Ex-slaven hielden zelf slaven

[taigitu]

Ex-slaven hielden zelf slaven

Els van Cappelle en Jeannette van Ditzhuijzen– 27 juni 2006

Zaterdag 1 juli wordt herdacht dat op die dag, 143 jaar geleden, de slavernij werd afgeschaft.
Vooral op de Nederlandse Antillen was het slavernijverleden lang onbespreekbaar.
Een duik in de archieven levert echter tegendraadse informatie op: anders dan in Suriname of Amerika,
konden slaven op Curaçao rijkdom vergaren en soms zelf ook slavenhouder worden.

De Curaçaose negerslaaf Johannes Paulus was 33 jaar oud toen hij zichzelf in 1842 vrijkocht.
Het geld daarvoor had hij verdiend als schrijnwerker. Andries de Lannoy, zijn eigenaar, had hem namelijk een opleiding fijn timmerwerk laten volgen,
een vrij gebruikelijke gang van zaken in die tijd. Daardoor kon Johannes Paulus als vrij man een goed bestaan opbouwen.
Vier jaar na zijn vrijmaking verwierf hij al zijn eerste huis, voor 900 gulden. In datzelfde jaar kocht hij ook zijn eerste slaaf.

Het huis in Otrobanda verkocht Johannes Paulus acht jaar later voor 2400 gulden. In dezelfde periode kocht en verkocht hij ook diverse slaven.
Opvallend genoeg kocht hij zijn in slavernij levende familieleden niet vrij. Vond hij slavernij niet zo erg of had hij een hekel aan hen?
Hoe het ook zij, op 1 juli 1863, de dag waarop alle slaven hun vrijheid kregen, had de voormalige slaaf negen slaven en slavinnen in eigendom.
Een flink aantal, want op dat moment bezat driekwart van de slaveneigenaren niet meer dan vijf slaven.
Slechts tien van de 721 eigenaren waren in het bezit van honderd slaven of meer.

Deze historie staat niet op zichzelf.
Wie een duik neemt in het Nationaal Archief van de Nederlandse Antillen, stuit op soortgelijke verhalen.
Over eigenaren die bij testament een huis of stukje grond aan hun slaven schonken; over de slavin die van haar eigenaar een andere slavin cadeau kreeg;
moeders die hun kind vrijkochten door het te ruilen tegen een andere slaaf; en over eigenaren die hun slavin de vrijheid schonken en met haar trouwden.
Geregeld valt in testamenten te lezen dat de slaven na de dood van hun meester ’hun volkomen vrijdom en ontslag van allen slaafschen diensten’ moesten krijgen.

De teksten uit het archief staan haaks op het stereotiepe beeld van de boze blanke meester die de arme zwarte slaven tot bloedens toe afranselde,
die ze liet werken tot ze er dood bij neervielen en op alle mogelijke manieren kleineerde en vernederde.
Dat komt waarschijnlijk doordat het onderzoek naar de leefomstandigheden van slaven op Curaçao de nodige hiaten vertoont.
Daarom wordt er vaak teruggegrepen op onderzoek naar de slavernij in de Verenigde Staten en Suriname.

Daar was de situatie echter totaal anders. Die landen kenden een echte plantage-economie, waar de waarde van een slaaf werd bepaald door
zijn productiecapaciteit. Op Curaçao vertegenwoordigde de slaaf zelf een bepaalde waarde, waarmee je kon handelen.
Zoals je nu aandelen op de beurs verkoopt als je in geldnood zit, zo verkocht de Curaçaose planter een slaaf wanneer de oogst tegenviel
door bijvoorbeeld droogte. Alsof het om een ongewenst bruiloftscadeau ging. De verkoop leverde genoeg geld op om zo’n 25 slaven
een jaar lang van eten te voorzien.

Curaçao leefde van de handel; de producten van het land – gierst, bonen, meloenen en komkommers – waren vooral bedoeld voor eigen gebruik
en de binnenlandse markt. Verder werden er geiten, schapen en runderen gehouden, zowel voor het vlees als de melk,
en hadden sommige plantages zoutpannen. Op de plantages werkten niet alleen slaven. Rond 1800 leefden er ruim 2000 ’vrije lieden’
(negers en kleurlingen) op de publieke weidegronden of tussen de slaven. Wanneer een eigenaar handen tekortkwam,
huurde hij hen gewoon per dag in.

