Andes gletsjers verliezen hun glinstering door roe van de Amazonebranden.

[univers]

Hierdoor reflecteert het ijs minder zonlicht waardoor de gletsjers sneller smelten.

De bosbranden in de Amazone waren de laatste tijd groot in het nieuws. Het vuur sloeg wild om zich heen waarbij alleen al in Brazilië zo’n 13,1 miljoen hectare in vlammen opging. Maar ook verder van het regenwoud af worden de consequenties van de branden gevoeld. Bijvoorbeeld in de Andes; de grote, langgerekte bergketen langs de westkust van Zuid-Amerika, die langzaam zijn glinstering aan het verliezen is.

Verbranding biomassa
Veel boeren gebruiken vuur om landbouwgrond en weiden te onderhouden, of om land voor andere doeleinden vrij te maken. Dit gebeurt ook veelvuldig in de Amazone en is misschien wel één van de belangrijkste redenen dat zoveel regenwoud afgelopen zomer vlam vatte. Bij de verbranding van biomassa ontstaan er veel roetdeeltjes die de lucht in worden gestuurd. En veel van deze deeltjes worden door de wind meegevoerd en belanden uiteindelijk op de besneeuwde gletsjers.


Het Andes-gebergte tussen Chili en Argentinië. Afbeelding: via WikimediaCommons

Eerdere studies hebben al aangetoond dat dit desastreuse gevolgen kan hebben. Want de roetdeeltjes absorberen zonne-energie en verminderen de reflectie van het ijs, waardoor gletsjers sneller smelten. “We zien dit in Groenland en in de Himalaya gebeuren,” vertelt onderzoeksleider Newton de Magalhães Neto aan Scientias.nl. “Hier smelt het ijs niet alleen weg door de opwarming van de aarde, maar ook door de afzetting van roet. Groenland ontvangt bijvoorbeeld grote hoeveelheden roet afkomstig van de verbranding van fossiele brandstoffen in Noord-Amerika en Europa. Bosbranden in Canada en het gebruik van kolen in Rusland zorgen eveneens voor veel roet en spelen zo een sleutelrol in smeltprocessen.”

Studie
In de nieuwe studie gepubliceerd in het vakblad Scientific Reports, wilde het team achterhalen wat precies de gevolgen van de Amazonebranden zijn op het prachtige Andes-gebergte, zo’n 2000 kilometer verderop. Het Andesgebergte herbergt een rits aan zogenaamde ‘tropische gletsjers’ (zie kader). Deze gletsjers staan al onder druk door de krachtige El Niño die in 2015/2016 acte de présence gaf. Eveneens worden ze sterk beïnvloed door klimaatverandering. Maar ook roetdeeltjes en het bijhorende stof lijken het gebied te tergen. “In ons onderzoek hebben we alleen de impact van deze roetdeeltjes onderzocht die afkomstig zijn van de verbranding van biomassa uit het Amazonegebied,” legt De Magalhães Neto uit. “We lieten dit keer dus de impact van de hoge CO2-concentraties op de gletsjers buiten beschouwing.”

Wat zijn tropische gletsjers?
Tropische gletsjers zijn gletsjers die te vinden zijn in het gebied rondom de evenaar. Doordat de temperaturen hier over het algemeen vrij hoog liggen, zou je er misschien geen grote ijsmassa’s verwachten. Toch zijn ze er wel, op grote hoogte; de tropische gletsjers bevinden zich doorgaans op meer dan 4000 meter hoogte.

Reflectie
Het is bekend dat roetdeeltjes gemakkelijk naar verre gebieden kunnen reizen. “De rook van de Amazonebranden van dit jaar bereikte zelfs de stad Sao Paolo in het zuidoosten van Brazilië,” verduidelijkt de onderzoeker. “Hier veroorzaakte het ‘zwarte regen’.” En dus was het niet heel verwonderlijk toen de onderzoekers erachter kwamen dat roet afkomstig uit het Amazonegebied op de deining van de wind naar het Andesgebergte werd vervoerd. Hier daalt het vervolgens neer op de sneeuwlaag aan het oppervlak. En dat is slecht nieuws. Want net zoals in Groenland en de Himalaya zorgt dit er ook in de Andes voor dat de sneeuw donkerder wordt en minder licht reflecteert. En hierdoor kwijnen de tropische gletsjers nog sneller weg.

