WE ZITTEN MIDDEN IN EEN MASSA-EXTINCTIE: MEER DAN 500 SOORTEN STAAN OP HET PUNT VAN UITSTERVEN

[univers]

En als de knikker eenmaal rolt, zullen nog veel meer soorten een vergelijkbaar lot tegemoet treden.

In 2015 deed de Stanford-onderzoeker Paul Ehrlich een wat omstreden uitspraak. In een studie beweerde hij namelijk dat de zesde massa-extinctie nu bezig is. Ondertussen zien we om ons heen dat inderdaad steeds meer diersoorten met uitsterven bedreigd worden. Ehrlich komt nu, vijf jaar later, met een grimmige update. Waarschijnlijk ligt het uitstervingspercentage namelijk veel hoger dan ook hij voor mogelijk had gehouden.

De vijf massa-extincties op een rij
De afgelopen 540 miljoen jaar is de aarde vijf keer getroffen door een massa-extinctie, oftewel het wereldwijd massaal uitsterven van vele soorten organismen in een relatief korte tijd. (1) De eerste massa-extinctie – de Laat-Ordovicische massa-extinctie – vond zo’n 445 miljoen jaar geleden plaats en werd mogelijk veroorzaakt doordat het wereldwijde klimaat afkoelde of door een gammaflits die een imploderende nabije ster teweegbracht. (2) De tweede massa-extinctie – de Laat-Devonische extinctie – gebeurde zo’n 360 miljoen jaar geleden. Een mogelijke oorzaak is de opkomst van landplanten of een meteorietinslag. (3) In de overgang tussen het Perm en het Trias zo’n 252 miljoen jaar geleden vond de derde massa-extinctie plaats; de Perm-Trias massa-extinctie. Deze werd mogelijk veroorzaakt door methaanproducerende bacteriën. (4) Dan volgt de Trias-Jura extinctie die zo’n 202 miljoen jaar geleden op het toneel verscheen. De huidige studie beweert dat aan deze massale uitsterving vulkaanuitbarstingen ten grondslag lagen. (5) Als laatste volgt de Krijt-Paleogeen massa-extinctie, die ook wel als de meest bekende kan worden aangemerkt. Deze extinctie vond zo’n 66 miljoen jaar geleden plaats en maakte een einde aan het dinotijdperk. Waarschijnlijk kan voor deze massale uitsterving de inslag van een meteoriet als schuldige aangewezen worden.

De onderzoekers berekenden dat in de gehele 20e eeuw minstens 543 gewervelde diersoorten op het land zijn uitgestorven. Maar, alleen al in de komende twee decennia stevent bijna hetzelfde aantal soorten op zijn ondergang af. Zo ontdekten de onderzoekers dat 515 terrestrische gewervelde diersoorten – ofwel 1,7 procent van de 29.400 bedreigde soorten die het onderzoeksteam bestudeerde – op het punt staan om uit te sterven. Het betekent dat deze diersoorten een populatie omvatten bestaande uit minder dan 1000 individuen. Van ongeveer de helft van de onderzochte soorten zijn er echter nog maar 250 individuen in leven. De meest bedreigde soorten leven volgens de studie in tropische en subtropische gebieden die door mensen ernstig zijn aangetast.

Domino-effect
De teloorgang van bedreigde diersoorten kan volgens de onderzoekers een domino-effect op andere soorten veroorzaken. De overgrote meerderheid – 84 procent – van de soorten met een populatie-omvang van minder dan 5000 individuen leeft namelijk in dezelfde gebieden als de diersoorten die op het punt staan om uit te sterven. Dit kan een kettingreactie veroorzaken, waarbij het uitsterven van de ene soort het ecosysteem destabiliseert, waardoor andere soorten ook een onzekere toekomst tegemoet gaan. “Uitsterven leidt tot uitsterven,” schrijven de onderzoekers onomwonden in hun studie. Vanwege deze dreiging roepen ze op om alle soorten waarvan er minder dan 5000 individuen in leven zijn, ook als ‘ernstig bedreigd’ op de Rode Lijst van bedreigde soorten van de International Union for Conservation of Nature te vermelden.