De plantageslaaf had meestal een eigen stukje grond dat hij in zijn vrije tijd bewerkte. De opbrengst daarvan en van bijvoorbeeld de visvangst,
kon hij verkopen. Het geld mocht hij weliswaar houden, maar nogal wat eigenaren dwongen de slaven om spullen bij hem te kopen
tegen uiteraard te hoge prijzen. Er waren dan ook maar weinig plantageslaven die genoeg geld hadden om zichzelf vrij te kopen.

In de plant- en oogsttijd was het ongetwijfeld hard werken voor de plantageslaven, die gedwongen lange dagen maakten op het land.
Maar het klassieke beeld van de slaaf met achter hem een bomba (een slaaf die was aangesteld als opzichter) met zweep in de hand,
klopt over het algemeen niet op Curaçao. Zeker niet als het over stadsslaven gaat – bijna de helft van alle slaven.

Stadsslaven woonden en werkten in de stad als ambachtsman, huisbediende, pontvoerder of sjouwer.
Zij verdienden zelfstandig een inkomen en betaalden daarvan een vast bedrag per week aan hun eigenaar,
of ontvingen van hun eigenaar een (klein) salaris.

Zo konden zij een huis huren of sparen om zichzelf of hun kinderen vrij te kopen.
Voor deze zaken hadden ze wel altijd toestemming nodig van hun meester. In feite was de verhouding tussen slaaf en eigenaar niet anders
dan die tussen een man en zijn echtgenote in die tijd.
Net als slaven werden gehuwde vrouwen in de eerste helft van de 19de eeuw als handelingsonbekwaam beschouwd.

Eenmaal vrij konden slaven zelf de handel in.
Josef Kogen bijvoorbeeld, die zichzelf ook Cohen noemde. Na zijn manumissie (vrijlating) in 1833 kocht en verkocht hij slaven,
net als de eerder genoemde Johannes Paulus en andere ex-slaven.
Hij schafte slavin Delai aan plus haar vijf kinderen Bernardus, Teresina, Plantina, Mathias en Louisa, om ze in 1839 weer te verkopen.
Zo wisselden ook de slaven Davaela en Fabias binnen een halfjaar van eigenaar.

De 33-jarige ex-slaaf kocht verder vervallen woningen, die hij repareerde en vervolgens met winst verkocht.
Uiteindelijk was hij eigenaar van diverse huizen in Otrobanda, Pietermaai en Punda. Net als Maria Eleonora Boomstronk, een voormalige slavin
die in 1863 overleed als een steenrijke vrouw met zes slaven en diverse huizen, waarvan eentje maar liefst 20.000 gulden opbracht.
In haar testament nam zij legaten op voor haar slaven Washington, Gerard en Lambertina, en voor enkele voormalige slaven.

Naar schatting bezaten in de 19de eeuw meer dan honderd voormalige slaven een of meer woningen.
In feite had een ex-slaaf op Curaçao net zoveel kans om huiseigenaar te worden als een blanke in dezelfde magere financiële omstandigheden.
Want het is bepaald een misverstand dat alle blanken op Curaçao rijk waren.

Net wanneer je denkt dat het allemaal wel meeviel met de slavernij op Curaçao, stuit je weer op een gruwelijk verhaal, dat alles op zijn kop gooit.
Zoals dat van de twaalfjarige slaaf Juan Carlo. Volgens een wet uit 1812 was het weliswaar verboden ’slaven op ene onredelijke manier te straffen’,
het gebeurde natuurlijk toch.

Juan Carlo meldde zich op 27 april 1818 bij het fiscalaat. Hij was door zijn meester Samuel Henriquez van plantage Klein Piscadera zwaar mishandeld.
Zijn lichaam zat onder de blauwe vlekken, armen en ribben waren ontveld en de linkerhand was stukgeslagen.
De straf voor de dood van een lammetje, dat door roofvogels was aangevallen.