De cijfers
De onderzoekers ontwikkelden een model om te berekenen hoeveel sneller de gletsjers door luchtvervuiling dreigen weg te smelten. En het model toont aan dat als er óf roet, óf stof aanwezig is, gletsjers zo’n 3 tot 4 procent sneller smelten. Zijn zowel roet als stof neergedaald in een bepaald gebied, dan smelt het ijs zo’n 6 procent sneller weg. Wordt er echter veel biomassa verbrand, dan kunnen er ook meer roet- en stofdeeltjes naar de gletsjers afreizen. “De impact van de verbranding van biomassa van het ene jaar op het andere hangt sterk af van de intensiteit van de branden en hoe gemakkelijk de deeltjes worden vervoerd,” legt De Magalhães Neto uit. Als er echter veel deeltjes op de besneeuwde gletsjers terecht komen, heeft dit grote gevolgen. Zo blijkt uit de studie dat gletsjers jaarlijks zo’n 11 tot 13 procent sneller wegsmelten onder hoge stofconcentraties en 12 tot 14 procent onder hoge roetconcentraties. Toch is het volgens de onderzoeker onwaarschijnlijk dat sneeuw volledig haar glinstering verliest. “Aerosolen zoals mineraalstof zijn bijvoorbeeld niet zwart en dus zal altijd een deel van het oppervlak licht blijven reflecteren.”


Rookpluimen vervoerd vanuit het Amazone regenwoud naar het Andes-gebergte. Afbeelding: uit artikel

Gevolgen
De bevindingen zijn behoorlijk verontrustend. Want uiteindelijk kan de versnelde smelt van gletsjers de levens van miljoenen mensen beïnvloeden. “Het ergste wat kan gebeuren is dat ontbossing en het aantal branden verder gaan toenemen,” zegt De Magalhães Neto, “waardoor er nog meer gletsjers wegsmelten. Dit kan vervolgens leiden tot een watercrisis voor miljoenen mensen die in de droge gebieden aan de westkant van de Andes wonen.” De gletsjers vormen een broodnodige bron van (drink)water voor de lokale bevolking. Als de gletsjers verdwijnen, zullen al deze mensen te maken krijgen met enorme (drink)watertekorten. Om dit te voorkomen, zullen we volgens de onderzoeker echt onze pijlen op het aanpakken van klimaatverandering moeten richten. “De belangrijkste oorzaak van de smeltende gletsjers in de Andes is de opwarming van de aarde,” zegt De Magalhães Neto. “De Amazonebranden zijn een extra drijfveer die de situatie verergert. Een gezamenlijk beleid om de uitstoot van broeikasgassen terug te drinken en ontbossing en de branden te bestrijden zouden dus de meest effectieve manier zijn om de aanhoudende smelt van gletsjers te verminderen.”

Of dat ook gaat lukken, zal moeten blijken. Er ligt namelijk een grote druk op de wereldwijde vraag naar voedsel en dit kan leiden tot verdere uitbreiding van de Braziliaanse landbouw en ontbossing. En dit kan resulteren in een verhoogde uitstoot van roetdeeltjes en CO2 die invloed uitoefenen op de tropische gletsjers in de Andes. “Het is interessant, maar tegelijkertijd ook heel zorgwekkend om erachter te komen hoeveel druk mensen uitoefenen op de natuur,” concludeert De Magalhães Neto. “In dit geval heeft landgebruik en ontbossing een immense impact op een groot deel van het continent Zuid-Amerika en zelfs op afgelegen gebieden zoals de Andes-gletsjers.”

https://www.eurekalert.org/pub_releases ... 112219.php

https://www.scientias.nl/andes-gletsjer ... nebranden/