De Nijl blijkt zeker zes keer ouder dan gedacht

Voor alle wetenschappelijke onderwerpen, die niet in een ander subforum thuis horen.
Plaats reactie
Gebruikersavatar
univers
Observer
Berichten: 33354
Lid geworden op: 27 jan 2013, 11:10

De Nijl blijkt zeker zes keer ouder dan gedacht

Bericht door univers » 12 nov 2019, 15:31

Afbeelding

Normaal gesproken ‘verhuizen’ langlevende rivieren regelmatig, maar de Nijl ligt al zeker 30 miljoen jaar op zijn plek.

Tot die opmerkelijke conclusie komen onderzoekers in het blad Nature Geoscience. En in hun paper komen de onderzoekers direct met een fascinerende verklaring voor het feit dat deze rivier al zo lang zo honkvast is. “Onze oplossing is behoorlijk opwindend,” vindt onderzoeker Claudio Faccenna.

Bron van leven
De Nijl is niet zomaar een rivier. Voor de oude Egyptenaren was het letterlijk een bron van leven die het omringende land vruchtbaar maakte en ze in staat stelde tot het verbouwen van allerlei gewassen. Die gewassen konden vervolgens verhandeld worden aan minder fortuinlijke beschavingen in het Midden-Oosten en zo droeg de rivier bij aan economische stabiliteit, van waaruit een wereldmacht gesticht kon worden. Zonder de Nijl dus geen machtig Egypte. Of, om met de woorden van de Griekse historicus Herodotus te spreken: Egypte was het geschenk van de Nijl.

Hoe anders had de geschiedenis eruit gezien als de rivier dieper in Afrika ergens naar links of rechts was gezwenkt? Het blijft gissen. Want dat gebeurde niet. En dat is opmerkelijk. Want langlevende rivieren zoals de Nijl staan erom bekend dat ze redelijk bewegelijk zijn en dus van koers wijzigen. Maar de Nijl is zoals gezegd honkvast. En Faccenna en collega’s herleiden dat in het nieuwe onderzoek naar wat er diep onder de rivier, in de mantel van onze planeet gebeurt.

In de mantel
Direct onder de aardkorst bevindt zich de aardmantel. Deze bestaat uit vast gesteente dat – gezien over heel lange perioden – stroomt als ware het een (uitzonderlijk trage) vloeistof. Kortom: in de mantel is dus sprake van stroming. En net zoals in de oceaan hebben de verschillende gebieden in de mantel hun eigen stromingspatronen. En onder het gebied waarin we de Nijl aantreffen bevindt zich een stroming die de rivier met starre hand op een noordwaartse koers houdt, zo schrijven de onderzoekers.

Convectiestroming
Met behulp van simulaties tonen ze aan dat het aannemelijk is dat er tientallen miljoenen jaren onder Ethiopië een mantelpluim – dat is een opwaartse stroming van heet vast gesteente in de mantel – ontstond die in de ondiepe mantel deels is gesmolten, waarna een gedeelte van het magma dat zo ontstond zich een weg heeft gebaand naar het oppervlak en het Ethiopisch Hoogland vormde. Gelijktijdig ontstond er in de mantel op dezelfde plek een convectiestroming die tot op de dag van vandaag stand houdt. Zo’n stroming is nog het beste te vergelijken met een lopende band van een supermarkt die op het ene punt omhoog komt en op het andere punt naar beneden duikt. In dit geval komt de convectiestroming onder de Ethiopische Hooglanden omhoog en duikt deze in het noorden (waar de Nijl uitmondt in de Middellandse Zee) naar beneden. Waar deze stroming in het zuiden tegen de Ethiopische Hooglanden duwt, trekt deze het oppervlak in het noorden juist omlaag. Zo ontstaat van zuid naar noord een milde helling die de Nijl op een noordwaartse koers houdt, aldus de onderzoekers.

Afbeelding
De rivier de Nijl in Caïro, Egypte. UT-wetenschappers hebben ontdekt dat de rivier ongeveer zes keer ouder is dan eerder gedacht. Credit: Nina R.

Aanwijzingen in het landschap
Hun theorie wordt onderschreven door oppervlaktekenmerken waar de simulaties op hinten, maar die we ook daadwerkelijk in en rondom de Nijl zien. Je moet dan onder meer denken aan stroomversnellingen. Maar ook in de Nijldelta aangetroffen sedimenten die te herleiden zijn naar het Ethiopische Hoogland onderschrijven de hypothese van de onderzoekers. De talrijke afzettingen suggereren namelijk dat het Ethiopische Hoogland na het ontstaan miljoenen jaren op hoogte is gebleven, wat dus te wijten zou zijn aan de opwaartse druk in de mantel.

30 miljoen jaar
Het Ethiopisch Hoogland ontstond zo’n 30 miljoen jaar geleden, zo stellen de onderzoekers. Het betekent dat ook de convectiestroming die de Nijl letterlijk richting gaf, in die tijd ontstond. Het suggereert dat de rivier al zo’n 30 miljoen jaar op zijn plek ligt. Dat is zo’n zes keer langer dan eerder werd gedacht.

Toekomst
Of de Nijl nog minstens net zo lang deze koers vasthoudt, is onmogelijk te voorspellen, zo vertelt Faccenna desgevraagd. “Dat is lastig te zeggen, omdat de rivier ook beïnvloed wordt door het klimaat en andere processen.”

Faccenna en collega’s zijn in hun nopjes met de resultaten. Niet alleen omdat ze meer inzicht geven in de historie van de Nijl, maar met name ook omdat ze meer onthullen over de nog altijd vrij mysterieuze aardmantel. “Voor ons is het belangrijk om de sporen die processen die diep in de mantel plaatsvinden, aan het oppervlak achterlaten, af te kunnen lezen.” Het onderzoek smaakt dan ook naar meer; de onderzoekers hopen binnenkort hun pijlen te richten op andere machtige rivieren, zoals de Yangtze en de Kongo.

https://www.scientias.nl/de-nijl-blijkt ... n-gedacht/

https://news.utexas.edu/2019/11/11/scie ... y-thought/
Een mens is net een open boek, je moet het enkel kunnen lezen.

Gebruikersavatar
Annemiet
Onderzoeker
Berichten: 294
Lid geworden op: 19 okt 2019, 14:08

Re: De Nijl blijkt zeker zes keer ouder dan gedacht

Bericht door Annemiet » 12 nov 2019, 17:01

6 x zo oud... da's niet niks :shock:

Gast1

Re: De Nijl blijkt zeker zes keer ouder dan gedacht

Bericht door Gast1 » 13 nov 2019, 07:38

Het is dan ook niet 'zomaar een riviertje' ... met een stroomgebied van 3.400.000 km² en afvoer van ‎2830 m³/s en een lengte tussen de 5500 en 6700 km.
Het is niet onwaarschijnlijk dat in vervlogen tijden de Nijl vele malen meer afvoerde dan heden.
En zo'n rivier ... ja, die 'ligt' ... :wink:

Plaats reactie