Van voedselzekerheid naar voedselsoevereiniteit

De plek voor onderwerpen die de samenleving betreffen.
Plaats reactie
Gebruikersavatar
Susan
Ik Ben
Berichten: 8400
Lid geworden op: 19 apr 2012, 05:58

Van voedselzekerheid naar voedselsoevereiniteit

Bericht door Susan » 01 okt 2019, 11:14

Van voedselzekerheid naar voedselsoevereiniteit

Het woord ‘populisme’ wordt tegenwoordig veelvuldig, maar misplaatst gebruikt. Alle reden om te
beginnen met een ‘volkswijsheid’, die waarschijnlijk wel bekend is, maar voldoende diepzinnig om
vaker te horen:

In de hemel zorgen Franse koks voor het eten, doen de Duitsers de technische reparaties, vormen de
Zwitsers de regering, zijn Engelsen de politieagenten en Italianen de minnaars. In de hel daarentegen
doen de Fransen de reparaties, zitten de Duitsers bij de politie, runnen de Engelsen de restaurants, ligt
de politieke leiding bij de Italianen en ben je voor de liefde aangewezen op Zwitsers.

In de westerse ‘hemel, waarin wij tot nu toe hebben geleefd, kwam de politiek uit Den Haag, zorgde
de VN voor de mensenrechten, haalden we arbeiders uit Marokko, olie uit het Midden Oosten,
bloemen uit Kenia, sperzieboontjes uit Egypte, palmolie uit Indonesië en soja uit Zuid Amerika. We
exporteren de maakindustrie en de milieuschade naar China, we kopen land en bedrijven in andere
landen op en we betalen een deel van de bijbehorende belasting, ‘… op de Maagden-eilanden.

Maar die “hemel” begint langzamerhand enige helse trekken te krijgen. Zo moeten Nederlandse
belastingbetalers de uitkeringen opbrengen van de eerder aangetrokken, inmiddels overtollige
arbeiders, komen grote aantallen vluchtelingen uit Afrika naar Europa en steken Ethiopiërs onze
Nederlandse landbouwbedrijven in brand. We realiseren economische groei door onze huizen duurder
te maken, die vervolgens, en vooral in Giethoorn worden verkocht aan Chinezen. En aandeelhouders
die willen cashen dringen er op aan om ‘onze’ bedrijven die inzetten op duurzaamheid, zoals Unilever,
te verkopen aan andere rare Chinezen.

Het heet globalisering, maar het is selectief winkelen in de mondiale snoepwinkel; de mensen die daar
voor opdraaien zijn slachtoffer, maar heten populist. We motiveren onze handelswijze nog door ons te
beroepen op een mondiale ‘voedselzekerheid’. Voedselzekerheid staat daarbij voor wereldwijde
voedselproductie voor de wereldwijde consument. Conform de verwachtingen van 40 jaar geleden
neemt het aantal mensen in die wereld sterk toe en verandert het klimaat waardoor de mogelijkheden
voor voedselproductie afnemen. Het verhaal is dan dat we alle denkbare technologie en efficiëntie uit
de kast moeten halen om ‘de wereld te voeden’. Dat zou grootschalige landbouw vereisen, die
tegelijkertijd aan de voorkant (ADM, Bunge, Cargill & Dreyfuss) en aan de achterkant (Walmarkt en
Albert Hein) tot grote machtsconcentratie leidt.

Het leidt ook tot ‘landgrab’, waarbij de meer (financieel) ontwikkelde landen grond ‘kopen’ in
ontwikkelingslanden, goeddeels met geld dat private banken voor dat doel hier eerst zelf hebben gedrukt.
De productie van die gronden is veelal bestemd voor de kapitaalkrachtige westerse markten.
Het kleine Nederland neemt op de wereldranglijst van ‘landgrab’ een bedenkelijke 10e plaats in.
Vroeger veroverden wij Afrika, nu kopen we het gewoon. Nog afgezien van die landgrab komt een
groot deel van de productiekosten als externaliteiten voor rekening van de betreffende landen in de
vorm van milieuschade en sociale gevolgen.

Tegenover dat beroep op mondiale voedselzekerheid staat het beginsel van voedselsoevereiniteit.
Daarbij wordt de voedselproductie en het bijbehorende landeigendom als wezenlijk gezien voor de
soevereine gemeenschap. Het waarborgt de rechten van hen die voedsel produceren om grond,
gebieden, water, zaden, vee en biodiversiteit te beheren en te gebruiken. Voedselsoevereiniteit
betekent een omslag naar nieuwe sociale en internationale relaties, het recht van elk land en elke
gemeenschap om zelf te beslissen over landbouw- en voedselbeleid. Het gaat dan dus eerder om de
erkenning van de fundamentele rechten van de lokale bevolking dan om economische handelswaar;
eerder om eerlijke (‘true’) prijzen dan om (falende) marktprijzen. Het betekent ook dat, zoals de
toenmalige minister van Landbouw, Kees Veerman al zei, ‘de voedselvoorziening uiteindelijk een
regionale aangelegenheid is’ wat in ons geval neerkomt op de NW-Europese regio.

De wereld is blijkbaar in zeer hoog tempo aan het veranderen. Globalisering, zoals we die de
afgelopen decennia hebben meegemaakt, blijkt achteraf een ander woord te zijn voor selectief
winkelen in de wereld van, om het formeel te zeggen ‘meervoudig overlappende normatieve
gemeenschappen’. Dat wil zeggen dat we, afhankelijk hoe het maar het beste uitkomt, ons de ene keer
beroepen op Nederland, een andere keer op Europa, dan weer op de hele wereld, de VN of de OECD.
Dit soort ‘globalisering’ heeft ongetwijfeld veel goeds opgeleverd maar komt nu ten einde.

Wat we nu meemaken, en abusievelijk voor populisme aanzien, is de terechte eis van grote delen van
de westerse bevolking om orde te scheppen in die voor weinigen zeer lucratieve chaos.
Het Europa van Merkel en Macron is in deze fase het schaalniveau waarop wij ons als soevereine eenheid
uiteindelijk zullen organiseren, ook wat betreft de voedselproductie.
Elders in de wereld zullen we bijdragen kunnen, en moeten leveren om de voedselproductie van de grond
te krijgen op een manier die aldaar tot voedselsoevereiniteit leidt, wat ondermeer betekent dat we er
mee ophouden om ons hun grond toe te eigenen. Ook zullen we de machtsconcentratie in de landbouw, aan
de voorkant, de achterkant en halverwege, op het gebied van zaden etc, moeten verkleinen, in ieder geval
niet verder vergroten.

Als PUMmer behoor je je af te vragen welke zaak je eigenlijk dient, die van het oude verhaal van de
voedselzekerheid of het nieuwe verhaal van de voedselsoevereiniteit. Ook in dat laatste, en wat mij
betreft beste geval kun je goed werk doen zowel in de wereld als in Europa.

En dan ga je nog meemaken dat in die hemel de Duitsers inderdaad je auto repareren en de Fransen de restaurants
runnen, maar dat het toch maar mooi de Nederlanders zijn die voor een verantwoorde voedselvoorziening zorgen.

gesproken column PUM-bijeenkomst 19 mei 2017 door Klaas van Egmond
voor wie weet, hoeft niets verklaard te worden
voor wie niet weet, is geen verklaring afdoende

Plaats reactie