Het eens zo machtige Neo-Assyrische rijk stortte vrij onverwachts in. Wat lag hieraan ten grondslag?

[univers]

Gedeporteerden na het Assyrische beleg van Lachish, Judea (701 v.Chr.). Detail uit bas-reliëf verwijderd uit Sennacherib's 'Palace Without Rival', Nineveh, Irak, en nu in het British Museum. (Foto met dank aan The British Museum)

Het Neo-Assyrische rijk kwam rond 911 voor Christus op en begon al snel delen van het Nabije Oosten te veroveren. En dat liep aardig voorspoedig. Rond 700 voor Christus was het grootste deel van het Nabije Oosten in handen van de Assyriërs. Het gebied strekte zich uit van Iran tot Egypte en was daarmee immens. Maar na twee eeuwen van dominantie vallen vijanden het Assyrische rijk aan en maken in slechts een paar maanden tijd de hoofdstad Nineveh met de grond gelijk. Lange tijd snapten archeologen niet hoe het kon dat een machtig en groot rijk op zo’n abrupte wijze werd veroverd. Tot nu.

Meer over het Neo-Assyrische Rijk
Het Assyrische rijk werd gevestigd in 912 voor Christus en duurde tot 609 voor Christus. Sommige stellen dat dit de eerste wereldmacht was in de geschiedenis. In ieder geval was het in die tijd verreweg het grootste rijk in de regio en omvatte een groot deel van het grondgebied van de Perzische Golf tot Cyprus. Het rijk was daarnaast een modern ogend rijk. Zo had een groot leger, veel wetenschappers, irrigatiesystemen en een goede infrastructuur. Ook vond er internationale handel plaats. Door vele oorlogen die in het voordeel van de Assyriërs beslist werden, groeide het rijk snel. Ook werd het dankzij de oorlogsbuit snel rijk. Een deel van die rijkdom werd omgezet in pracht en praal: in de hoofdstad verrezen enorme gebouwen die rijkelijk versierd waren.

Ondergang
Talloze theorieën over de ineenstorting van het eens zo grote Assyrische rijk hebben al de revue gepasseerd. Maar het mysterie over hoe twee kleine legers – de Babyloniërs in het zuiden en de Meden in het oosten – in staat waren om Nineveh, wat toen de grootste stad ter wereld was, volledig te verwoesten is lange tijd onopgelost gebleven. Maar een nieuw onderzoeksteam doet nu wederom een verwoede poging. “In de laatste decennia van het Neo-Assyrische rijk kende de beschaving politieke instabiliteit, burgeroorlogen en invasies,” zegt onderzoeker Adam Schneider. “Onze studie toont aan dat klimaatgerelateerde factoren hieraan ten grondslag lagen.” https://advances.sciencemag.org/content/5/11/eaax6656

Droogte
De onderzoekers analyseerden stalagmieten uit de Kuna Ba-grot in het noordoosten van Irak. De samenstelling van zuurstof- en koolstofisotopen in verschillende lagen van het gesteente kunnen namelijk worden gebruikt om veranderingen in neerslag uit af te leiden. En dit kan dus informatie onthullen over het klimaat zoals dat in het verleden geheerst heeft. Het team kwam hierbij tot een opvallende ontdekking. Voorafgaand aan de ondergang was het rijk namelijk getroffen door een enorme droogte. Deze immens droge periode verzwakte Nineveh in zo’n mate dat het op geen enkele manier weerstand kon bieden toen andere volken de hoofdstad binnenvielen. “Het Assyrische rijk werd gebouwd in een tijd van zware neerslag en succesvolle oogsten,” legt Schneider uit. “Maar we kunnen nu uit gegevens opmaken dat de beschaving geteisterd werd door een reeks immense droogtes. Deze hadden een impact op de landbouw – op sommige plekken was irrigatie niet mogelijk en waren de inwoners afhankelijk van regenval – en versterkten conflicten.”

Klimaatverandering
De samenleving ervoer zulke grote klimatologische veranderingen, dat het de onderdanen simpelweg niet lukte om zich eraan aan te passen. “We weten nu dat de Assyrische droogte decennia eerder begon dat we dachten,” zegt Schneider. “Daarnaast blijkt dat de periode voorafgaand aan de droogte een van de natste was in ongeveer 3800 jaar.” En dus blijkt klimaatverandering een belangrijke reden te zijn voor de teloorgang van het Assyrische rijk. Dat droogte ten grondslag ligt aan de ondergang van rijken is trouwens niet nieuw. Zo blijkt dat ook de val van het Akkadische rijk gepaard ging met periodes van immense droogte. En ook het einde van de Maya’s viel hiermee samen. Recenter werkte klimaatverandering ook de Franse revolutie in de hand. “In de twee jaar voorafgaand aan de Franse revolutie leidde slecht weer tot een reeks mislukte oogsten,” zegt Schneider. “Die droegen er naast enkele andere factoren aan bij dat brood veel duurder werd, vooral in Parijs.”

Het Irak van nu
Het lijkt er dus op dat de geschiedenis zich herhaalt. En die kennis kunnen we tevens in de huidige tijd toepassen. Ook op dit moment is het in het Midden-Oosten onrustig. “Onze hypothese is dat dit gedeeltelijk wordt aangedreven door klimaatverandering,” beweert Schneider. “Het moge duidelijk zijn dat het Irak van vandaag de dag er heel anders uitziet dan in 700 voor Christus. Maar het is niet moeilijk om de interne politieke instabiliteit en de sektarische strijd enigszins te koppelen aan de droogte die tot verdere problemen in de regio heeft geleid.”


Terug naar de Assyriërs. De prachtige hoofdstad Nineveh die een lust voor het oog moet zijn geweest, is na de ondergang van het Assyrische rijk voor altijd verlaten. De wereldstad is daardoor nadien in de vergetelheid geraakt. Archeologen doen echter verwoede pogingen om de eens zo machtige stad onder de aandacht van het publiek te brengen. Meer weten? Lees hier het verhaal van Nineveh die zo’n 2700 jaar geleden één van de grootste en mooiste steden ter wereld was.

https://www.scientias.nl/kan-klimaatver ... -wankelen/

https://cires.colorado.edu/news/climate ... ilizations

https://news.yale.edu/2019/11/13/what-f ... sor-weighs