Hoe de dreiging van corona onze psyche beïnvloedt: ‘Iedereen heeft ziekteangst’

Speciaal voor onderwerpen die de psyche betreffen.
Plaats reactie
Gebruikersavatar
Susan
Ik Ben
Berichten: 8400
Lid geworden op: 19 apr 2012, 05:58

Hoe de dreiging van corona onze psyche beïnvloedt: ‘Iedereen heeft ziekteangst’

Bericht door Susan » 23 mar 2020, 13:52

Hoe de dreiging van corona onze psyche beïnvloedt: ‘Iedereen heeft ziekteangst’
De dreiging van besmetting door het coronavirus zorgt bij veel mensen voor geestelijke en lichamelijke klachten. ‘We ervaren een vorm van collectieve machteloosheid. De een gaat piekeren, de ander wordt prikkelbaar.’

Door: Malika Sevil en Raounak Khaddari 22 maart 2020

Hij was al weken angstig, maar sinds hij premier Rutte vanuit het speakertje op zijn laptop de ­coronamaatregelen hoorde vertellen, beheerst het zijn leven. Hij vreet nieuws, op zoek naar een sprankje hoop. De hele dag door ververst hij de site van het RIVM. Corona, corona, en nog eens corona, hij wil het eigenlijk niet horen, maar kan er ook niet mee stoppen.

De 22-jarige Amsterdammer schaamt zich en wil niet met zijn naam in de krant. Hoewel hij zelf ook niet helemaal begrijpt wat er met hem gebeurt, probeert hij het uit te leggen. “Ik raakte helemaal in paniek toen de maatregelen rondom corona bekend werden gemaakt. Ik kreeg een drukkend gevoel op de borst. Ik had het warm, kreeg hoofdpijn en werd kortademig. Hoe tegenstrijdig ook: Ik moest meteen naar buiten voor een hap lucht.”

Sindsdien durft hij niet met het openbaar vervoer. Als er een pakketje wordt bezorgd, neemt hij dat met handschoenen aan. Boodschappen doet hij wel, maar hij heeft de krappe Albert Heijn in de buurt – waar je mensen moeilijk op afstand houdt – verruild voor de ruimere Dirk van den Broek.

“Boodschappen doen vind ik verschrikkelijk. Als ik iemand zie hoesten, gieren de zenuwen door mijn lijf. Het is killing om te zien dat mensen niet in hun elleboog hoesten. Ik word daar nerveus van, alsof het virus direct op mij overspringt.”

Hoewel hij qua leeftijd en gezondheid niet in de risicogroep zit, is hij toch bang om dood te gaan aan het virus. “Zul je net zien dat ik allemaal ziektes heb waar ik niet van afweet.”

Ritme weg
De coronacrisis geeft gevoelens van onrust, angst en somberheid. Amsterdamse GGZ-zorginstellingen zagen de laatste weken de frequentie en urgentie van de vragen over corona en aanverwante zaken van hun cliënten toenemen, helemaal nadat premier Rutte landelijke maatregelen had afgekondigd. “Daarna zijn mensen écht heel onrustig geworden,” zegt gezondheidszorgpsycholoog Gijs Coppens, die bij zo’n instelling werkt.

Zijn organisatie heeft een hulplijn opgezet voor wie in de knoop zit door alle veranderingen. Iedereen kan bellen, op donatiebasis. Er zitten drie psychologen achter de coronahulplijn. Ze hebben het nu al heel druk.

“Corona roept spanning, stress en angst op vanwege het risico en de dreiging,” legt Coppens uit. “Blijf ik gezond? Heb ik straks mijn baan nog? Daalt mijn huis in waarde? Ook zie je veel somberheid, omdat mensen iets verliezen. Het dagritme en de structuur is weg. Je moet daar een balans in vinden en dat kan velen ook somber maken.”

Zijn zorginstelling heeft een enquête gehouden over de psychologische impact van het coronavirus en de maatregelen. Bijna een derde van de 365 ondervraagden zegt nu ernstige last te hebben van stress en angstklachten. Twintig procent is somber. De zorgen nemen toe met de leeftijd. Hoe ouder, hoe meer zorgen. “We lijden allemaal, in meer of mindere mate, aan ziekteangst. Ziek worden is een existentiële angst die raakt aan je bestaan. Dat wordt nu bij iedereen getriggerd.”

Het is een situatie die nog nooit iemand heeft meegemaakt, gaat hij verder. “We ervaren een vorm van collectieve machteloosheid.” De ­onzekerheid – wat staat ons te wachten? – werkt daarbij als een snelkookpan. “Mensen gaan dan zelf scenario’s bedenken. De een gaat piekeren, de ander krijgt slaapproblemen, weer een ander wordt fysiek onrustig, prikkelbaar of krijgt allerlei angstsymptomen, zoals een verhoogde ademhaling.”

Op elkaars lip
Volgens Damiaan Denys – psychiater en filosoof – boezemt corona veel angst in, doordat alle ingrediënten om er bang van te worden erin verenigd zijn. “Niemand kan het virus zien, horen of ruiken.” Als je bang bent voor honden, kun je die ontwijken. Bij een onzichtbaar virus lukt dat niet. Het virus mag dan onzichtbaar zijn, de dreiging die ervan uitgaat, is juist heel concreet: als je geïnfecteerd raakt, word je ziek en kun je er zelfs aan overlijden. “We weten heel concreet wat de gevolgen kunnen zijn en tegelijkertijd weten we niet precies hoe we die gevolgen kunnen voorkomen.”