Henriquez had de slavenjongen met de handen op de rug zodanig aan een tak van een kenepaboom opgehangen dat zijn voeten de grond niet raakten.
Vervolgens sloeg hij hem met een dikke stok net zo lang tot de stok in stukken brak en Juan Carlo op de grond viel. Nog was Henriquez niet tevreden.
Hij bond de jongen op een ladder en liet hem door de slaven Adam en Fortuin flink afranselen.
Tot slot smeerde hij Carlo’s gewonde lijf in met een mengsel van citroensap en peper.

De afschuw over deze mishandeling was groot. Als waarschuwing voor andere slaveneigenaren veroordeelde de Raad Henriquez tot verbanning
voor het leven uit de kolonie Curaçao ’op straffe van zwaardere straffen’. De Raad ging zelfs zo ver dat ze om duidelijk te maken dat hier
een grens was overschreden, een verslag van de rechtszitting – de slavenhouder met naam en toenaam genoemd – liet afdrukken in de Curaçaosche Courant.

https://www.trouw.nl/home/ex-slaven-hie ... ~a8dbea18/

[Tammy]

En zo heeft elk verhaal twee kanten.
Het probleem is dat dat zelden word verteld.
Schijnbaar hebben veel mensen moeite om het totaalplaatje te zien.
Waarom dat is is moeilijk te achterhalen.
Maar het is jammer dat het meestal zo gaat.

[taigitu]

Er is weinig tot niets in de geschiedenis boeken over de Nederlandse slavernij.
Dus is de algemene kennis en ons aandeel over dit onderwerp beperkt.
Ook wat hier in het OT staat beschreven is geen algemene kennis.
En er zou nog veel meer boven water komen als daar serieus onderzoek naar
wordt gedaan, althans zo heb ik het begrepen.
Hopelijk gaat men dit alles eens beschrijven en in de geschiedenis boeken zetten.

Wat ik wel heb gelezen is dat de blanke een zwarte slaaf als minder dan de blanke.
Terwijl de zwarte slavenhandelaar de zwarte slaaf zo niet oordeelde.
En daar zit dan logischerwijze de pijn en wordt dat doorgetrokken naar ons Sinterklaasfeest.....

[Tammy]

Ik wist niet dat er zo weinig boeken van waren Taigitu.
Er zou toch een slaven museum komen ?
Gaat dat nog door ?

[taigitu]

Dat er een museum komt lijkt me wel zeker.
Maar zoals in het tweede artikel staat kan dat nog wel een paar jaar gaan duren.

====================================================================================================================

Unesco-advies aan Nederland: 'Bouw een slavernijmuseum'

16-01-2018, 14:57

Moet er een slavernijmuseum komen in Amsterdam?
Er moet in ieder geval een onderzoek komen om antwoord te geven op die vraag, vindt de Amsterdamse gemeenteraad.

De raadsleden stemden vorige maand unaniem in met een voorstel voor dit onderzoek.
Afgelopen week kregen de zij bijval van Unesco. De organisatie van de Verenigde Naties publiceert een advies waarin Nederland wordt aangeraden
te investeren in een nieuw museum over het slavernijverleden.

De Unesco-commissie, bestaande uit twintig deskundigen op het gebied van de slavernijgeschiedenis,
adviseert zoveel mogelijk educatieve middelen te ontwikkelen in de landen die met slavernij te maken hebben gehad.
Een museum is daarvoor het beste middel, vinden zij.

"Het moet geen slachtoffermuseum worden"
Piet Emmer, emeritus hoogleraar koloniale geschiedenis

"De meeste mensen weten wel dat er slavernij is geweest, maar hoe lang en intensief Nederland daarbij betrokken is geweest,
daar zijn velen zich niet van bewust", zegt commissielid en hoogleraar Caribische geschiedenis Alex van Stipriaan.
"Bovendien zijn er nog mensen die zeggen: die geschiedenis is geen gesloten boek, ik heb daar nog last van."

Emeritus hoogleraar koloniale geschiedenis Piet Emmer vindt de band tussen racisme in Nederland en het slavernijverleden te makkelijk gelegd.
"Iemand die uit Afrika komt en afstamt van slavenhandelaren wordt net zo gediscrimineerd als iemand die afstamt van slaven uit Suriname of Curaçao."

