Ze heet Ašerah en zou de vrouw van God zijn. De Israëlieten vereerden haar naast God – oftwel Jahweh – in de tempel. Met die conclusie komt onderzoeker Francesca Stavrakopoulou in een nieuwe driedelige documentaire van de BBC. En ze wakkert een oude en gevoelige discussie aan.
De wortels van deze discussie liggen in 1967 toen Raphael Patai als eerste historicus opmerkte dat de oude Israëlieten in één tempel twee verschijningen van God vereerden: Jahweh en een vrouwelijke variant: Ašerah.
Documentaire.
Francesca Stavrakopoulou beet zich in die conclusie vast en zocht het uit. Het resultaat: tal van boeken, lezingen en wetenschappelijke papers. Al die studies en de opmerkelijke conclusie die daaruit voortkomt, staat nu weer in het midden van de belangstelling. Het onderzoek vormt namelijk de basis van een driedelige documentaire die deze week in Engeland van start is gegaan.
Vrouw.
“Je kunt hem kennen als Jahweh, Allah of God,” laat Stavrakopoulou in een verklaring weten. “Maar over één ding zijn de Joden, Moslims en Christenen het eens: er is er maar één van. Hij is een solitair figuur, een eenling, een universele maker, niet één God onder velen.” Maar haar onderzoek laat iets anders zien. “Na jaren van onderzoek naar de geschiedenis en religie van Israël ben ik tot de kleurrijke en ietwat oncomfortabele conclusie gekomen dat God een vrouw had.”
Teksten.
Die conclusie is gebaseerd op oude teksten, amuletten en beeldjes die onder meer in Ugarit (het huidige Syrië) zijn opgegraven. De opgravingen tonen aan dat Ašerah een belangrijke godin was die onder meer ging over de vruchtbaarheid.
Verband.
Er zijn zelfs teksten teruggevonden die de God van de Israëlieten in verband zouden brengen met Ašerah. Zo ontdekte Stavrakopoulou een inscriptie waarin iemand om een zegen vraagt. Dat verzoek is gericht aan ‘Jahweh en Zijn Ašerah.” Ook in de Bijbel zou Ašerah enige malen terugkomen. Toch zijn er verwoede pogingen gedaan om haar uit de Bijbel en de gehele geschiedenis te wissen. Zo rond 586 voor Christus zou het monotheïsme zijn opgekomen en werd Ašerah ‘verwijderd’.
Zoals gezegd: het blijft een oude discussie. Dat wil zeggen dat het verhaal nog een kant heeft. Zo merken veel historici terecht op dat Ašerah in geen enkele tekst expliciet als godin wordt benoemd. Ze zou dan ook nooit als de gelijkwaardige van God zijn gezien. Wat was ze dan wel? Volgens deskundigen zou ze eerder een cultusobject zijn geweest dat niet als god, maar als een bemiddelende entiteit tussen de mens en Jahweh werd gezien. Ze wijzen erop dat belangrijke profeten als Elia en Eliza waarschuwen voor afgoden zoals Baäl, maar met geen woord over Ašerah reppen. Dat zou aantonen dat deze niet als god werd gezien.
Bron: Scientias.nl