De Sumatraanse neushoorn (Dicerorhinus sumatrensis) is een van de meest bedreigde zoogdieren op aarde. Vandaag de dag zijn er nog maar zo’n 80 dieren over, verspreid in kleine groepjes op Borneo en Sumatra. Stroperij en verlies van leefgebied duwt het dier steeds verder richting de afgrond. Afbeelding: Rhett Buttler/Mongabay

De mens
De analyse van duizenden gewervelde soorten suggereert dat het uitstervingspercentage waarschijnlijk veel hoger ligt dan eerder gedacht. “Het tempo waarmee soorten uitsterven is in de afgelopen 65 miljoen jaar – toen een neergestorte ruimtesteen het einde betekende voor de dinosaurussen en vele andere soorten – niet zo hoog geweest,” stelt professor Chris Johnson, niet betrokken bij de studie. En de boosdoeners? Dat zijn voornamelijk wij. Door menselijke druk zoals bevolkingsgroei, vernietiging van leefgebieden, de handel in wilde dieren, vervuiling en klimaatverandering worden nu talloze soorten over de hele wereld ernstig bedreigd. Ecosystemen, variërend van koraalriffen en mangrovebossen tot oerwouden en woestijnen, zijn afhankelijk van lang ontwikkelde relaties tussen soorten om hun werking te behouden en veerkracht te tonen voor verandering. Zonder deze soorten komen ecosystemen op losse schroeven te staan waardoor het lastiger wordt om een stabiel klimaat te bewerkstelligen, zoet water te leveren, gewassen te bestuiven en de mensheid te beschermen tegen natuurrampen en ziekten. “Wanneer de mensheid populaties en diersoorten uitroeit, zaagt ze aan de poten van de stoel waar ze zelf op zit,” aldus Ehrlich.

Coronavirus
De onderzoekers beweren dat de effecten van deze trend goed zichtbaar zijn in de huidige pandemie. “COVID-19, waarvan wordt aangenomen dat het afkomstig is van vleermuizen en via een ander dier op een Chinese markt op mensen is overgesprongen, is een voorbeeld van hoe de handel in wilde dieren mensen kan schaden,” stellen de onderzoekers. Ze wijzen erop dat wilde dieren in de afgelopen decennia ook veel andere infectieziekten op mensen en huisdieren hebben overgedragen. De onderzoekers stellen dan ook voor om door middel van een wereldwijde overeenkomst de handel in wilde soorten te verbieden, tevens als methode om de zesde massa-extinctie te vertragen.


“Wat we doen om de huidige massa-extinctie in de komende twee decennia aan te pakken, zal het lot van miljoenen soorten bepalen,” zegt onderzoeksleider Gerardo Ceballos. “We staan voor onze laatste kans om ervoor te zorgen dat de vele diensten die de natuur ons biedt niet onherstelbaar worden aangetast.” Volgens de onderzoekers moet het behoud van bedreigde soorten worden verheven tot een belangrijk agendapunt, zowel nationaal als mondiaal. “Wereldwijd drijven mensen vele soorten in versneld tempo tot uitsterven,” zegt bioloog Amy Coetsee, niet verbonden aan de studie. “Dit onderzoek is een wake-up call om op mondiale schaal dringende maatregelen te nemen om het tij te keren. Als we dat niet doen, loopt de hele beschaving gevaar.” Wat dat betreft is de boodschap duidelijk. “Het is aan ons om te beslissen wat voor soort wereld we aan komende generaties achterlaten,” besluit onderzoeker Peter Raven.

https://www.scientias.nl/we-zitten-midd ... itsterven/

https://news.stanford.edu/press/view/34340