Emmer is niet tegen een slavernijmuseum, maar vreest voor een eenzijdige blik op de geschiedenis.
"Het moet geen slachtoffermuseum worden: het verhaal moet niet alleen verteld worden vanuit het perspectief van degenen die hebben
geleden onder het slavernijsysteem. Dat is te beperkt. Je moet uitleggen dat slavernij en slavenhandel wereldwijde fenomenen zijn."

Welke rol speelde Nederland in de slavernij? Lees meer en bekijk video's op deze pagina van NPO Focus.

Als het aan de initiatiefnemers in Amsterdam ligt, besteedt een toekomstig museum ook aandacht aan slavernij in andere delen van de wereld,
maar moet het nadrukkelijk gaan over de handel tussen Afrika, Amerika en Europa.

Daarbij is het volgens GroenLinks-raadslid Simion Blom juist belangrijk om dit verhaal te vertellen vanuit het perspectief van hen die tot slaaf gemaakt werden.

"Tot nu toe is het verhaal over het slavernijverleden te eenzijdig verteld en wordt er teveel nadruk gelegd op de welvaart van de Gouden Eeuw.
Die periode had ook een duistere zijde, en het wordt tijd dat we dat verhaal gaan vertellen", aldus Blom.

Alex van Stipriaan is het met Blom eens. "Sommige mensen zijn bang dat het verhaal dan te eenzijdig wordt,
maar je moet bedenken dat voor zover die geschiedenis ooit verteld is, er altijd met Nederlandse of Europese ogen naar is gekeken."

Expositie

Het Tropenmuseum in Amsterdam heeft momenteel al een expositie over het slavernijverleden.
Daarin is volgens de makers geprobeerd het verhaal te vertellen vanuit het perspectief van hen die tot slaaf gemaakt zijn.

Over drie jaar wil het museum deze tentoonstelling gaan uitbreiden, maar dat is volgens Van Stipriaan van Unesco niet voldoende.
"Ik denk dat er echt een apart museum moet komen om de aandacht voor het slavernijverleden permanent vast te houden."

https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/221220 ... useum.html

====================================================================================================================

b] Slavernijmuseum moet naar Zeeland[/b]

Zeeland is dé plek voor een Nationaal Slavernijmuseum.
Dat vinden historicus Ruud Paesie en Ferdinand Ralf, de voorzitter van de Stichting Monument Middelburg.
Want in Middelburg en Vlissingen was de slavenhandel het grootst.



Beide heren reageren op het initiatief van de gemeente Amsterdam om een commissie in te stellen die moet onderzoeken of er een Slavernijmuseum
in de hoofdstad kan komen en hoe dat er uit zou kunnen zien. "Er moet sowieso meer aandacht komen voor de slavernij", zegt Ralf.
"Er zijn in Nederland meer dan 750 musea over bijvoorbeeld kunst en cultuur, maar er is niks over slavernij".

Meer dan een museum

Ralf maakt zich al jaren hard voor een slavernijmuseum. Of een kennis- en onderzoekscentrum over slavernij, zoals hij het zelf noemt.
"Ik hoef geen voorwerpen te zien waar mijn voorouders in zijn gevangen, maar ik wil hun namen kunnen lezen en ik wil dat er onderzoek
wordt gedaan naar de mechanismen die slavernij teweeg hebben gebracht."

Want die mechanismen zijn vandaag de dag nog steeds aanwezig, volgens Ralf. "In een ander jasje. Uitsluiting, het etnisch profileren,
de achterstand van de jongeren op scholen. Wat gaan we er aan doen? Er kunnen dan onderwijsprogramma's gemaakt worden
om hun positie te verbeteren," legt Ralf uit.

Zeeuwse slavenschepen

Volgens Paesie zijn Vlissingen en Middelburg historisch gezien betere plaatsen voor een slavernijmuseum dan Amsterdam.
"Zeeland heeft een geschiedenis van slavenhandel. Bijna de helft van alle Nederlandse slavenschepen kwam uit Zeeland.
Specifiek uit Vlissingen en Middelburg, dus zou het hier wel op zijn plaats zijn."

Daarnaast is er volgens de maritiem historicus een 'mooi archief' van de Middelburgsche Commercie Compagnie (MCC) in de bibliotheek
van het Zeeuws Archief in Middelburg. "Dus al het onderzoek dat we kunnen doen in archivale bronnen, kunnen we hier in Middelburg doen".

