover komt en wanneer dat dan zou gebeuren: daar laten de onderzoekers zich niet over uit. “Nader onderzoek is nodig om de geologische processen in en rond Etna en andere aan de kust gelegen vulkanen te begrijpen,” stelt Urlaub.


3D-weergave van de oostflank van de Etna met de positie van het GeoSEA-transpondernetwerk. Grafisch: Morelia Urlaub / Felix Gross

http://advances.sciencemag.org/content/4/10/eaat9700

https://www.geomar.de/en/news/article/a ... dosthangs/