Met een middellijn van 950 kilometer is Ceres het grootste hemellichaam van de planetoïdengordel tussen de omloopbanen van Mars en Jupiter. Anders dan verreweg de meeste planetoïden is Ceres vrijwel bolvormig en waarschijnlijk ook gelaagd van opbouw. Vandaar dat hij, net als Pluto, tegenwoordig tot de ‘dwergplaneten’ wordt gerekend.
Vermoed wordt dat Ceres een rotsachtige kern heeft, omgeven door een mantel, die grotendeels uit bevroren water bestaat, en een ijzige korst. Juist die ijsmantel past goed in ons huidige beeld van de evolutie van het zonnestelsel. Immers, toen het zonnestelsel zich 4,6 miljard jaar geleden vormde, was het in de centrale regionen zo heet dat er bij de planeten Mercurius, Venus, aarde en Mars geen water kon condenseren. Sterrenkundigen denken dat het daar aanwezige water pas later – ongeveer 3,9 miljard jaar geleden – naar deze planeten is gebracht door een bombardement van kometen en planetoïden.
Waarnemingen met HIFI, een instrument van Nederlandse makelij, hebben die theorie nu versterkt. De Herschel-satelliet was niet in staat om opnamen van Ceres zelf te maken, maar met HIFI konden de ‘signalen’ van watermoleculen in de omgeving van de dwergplaneet worden gemeten. Uit deze metingen blijkt dat bijna alle waterdamp van twee plekken op het oppervlak van Ceres afkomstig is – hoger gelegen gebieden waar meer zonlicht komt en het oppervlakte-ijs sneller in damp verandert. Gemiddeld komt er naar schatting zes kilogram waterdamp per seconde vrij.
Het lijkt erop dat de uitstoot van waterdamp op Ceres een zichzelf in stand houdend proces is. Bij de opwarming verandert het bevroren water direct in damp (sublimatie) en neemt het stofdeeltjes van het oppervlak mee de ruimte in, waardoor weer nieuw ijs wordt blootgelegd. Datzelfde verschijnsel treedt ook bij veel kometen op. Een andere mogelijkheid is dat er geisers of ‘ijsvulkanen’ in het spel zijn. (EE)
Artist’s impression van de ‘dampende’ dwergplaneet Ceres. (ESA/ATG medialab; S. Brunier)
http://www.esa.int/Our_Activities/Space ... anet_Ceres
http://www.sron.nl/nieuws-mainnl-2415/p ... nnestelsel