"Ik hoef geen voorwerpen te zien waar mijn voorouders in zijn gevangen, maar ik wil hun namen kunnen lezen en ik wil dat er onderzoek
wordt gedaan naar de mechanismen die slavernij teweeg hebben gebracht."

Ferdinand Ralf, Stichting Monument Middelburg

Ralf hoopt dat er voor 2025 een slavernijcentrum is.
Hijzelf is zeeman en heeft naar eigen zeggen niet genoeg verstand van 'de museale wereld' om het zelf voor elkaar te krijgen.
"Ik ben meer de aanjager en deskundigen moeten er mee verder gaan. Ik wil natuurlijk wel graag in de Raad van Advies
om wat mijn steentje bij te dragen", besluit hij.

https://www.omroepzeeland.nl/nieuws/106 ... ar-Zeeland

[taigitu]

Welkom in het Slavernij Museum
'Luuk Koelman'

12 FEB 2015

Hallo kinderen! Welkom in het Nederlands Slavernij Museum.
Een museum over onze koloniale geschiedenis, mogelijk gemaakt door het Ministerie van Acceptatie.
Je volgt de audiotour.
Druk op het cijfer 1 van je mp3-speler.

In de centrale hal valt meteen het twaalf meter hoge marmeren beeld van Quinsy Gario op.
De grote aanjager van het Zwarte Pieten-debat. Dat was in de tijd dat het kabinet weigerde de herdenking van de slavernij te subsidiëren.
Gelukkig is nu alles anders! Quinsy Gario kreeg in 2024 de Nobelprijs voor de Vrede. Heel Nederland is trots op hem!
Wie weet word jij ook nog eens zo wijs en beroemd!
Druk op het cijfer 2.

Dit is de Zaal van Zwarte Piet. Het is anno 2028 moeilijk voor te stellen, maar slaven leefden vroeger niet alleen op plantages,
maar ook op daken van huizen. Nederlanders zagen Zwarte Piet als de domme knecht van Sinterklaas. Zijn slaaf! Zal ik eens iets heel ergs vertellen?
Tegenover het buitenland deed Nederland net alsof deze vorm van slavendrijverij een onschuldig kinderfeest was.
Gemeen hè! Maar Nederlanders deden nog veel meer geniepige dingen. Daarover meer in de volgende zaal.
Druk op het cijfer 3.

Je bevindt je nu in de filmzaal. Slaven kregen er flink van langs met de zweep. Om net te doen alsof dat normaal was, werden propagandafilms
vertoond waarin slaan met het zweepje werd verheerlijkt. Zoals Fifty Shades of Grey uit 2015. Boordevol mensen die het zogenaamd fijn vinden
om vastgebonden en afgeranseld te worden. Kijk maar eens naar het fragment. Waarom denk jij dat die naakte mevrouw met dat leren balletje
in haar mond zo kreunt? Precies, ze heeft pijn! Haar billen zien helemaal rood. Zo gaan wij in Nederland niet met elkaar om!
Druk op het cijfer 4.

Je betreedt nu de Zaal der Verdraagzaamheid. Slavernij leidt altijd tot buitensluiting.
Zie je die vijf meter hoge muur? Het is een exacte replica van de muur die moslims in Gouda moesten bouwen, enkel en alleen om zichzelf te kunnen zijn.
Dat is toch verschrikkelijk? Stel je voor: papa en mama krijgen bezoek. Dan kopen zij toch hapjes en drankjes die hun gasten lekker vinden?
En niet wat zij zelf lekker vinden? Nou dan! Daarom is het zo goed dat Nederlanders zich aanpassen, het hun gasten naar de zin maken
en alles doen om hen niet te kwetsen. Want kwetsen gebeurt niet alleen met een zweepje. Ook met woorden. Of een gemene tekening.

Gelukkig is het sinds 2026 bij wet verboden te kwetsen.
Je kwetst iemand wanneer hij of zij zich gekwetst voelt. Daarom is het beter gewoon je mond te houden,
zodat iedereen zijn leven in vrijheid kan vieren.
Spreken we dat af? Mooi!

https://www.metronieuws.nl/columns/2015 ... nij-museum