Nieuwe fase in jacht op zwaartekrachtsgolven

[univers]

Met de officiële ingebruikname van Advanced LIGO (aLIGO) in Hanford, Washington, breekt vandaag een nieuwe fase aan in de jact op zwaartekrachtsgolven - minieme rimpelingen in de ruimtetijd die nog nooit direct zijn waargenomen maar waarvan het bestaan wordt voorspeld door Einsteins algemene relativiteitstheorie. De eerste waarnemingscampagne met aLIGO staat gepland voor komend najaar. Het LIGO-observatorium (Laser Interferometry Gravitational-wave Observatory) werd begin deze eeuw in gebruik genomen. LIGO bestaat uit twee identieke detectors in de Amerikaanse staten Louisiana en Washington. In twee loodrecht op elkaar geplaatste, kilometerslange vacuümbuizen worden laserstralen heen en weer gekaatst door spiegels; door de laserbundels met elkaar te interfereren kunnen minieme (variërende) lengteverschillen aan het licht komen die het resultaat zijn van passerende zwaartekrachtsgolven. De oorspronkelijke LIGO-detectoren waren vooral bedoeld om ervaring met de techniek op te doen. Inmiddels zijn in Washington compleet nieuwe detectoren geplaatst die veel gevoeliger zijn; in Louisiana wordt de laatste hand gelegd aan de installatie van Advanced LIGO. In het najaar van 2015 zal de eerste gezamenlijke meetcampagne van start gaan. Het Duitse Albert Einstein Institut in Hannover heeft belangrijke bijdragen geleverd aan de ontwikkeling van aLIGO, onder andere door de ontwikkeling en bouw van krachtige lasers en data-analysemethoden. Even buiten Hannover staat de relatief kleine GEO600-zwaartekrachtsgolfdetector, die vooral gebruikt wordt als testbed voor nieuwe technologieën. aLIGO moet uiteindelijk gaan samenwerken met de Europese VIRGO-detector bij Pisa, Italië. De hoop is dat de eerste directe detectie van zwaartekrachtsgolven binnen hooguit twee jaar een feit zal zijn. (GS)

[

Het LIGO-observatorium in Hanford, Washington. (NSF)