Tot slot het belangrijkste: we hebben er geen controle over. “Het enige wat ons wordt geadviseerd is handen wassen en afstand houden. Dat klinkt zo raar dat het voor mensen onvoldoende is.” Vervolgens nemen mensen zelf maatregelen om toch een gevoel van controle te krijgen.

Coppens noemt het hamsteren als voorbeeld. Maar ook het opslurpen van nieuws. “Dat zou ook een dwangmatig karakter kunnen krijgen, als je niet oppast,” zegt hij. “Mensen zoeken geruststelling vanuit angst. Daar is niet zoveel mis mee, maar het paradoxale is: naarmate je meer geruststelling zoekt, kom je op een punt dat het effect van die geruststelling afneemt.”

Tip van Denys: mocht u hier gevoelig voor zijn, beperk uw nieuwsverbruik tot vijf à tien minuten per dag.
En haal uw informatie niet van Facebook, maar uit serieuze media.

Hamsteren kan mensen het gevoel geven dat zij controle houden.

Hutjemutje
Nu de scholen dicht zijn en de meeste mensen thuiswerken, zitten we – in Amsterdam doorgaans hutjemutje – haast continu thuis. Dat achter veel voordeuren de spanning oploopt, merkt Coppens ook aan zijn hulplijn. We zijn door de omstandigheden toch al licht ontvlambaar, en dan moeten we ook nog op elkaars lip leven.

Burgemeester Ahmed Marcouch van Arnhem wees deze week op het gevaar van meer huiselijk geweld. ‘In deze periode van corona is het huiselijk geweld zelfs nog veel gemener, want nu zitten de slachtoffers helemaal in de val. Zij kunnen niet langer even ontsnappen aan de mishandeling, het misbruik of de verwaarlozing op school, bij het werk of in de sportclub.’ Hij roept op extra te letten op ‘ruzies, blauwe plekken en op schrikachtige reacties’.

Maar zelfs in harmonieuze gezinnen raakt de boel ontregeld. Coppens adviseert om met elkaar een ritme te vinden waarin er voor ieder gezinslid ruimte is om iets alleen te doen. “Want dat heb je nodig als mens.”

Als je bijvoorbeeld normaal de sportschool hebt als uitlaatklep, ga dan nu hardlopen. “Zet gewoon de wekker en ga douchen. Zelfzorg is belangrijk. Zoek naar momenten waarop je elkaar ziet – bijvoorbeeld tijdens het ontbijt, de lunch en het avondeten – en zoek daarnaast naar iets wat van jou is, wat je niet met de anderen hoeft te delen.”

Digitaal contact
Dat kan een oude hobby zijn die nieuw leven wordt ingeblazen, puzzelen of tekenen. Dit adviseert hij ook de alleenstaanden die thuiswerken. Zoek ritme en iets leuk om te doen ‘om jezelf even te vergeten’. “Maak met jezelf afspraken over hoe laat je naar bed gaat en over alcoholgebruik.” En blijf contact zoeken – digitaal.

“Misschien is het leuk om een eetafspraak te plannen met een vriend, maar dan via Skype.”

Coppens vreest dat de komende weken gevoelens van eenzaamheid en somberheid zullen toenemen. Afgelopen week waren we druk met reorganiseren, maar nu komt het erop aan hoe we met de coronatijd omgaan. En wat als er nog meer maatregelen worden genomen, waardoor we nog meer in quarantaine moeten gaan?

Onderzoek uit China laat zien dat tijdens de coronapiek 42 procent van de ondervraagden zich angstig voelde. Opvallend is dat veel mensen denken dat het niet normaal is wat ze voelen, zegt Coppens.

“Is het normaal dat ik wil hamsteren? Is het normaal dat ik me zo voel? Wat wij in zo’n geval doen is het normaliseren. Dat werkt geruststellend. Ja, het is normaal dat je je nu zo voelt. Als jij hamstert om een gevoel van controle te krijgen, dan is dat menselijk en binnen grenzen gezond gedrag. Maar daarin is het belangrijk dat je een keuze voelt. Als het dwangmatig hamsteren is, omdat je eigenlijk geen keuze meer ervaart, dan weet je: dit is niet oké.”

Het is belangrijk om je te realiseren dat je geen controle hebt, zegt Denys. “Je moet het loslaten. En dat is lastig voor ons moderne mensen. We zijn gewend de touwtjes in handen te hebben. Het is nu van belang om te accepteren dat er iets kan gebeuren waar je geen vat op hebt. Als je dat niet kunt, dan kun je angst ook niet overwinnen.”

Tips voor Thuis

- Zorg voor structuur in de dag. Zet een wekker, sta op tijd op, ga douchen, pak een ontbijt en begin aan de dag.

- Blijf bewegen. De sportscholen en -clubs zijn dicht, maar er zijn genoeg alternatieven: wandelen, hardlopen, fietsen en online thuiswork-outs.

- Eet gezond en maak afspraken met jezelf over de inname van alcohol.

- Praat over je gevoelens. Nu fysiek contact wordt vermeden, kan videobellen soelaas bieden.

https://www.parool.nl/nederland/hoe-de- ... ~bece44fa/
voor wie weet, hoeft niets verklaard te worden
voor wie niet weet, is geen verklaring afdoende

Plaats reactie